اسما پورزنگی‌آبادی ـ روستای صخره‌ای میمند در شهرستان شهربابک، یکی از شگفت‌انگیزترین سایت‌های جهانی ایران است که برخلاف آنچه برخی‌ها می‌گویند که قدمتی 12 هزار ساله دارد، قدمت آن، مربوط به دوران هخامنشی (حدود سه هزار سال پیش) و اوج رونق این روستا که باعت شکل‌گیری بخش زیادی از بافت امروزی آن شده مربوط به اواخر ساسانی و اوایل دوران اسلامی است. این روستا اما همچون دیگر سایت‌های جهانی در استان کرمان با مشکلاتی مواجه است. مشکلاتی که در روستای زنده‌ی میمند با خانه‌هایی دستکند وجود دارد را در این گفت‌وگو، از زبان دکتر رضا ریاحیان، مدیر پایگاه جهانی میمند می‌خوانید. او باستان‌شناس است و آذرماه امسال این مسئولیت را برعهده گرفته است و همچنان که نگران وضعیت کیچه‌ها و نیازشان به مرمت است، امیدوار است بتواند با همکاری دیگر دستگاه‌های مسئول، در این دوره مشکل آب این روستا را حل و سیستم آبرسانی آن را به سرانجامی برساند. او به‌عنوان مدیر پایگاه جهانی میمند این روزها تلاش زیادی کرده تا جلوی یک طرح که می‌تواند خروج میمند از فهرست آثار جهانی را موجب شود بگیرد؛ طرحی که شرکت مس برای دشت خاتون‌آباد دارد. جایی که بخشی از آغل‌های روستاییان میمند قرار دارند و بنا به طرح شرکت مس باید تجمیع شوند. این گفت‌وگو را بخوانید.
آقای ریاحیان، لطفا از وضعیت گردشگری میمند بگویید که این روستای جهانی امسال را چه‌طور سپری کرده است؟
آمار دقیق را نمی‌توانم ارائه دهم ولی با توجه به شرایطی که پیش آمد و گردشگری تحت تاثیر آن قرار گرفت، در میمند هم شاهد کاهش گردشگران خارجی بودیم اما درباره‌ی گردشگران داخلی، چون حدود هشت بوم‌گردی در میمند راه‌اندازی شده، این بوم‌گردی‌ها ارتباطات نسبی خوبی با گردشگران برقرار کرده‌اند و گردشگران داخلی در رفت‌وآمد هستند و از مدیران بوم‌گردی‌ها که سوال می‌کنم می‌گویند رزرو داریم ولی نه در حد انتظار. میمند به‌دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد برای گردشگران داخلی جذاب است که یک شب را در این روستا سپری کنند در صورتی‌که مراجعه به دیگر سایت‌های جهانی ما شاید در حد بازدید از آن باشد. در مجموع باید بگویم که امسال وضعیت میمند در جذب گردشگری داخلی نسبتا خوب بود.
پیش‌بینی شما برای نوروز چیست؟
من فکر می‌کنم در نوروز در گردشگران داخلی جهشی خواهیم داشت.
حتی با وجود شیوع کرونا؟
در حال حاضر من فکر می‌کنم کرونا تاثیر چندانی ندارد ولی باید دید در آینده درصد شیوع این ویروس در کشور چگونه است. به هر حال کسی که تصمیم گرفته باشد به میمند بیاید، خواهد آمد. میمند یک روستاست و به عبارتی یک سایت موزه‌ی باز است و فضای بسته‌ای مثل حمام گنجعلی‌خان ندارد که تراکم جمعیت در آن خطرساز باشد. میمند در اوج روزهای گردشگری (شب سال و 13 نوروز) حدود دو هزار نفر را می‌تواند میزبانی کند. البته، منکر تاثیرات کرونا بر وضعیت گردشگری نیستم اما همه چیز به وضعیت آینده‌ی این بیماری در کشور بستگی دارد. به‌طور کلی میمند آن‌قدر جذابیت دارد که گردشگران برای یک بازدید یک ساعته هم که شده آن را در برنامه‌ی سفر خود قرار دهند.
