اسما پورزنگی‌آبادی ـ حالا که همه‌جا حرف از زلزله است، گفتم خدمت‌تان اطلاع بدهم که امسال بیمه‌ی زلزله‌ی بازاریان بازار تاریخی کرمان قطع شده و اگر خدای ناکرده زلزله‌ای رخ بدهد و این سرمایه‌ی فرهنگی و اقتصادی کرمان آسیبی ببیند، بیمه کاری از دستش برنمی‌آید.
این خبر قطع بیمه را یکی از اعضای هیات‌امنای بازار تاریخی کرمان داد. سعید حاج‌مرادعلی در این‌باره به «فردای‌کرمان» گفت: «اکثریت کسبه‌ی بازار تاریخی با بیمه ایران قرارداد می‌بستند یا از بیمه‌ی مخصوص اصناف استفاده می‌کردند که یک پکیچ بود شامل انواع بیمه‌ها از آتش‌سوزی و سرقت تا زلزله. ولی از اول امسال گفتند که دیگر در بازار بیمه‌ی زلزله را انجام نمی‌دهیم».
چند سال بود که بیمه‌ی زلزله را داشتید؟ «سال‌های زیادی است بیمه بودیم. خود من حدود 10 سال است که مغازه‌ام را بیمه‌ی زلزله کرده بودم».
حالا بیمه‌ی زلزله‌ی همه‌ی مغازه‌های بازار را قطع کردند؟ «بله. به همه گفته‌اند که دیگر بازار را بیمه‌ی زلزله نمی‌کنیم چون استاندارد لازم را ندارند ما از خودشان هم پرسیدیم که چرا تا حالا بیمه انجام می‌شده؟ گفتند تا الان قانون چیزی دیگری بوده و الان عوض شده است».
این موضوع را از حسن عمادآبادی، مدیر کل بیمه ایران در استان کرمان پرسیدم. چرا بیمه‌ی بازار را قطع کردید؟ او اول توضیح داد: «فلسفه‌ی وجودی شرکت‌های بیمه، شناسایی خطرات و حوادثی است که اموال، دارایی و مسئولیت مشاغل مختلف را در جامعه تهدید می‌کند. پس از شناسایی خطرات و اعلام به صاحبان مشاغل، بخشی از آن، با انجام اقداماتی از سوی آن‌ها قابل کنترل است و بخشی دیگر از خطرات اما با وجود تلاش و اقدام صاحبان حِرف غیرقابل کنترل است و باید به نحوی آن را به دیگری منتقل کنند».
منظورش از دیگری، شرکت‌های بیمه‌ای است و ادامه داد: «شرکت‌های بیمه نیز قبل از پذیرش ریسک اقدام به ارزیابی آن می‌کنند و ریسک‌های حرفه‌های مختلف را به طور کلی به سه بخش تقسیم می‌کنند؛ یکی ریسک‌هایی که قابل پذیرش با نرخ و شرایط عادی (یعنی تعرفه‌ی تعیین شده از سوی شورای عالی بیمه) هستند، دیگری، ریسک‌های قابل پذیرش با توصیه‌های ایمنی و رعایت اصول فنی و با نرخ و شرایط خاص است و سومین آن، ریسک‌های غیر قابل پذیرش به دلیل بالا بودن بیش از حد احتمال خسارت است».
عمادآبادی سپس گفت: «شرکت سهامی بیمه ایران در راستای حفظ حق و حقوق بیمه‌گذاران در هنگام اعمال مدیریت ریسک مواردی را مورد توجه قرار می‌دهد از جمله این‌که بناهای اسکلت فلزی و بتنی با هر قدمتی و همه‌ی پوشش‌ها قابل بیمه شدن هستند، بناهای آجری تا ۲۰ سال قدمت اما در قبال تمام خطرات احتمالی و بالاتر از آن، فقط خطرات اصلی یعنی حریق، انفجار و صاعقه قابل بیمه شدن هستند. بناهای خشتی و گِلی بدون پوشش زلزله اما تنها با پوشش‌های اصلی یعنی حریق، انفجار و صاعقه قابل بیمه شدن هستند».
بنابراین، چون مغازه‌های بازار تاریخی کرمان جزو گروه سوم هستند، بیمه حاضر نیست تحت‌پوشش قرارشان بدهد. از او پرسیدم: پس چرا تا حالا مغازه‌های بازار را بیمه می‌کردید؟ «اگر اشتباهی قبلا شده باید همیشه آن را ادامه داد و به‌خاطر آن اشتباه ضرر داد؟».
خوب حالا بازار یک اثر تاریخی مهم در شهر کرمان است و بازاریان هم نگران سرنوشت مغازه‌هاشان هستند؛ چه باید کرد؟ «مغازه‌هاشان را مقاوم‌سازی کنند، کارشناسان بیمه اگر تاییدش کنند بیمه انجام می‌شود».
همین موضوع را مجدد با حاج‌مرادعلی، یکی از دو عضو هیات امنای راسته‌بازار ارگ تا حمام گنجعلی‌خان در میان گذاشتم: بیمه می‌گوید اگر مغازه‌ها را استحکام‌بخشی کنید به بازار برمی‌گردد. نظرتان چیست؟ پاسخ داد: «استحکام‌بخشی را خود میراث‌فرهنگی باید انجام بدهد. ما که نمی‌توانیم به سازهی مغازه‌ها دست بزنیم. ما چه تغییراتی می‌توانیم در سازهی مغازه‌ها ایجاد کنیم که استحکام آن بالا برود؟ مگر می‌توانیم سقف آجری مغازه را مثلا به سقف کامپوزیت تبدیل کنیم؟!».
او ادامه داد: «چند روز پیش یکی از بازاریان با یکی از مسئولان اداره کل میراث‌فرهنگی صحبت کرده بود. گفته بودند برای بیمه چه کنیم و اگر اتفاقی مثل زلزله‌ی بم بیفتد، ما مغازه‌داران چه باید بکنیم؟ به آن‌ها گفته شد که طرحی را دولت داده و مصوب هم شده و می‌خواهند بودجه‌ای بگذارند که بناهای تاریخی را خود دولت بیمه کند».
اما دولت که نمی‌آید ملک شخصی بازاریان را بیمه کند: «100 درصد این کار را نمی‌کند و مغازه‌ها را بیمه نمی‌کند. شاید مثلا در بازار کرمان، حمام گنجعلی‌خان را دولت بیمه کند ولی این 1000، 1500 مغازه چه‌کار باید بکنند؟».
فکر می‌کنید این موضوع باعث بشود که بازاریان بیش‌تری از بازار تاریخی کوچ بکنند و بروند جای دیگری؟ «فکر نمی‌کنم این اتفاق، لااقل در کوتاه‌مدت، تاثیری در رونق بازار بگذارد ولی ذهن کسبه همیشه درگیر این موضوع خواهد بود که اگر فردا زلزله‌ای مثل بم رخ داد و همه‌ی دار و ندارمان زیر آوار رفت، چه باید بکنیم؟ ورشکسته می‌شویم. چه‌طور می‌توانیم جبرانش کنیم؟».
حالا می‌خواهید چه بکنید؟ «هیچ‌کاری. چه‌کاری می‌توانیم انجام بدهیم. خواهش می‌کنم به مسئولان بگویید فکری برای این موضوع بکنند».
حالا دیدید آرامش روانی بازار را این اتفاق چه‌طور برهم زده است؟ / الف
عکس: نمایی از بازار تاریخی میدان‌قلعه / محمد لطیف‌کار
نظر خود را بنویسید