حالا این روستا چه‌قدر برای میزبانی از گردشگران آماده است؟
اولین چیزی که باید به آن توجه شود، زیرساختهای گردشگری است که بخشی از آن، نیازهای ابتدایی گردشگران مثل جاده و مسیر دسترسی و تابلوی راهنما و معرفی مقصد گردشگری را شامل می‌شود که میمند در این بخش‌ها مشکل چندانی ندارد. بخش دیگر، مربوط به زیرساخت‌ها و امکانات در خود روستاست. از زمان شگل‌گیری پایگاه جهانی میمند، زیرساخت‌هایی شکل گرفته است که از همه مهم‌تر، سرویس بهداشتی است. در حال حاضر، حدود 53 چشمه سرویس بهداشتی فرنگی و ایرانی و تعدادی حمام عمومی در میمند داریم. تعدادی از سرویس‌های بهداشتی الان فعال هستند و تعدادی هم در حال تکمیل شدن هستند که تا نوروز، پیش‌بینی می‌کنم 85 تا 90 درصد از این 53 چشمه، فعال شود. اما نکته‌ی مهم در گردشگری ایران این است که سرویس بهداشتی وقتی ساخته می‌شود بهره‌برداری آن دست چه نهادی باید باشد؟ مثلا زمانی که من مسئولیت پایگاه جهانی باغ شاهزاده را داشتم یکی از نیروهایم را مسئول سرویس بهداشتی باغ گذاشته بودم که این کار، نتایج خوبی هم داشت؛ همیشه سرویس‌های بهداشتی باغ تمیز بود و کسی نمی‌توانست مثلا شیرآب را بشکند و خسارتی بزند. الان دغدغه‌ی من در میمند این است که در همکاری با دهیاری و بوم‌گردی‌ها، کسانی جز پایگاه، بهره‌برداری سرویس‌های بهداشتی را به عهده بگیرند. به‌طور مثال در اعتبارات پایگاه باغ شاهزاده برای مواردی مثل تامین مایع دستشویی سرویس بهداشتی، اعتباراتی دیده شده است ولی در اعتبارات میمند چنین مواردی تعریف نشده است.
چرا؟
عمده‌ی اعتبارات میمند عمرانی است و اعتبارات جاری آن در حد امورات روزمره است. این 53 سرویس بهداشتی، شاید دو روزی یک‌بار حداقل 20 لیتر مایع دستشویی نیاز داشته باشند. پایگاه با کدام اعتبار باید این نیازها را تامین کند؟ این هم فقط مشکل میمند نیست و بسیاری از سایت‌های جهانی و اماکن گردشگری ما در حوزه‌ی بهره‌برداری از سرویس‌های بهداشتی مشکل دارند. براساس تجربه‌ای که دارم می‌گویم اصلی‌ترین مشکل ما در حوزه‌ی گردشگری، ضعف در زیرساخت‌هاست که سرویس بهداشتی در اولویت آن است. یا سرویس بهداشتی به اندازه‌ی نیاز نداریم یا وقتی هم که داریم، هیچ فکری برای اداره و نگهداری و بهره‌برداری آن نکردیم. این مشکل حتی در مجتمع‌های بین‌راهی هم وجود دارد و گریبانگیر همه‌ی سایت‌های گردشگری ماست. الان در میمند، ما کمبود سرویس بهداشتی نداریم. اگر همه‌ی این 53 سرویس بهداشتی هم فعال شود مسئله این است که در درازمدت پاسخگو نخواهد بود؛ اگر مثلا شیر آب یک سرویس بهداشتی شکست شاید تا پایگاه آن را تعویض کند به دلیل طی مراحل اداری، مدتی طول بکشد. با این وجود، به‌طور کلی میمند یک آمادگی نسبی خوبی برای نوروز دارد.
تامین آب هم یکی از مشکلات این روستا بود. این مشکل حل شده است؟
اساسی‌ترین مشکل آب میمند این است که زمانی آب را به میمند آوردند، برخلاف قوانین و ضوابط کشور اتفاقاتی افتاده است. این روستا، ساکنانی دارد، قبرستان دارد، دهیاری دارد و همه‌ی بخش‌های آن متولی دارد و باید مثل همه‌ی مناطق مسکونی، هر واحد اعم از مسکونی و غیرمسکونی انشعاب آب مجزایی برای خود خریداری کند. اکنون این اتفاق نیفتاده است. یک کنتور مشترک برای کل روستا وجود دارد که به نام دهیاری هم هست. همه هم دارند مجاز و غیرمجاز از همین آب استفاده می‌کنند و می‌گویند میراث‌فرهنگی باید پول آب مصرفی روستا را بپردازد! از زمانی که من به میمند آمده‌ام، یکی از اولویت‌هایم را تعیین‌تکلیف آب روستا قرار داده‌ام. در ابتدا، شیرهای برداشت آب روستا را شناسایی کردیم که حدود 56 شیر می‌شد که از این تعداد، حدود 20 شیر متعلق به منازل مسکونی، حدود چهار، پنج شیر مربوط به ساختمان‌های پایگاه و تعداد 9 شیر مربوط به واحدهای بوم‌گردی و همچنین 9 عدد شیر هم غیرمجاز است که برای آبیاری باغات کشاورزی از این آب استفاد می‌شود. بقیه‌ی شیرها هم در راسته‌ی اصلی روستا در اختیار عموم قرار دارند و هرکس خواست از آن برداشت می‌کند. ما گزارشی از وضعیت آبرسانی در روستا تهیه کردیم و پیشنهاداتی دادیم؛ یکی اینکه شیرهایی که مربوط به پایگاه است را خود میراث‌فرهنگی تعیین‌تلکیف می‌کند. اما برای ساماندهی دیگر شیرهای آب، مشکلاتی وجود دارد؛ چون فاضلاب روستا هنوز تعیین‌تلکیف نشده است، طبق قوانین و ضوابط میراث‌فرهنگی نمی‌توانیم آب را به داخل کیچه‌ها ببریم. می‌دانید که خانه‌های روستای میمند دو طبقه هم هستند. طبقه‌ی اول را شاید بتوانیم با روش‌هایی تامین آب کنیم ولی برای طبقه‌ی دوم نمی‌توانیم. عده‌ای توپ را در زمین میراث‌فرهنگی می‌اندازند و می‌گویند میراث اجازه نمی‌دهد ما کنتور بگذاریم. بله. میراث اجازه نداده و نمی‌دهد چون ابتدا باید سیستم فاضلاب روستا طراحی و تصویب و اجرا بشود. اما در حال حاضر، ما باید شبکه آب موجود را ساماندهی کنیم؛ بنابراین پیشنهاد داده‌ایم در مورد شیرهایی که از گذشته در روستا بوده و اکثریت هم جلوی در ورودی خانه‌های دستکند هستند، بررسی کارشناسی صورت گیرد. هرکدام که تائید شد و مشکلی نداشت، به صاحب آن کیچه اجازه می‌دهیم که برای شیر برداشت جلوی کیچه‌اش، کنتور بگذارد و هزینه‌ی آب آن را هم خودش بپردازد. تعدادی شیر هم که غیرمجاز است و آب آن را به باغات می‌برند که باید جمع‌آوری شود. مسجد، حسینیه، حمام عمومی و فضای سبز روستا هم هرکدام متولیانی دارند که می‌آیند و امتیاز آب می‌خرند و کنتور می‌گذارند. با این شیوه، تکلیف آب روستا فعلا معلوم می‌شود و متعاقب آن، تکلیف آب سرویس‌های بهداشتی هم مشخص خواهد شد که کدام نهاد باید از آن نگهداری کند و هزینه‌ی آب آن را بپردازد. ما این پیشنهادات را به فرمانداری و اداره آب روستایی شهربابک اعلام کرده‌ایم که آمادگی داریم به شیرهای مجاز موجود، پس از بررسی کارشناسی، مجوز بدهیم و برای هر شیر، یک کنتور نصب و تکلیف حقابه‌ی روستا معلوم شود.
گفته می‌شود منبع اصلی آب روستا ظرفیت لازم را برای اینکه گردشگران هم از آن استفاده کنند ندارد و برای همین، احتمال قطعی آب، به‌ویژه در دوران پیک حضور گردشگران در روستا زیاد است. برای این مشکل فکری کرده‌اید؟
اصلا کمبود آب در روستا نداریم. سیستم آبرسانی میمند به این شکل است که آب به منبعی در پائین‌دست وارد و از آنجا به روستا پمپاژ می‌شود. در مسیر بین منبع و روستا شاید هدررفت آب داشته باشیم ولی آن‌قدر نیست که بگوییم باعث کاهش فشار یا قطعی آب میمند بشود. مشکل، برداشت‌های غیرمجاز آب توسط کسانی است که باغات و مزرعه‌های خود را با این آب آبیاری می‌کنند.
گفتید برداشت‌های غیرمجاز برای 9 شیر آب است. مگر این برداشت‌ها چه‌قدر است که روستا را با مشکل مواجه کند؟
تاثیر می‌گذارد وقتی در فصل تابستان 24 ساعت شیر آب باز باشد! منبع روستا برای تامین آب شرب تعریف شده است و نباید برای آب کشاورزی از آن استفاده شود.
به فرض جمع‌آوری این انشعابات، ظرفیت این منبع وقتی طراحی می‌شده برای جمعیت روستا بوده است. الان اما گردشگران زیادی به میمند می‌آیند. طبیعی است که نیازهای جدیدی ایجاد شده و مصرف آب بالا می‌رود.
اینکه نیاز است تا برای تامین آب آینده‌ی روستا پیش‌بینی لازم انجام شود را قبول دارم.همین‌طور که مثلا امسال مدیریت باغ شاهزاده، به دلیل جحم زیاد گردشگر، حجم منبع 15 هزار لیتری را به 50 هزار لیتر رساند. ولی الان در میمند در بدیهی‌تری موضوعات مانده‌ایم. آب وارد روستا می‌شود و بهره‌برداران متعددی دارد اما متولی مشخصی ندارد.
حرف من این است حالا که گردشگران ورودی به میمند در حال افزایش است، آیا این منبع آب پاسخگوی نیاز است؟
در حال حاضر بله. گردشگر عبوری، آب مورد نیاز خود را از طریق خرید آب معدنی تامین می‌کند. آب گردشگری که شب در روستا می‌ماند را هم بوم‌گردی محل اقامتش تامین می‌کند. مگر اینکه زمانی بخواهیم مثلا به حدود 40تا 50 بوم‌گردی در روستا مجوز بدهیم. آن زمان این آب پاسخگوی نیاز نخواهد بود. البته هرگز هم چنین سیاستی وجود ندارد که به 40 بوم‌گردی در میمند مجوز بدهیم. این را هم در نظر داشته باشید که جمعیت میمند شناور است و تنها در فصولی از سال، روستا اوج جمعیت ساکن را تجربه می‌کند. در منظر فرهنگی میمند که ثبت جهانی شده هم، آمده است که کوچ در این روستا سه مرحله دارد؛ در چهار ماهه‌ی اول، اهالی میمند در دشت خاتون‌آباد کنار آغلها مستقر می‌شوند، در چهار ماهه‌ی دوم به آبادی‌های اطراف روستای میمند می‌روند و در چهار ماهه‌ی سوم به خود روستا برمی‌گردند که تعدادی برمی‌گردند هم آن‌قدر زیاد نیست. به طور متوسط حدود 20 خانوار در روستا به‌طور دائم مستقر هستند و میمند به‌نوعی یک منزلگاه موقت محسوب می‌شود و هیچ‌وقت در طول 12 ماه پر از جمعیت نیست. در این چند سال، اگرچه وجه گردشگری پررنگ شده و تعدادی از میمندی‌ها به روستا آمده‌اند ولی باز هم هنوز وضعیت طوری نیست که بگوییم 12 ماه از سال همه‌ی ساکنان میمند در روستا حضور دارند.
پس با این وضعیت، معتقدید که حتی با حضور گردشگران هم، مخزن کنونی آب جوابگوست؟
شاید تا پنج و حتی 10 سال آینده پاسخگو باشد اما به شرط اینکه این آب مدیریت شود و برداشت‌های غیرمجاز جمع‌آوری شود.
اگر کمبود آب نیست، پس مشکل قطعی آب در سرویس‌های بهداشتی میمند که گردشگران گاهی از آن می‌گویند ناشی از چیست؟
بدهی آب روستا به بیش از 100 میلیون تومان رسیده و شرکت آب روستایی، گاهی به‌خاطر بدهی، آب روستا را قطع می‌کند. البته منکر این هم نیستم که در اوج روزهای سفر و حضور گردشگران، گاهی ممکن است مصرف بالا برود و آب با افت فشار یا قطعی مواجه شود. ولی مشکل اصلی روستا در حال حاضر، نابسامانی سیستم آبرسانی آن است که درباره‌اش توضیح دادم.
به فرض، این مشکل حل بشود. تکلیف بدهی آب روستا چه می‌شود؟ دهیاری حاضر است آن را پرداخت کند؟
ما شیرهای آب روستا را شناسایی کردیم و رسما به آب و فاضلاب روستایی شهربابک و بخشداری و فرمانداری اعلام کردیم که حاضریم به انشعابات مجاز وضع موجود مجوز کنتور بدهیم و سهم پایگاه و دهیاری و دیگر ساکنان را معلوم کنیم. این شیرها وقتی تعیین‌تکلیف شود بدهی می‌ماند؛ که این بدهی هم باید تقسیم شود و بخشی را پایگاه و دهیاری و ... بدهند. مشکل بدهی حل می‌شود اگر تکلیف انشعابات معلوم شود.
تعیین‌تکلیف آب روستا موضوع بسیار مهمی است. چه‌قدر امیدوار هستید این پیشنهاداتی که برای ساماندهی انشعابات دارید به ثمر برسد؟
امیدوارم در همین یکی، دو هفته، سازمان آب روستایی شهربابک پاسخی به ما بدهد. فقط یک مشکل قانونی وجود دارد که آبفا می‌گوید وقتی بدهی دارید نمی‌توانم امتیازی به شما بدهم. بدهی اما قابل حل است. تاکید می‌کنم اول باید شیرهای موجود ساماندهی و متولیان معلوم شوند. ما به‌عنوان پایگاه، چهار ساختمان داریم و گفتیم برای خودمان امتیاز می‌خریم. روستاییان هم کنتور نصب کنند و غیرمجازها حذف شود و دهیاری هم کنتورهای مورد نیازشان را بگیرد مشکلی باقی نمی‌ماند.
مردم روستا حاضرند امتیازات آب را خریداری کنند؟
مردم روستا که امتیاز برق برای کیچه‌هایشان گرفته‌اند چه‌طور امتیاز آب نمی‌خواهند!؟ این را هم بگویم که سال گذشته فاز اول اصلاح شبکه‌ی برق روستا کلید خورد و حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان قرارداد منعقد شد و در بخشی از روستا، شبکه‌ی برق زیرزمینی شده است. امسال هم برای حدود یک میلیارد و 500 میلون تومان در آستانه‌ی امضای قرارداد هستیم تا برق کل روستا زیرزمینی شود. یعنی میراث‌فرهنگی تا اینجا، دو میلیارد و 700 میلیون تومان برای سیستم برق‌رسانی هزینه می‌کند. کنتورهای آب هم نصب شود این بخش‌ها سامان می‌یابد.
سیستم فاضلاب روستا چه می‌شود؟
اگر امسال و سال آینده، شبکه‌ی برق را اصلاح و شیرهای برداشت آب را ساماندهی کنیم، بعد از آن باید اعتبار خوبی برای سیستم فاضلاب روستا در نظر بگیریم. طرح‌های مطالعاتی و مشاوره‌ای آن در فاز نخست تهیه شده است و چنانچه فاضلاب روستا در سال‌های آینده اجرا شود دیگر هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت و به همه‌ی کیچه‌ها مجوز آب خواهیم داد. حتی برای طبقه‌ی دوم آن.
یکی دیگر از مشکلات روستا، اخذ ورودی از گردشگران بوده است. اختلافاتی که بین دهیاری و پایگاه وجود داشت برطرف شد؟
براساس قانون، سایتی که ثبت‌جهانی شده است و در آئین‌نامه‌ی درآمدهای یک اداره‌ی دولتی قرار گرفته است ما به‌عنوان پایگاه میراث‌فرهنگی باید ورودی روستا را بگیریم که به حساب میراث‌فرهنگی کرمان هم نمی‌رود بلکه به حساب خزانه‌ی دولت می‌رود و مجدد توزیع می‌شود. شاید در سال‌های آینده این اتفاق بیفتد که با اداره‌ی هیات امنایی پایگاه‌ها، درآمدهای روستای میمند در خود روستا هزینه شود ولی هم‌اکنون ما مکلف به اجرای قانون هستیم. قانون می‌گوید که میمند سایت جهانی است و برای ورود به آن باید هزینه‌ای پرداخت شود که این هزینه هم به خزانه‌ی دولت می‌رود. در سال‌های گذشته اما، اتفاق بدی افتاده است و بلیت‌فروشی را در مقطعی به دهیاری داده‌اند که براساس قانون اشتباه بوده است. حالا همه می‌گویند چرا قبلا به دهیاری می‌دادند؟ الان هم ورودی باید به حساب دهیاری برود. کاری که در گذشته انجام می‌شده است اشتباه بوده و ما نباید آن را تکرار کنیم. ما این را هم گفته‌ایم که اگر قانون صراحتی دارد تا پول به حساب دهیاری برود آن را بیاورند! براساس قوانینی که وجود دارد اما، پایگاه باید ورودی بگیرد که با سیستم آنلاین هم پرداخت می‌شود و به حساب خزانه می‌رود. اعتراض دهیاری به این موضوع بی‌مورد است.
دهیاری لابد حرفش این است که چون نگهداری و نظافت و جمع‌آوری زباله‌های گردشگران در روستا را انجام می‌دهد پس پایگاه نباید ورودی را بگیرد.
زباله‌های روستا را هر هفته پایگاه دارد جمع‌آوری می‌کند. پاکت زباله‌ی روستا را هم ما تهیه می‌کنیم.
برای این مدیریت دوگانه در روستای میمند نمی‌خواهید فکری بکنید؟ پایگاه و دهیاری در حال موازی‌کاری هستند.
فصل‌الخطاب قانون است. اگر قانون گفت که زباله را باید دهیاری جمع کند باید به وظیفه‌ی خودش عمل کند. با این وجود پایگاه خودش دارد زباله را جمع‌آوری می‌کند. در این زمینه، دهیاری کاری نمی‌کند اگر هم انجام می‌دهد در سطح محدود است.
مشکل موازی‌کاری مدیریتی را نباید حل کنید؟
ببینید؛ شرح‌وظایف پایگاه و دهیاری مشخص است. دهیاری نماینده‌ی دولت در روستاست و ما هم در روستا مکلف به حفاظت و حراست از ضوابط ثبت جهانی هستیم. دهیاری قدرت اجرایی دارد و پایگاه ندارد. فضای سبز روستا مربوط به دهیاری است، نظافت و دیگر امور اجرایی نیز در حوزه‌ی وظایف روستاست.
پس حل مشکلات آب و برق و فاضلاب هم وظیفه‌ی دهیاری است.
بله. ولی ما داریم انجام می‌دهیم و این، یک نوع همکاری است. با این وجود، برخی مدام می‌گویند آورده‌ی میراث‌فرهنگی که دارد در میمند بلیت فروشی می‌کند برای روستا چه کرده است؟ اما به شما گفتم که برای سیستم برق روستا میراث بیش از دو میلیارد تومان هزینه کرده و یا 53سرویس‌های بهداشتی میمند را میراث ساخته است. علاوه بر این، پایگاه هرساله براساس اعتبارات ساماندهی خانه‌های دستکند(کیچه) و بازسازی آغل‌های موجود در منظر فرهنگی را در دستور کار قرار دارد. این‌ها بخشی از هزینه‌کرد میراث در روستای میمند است.
اما شما باید این پول‌ها را صرف اموراتی مثل پژوهش درباره‌ی میمند بکنید.
برای اینکه زیرساختهای یک سایت جهانی را تامین کنیم، قانون هم این اجازه را به ما داده است که در این مرحله، اقداماتی اجرایی نیز انجام دهیم. قانون به ما اجازه داده ولی وظیفه‌ی اصلی پایگاه انجام این اقدامات نیست. وقتی بهای بلیت فروخته شده به خزانه می‌رود، مجدد به‌عنوان اعتبارات پایگاه برمی‌گردد و پایگاه هم آن را در خود روستا چه به صورت عمرانی و جاری هزینه می‌کند.
از لحاظ مرمتی آیا کیچه‌ها مشکل حادی دارند؟
از سال 82 که خانم دکتر اشرفی به میمند آمدند، درباره‌ی وضعیت مرمتی کیچه‌ها آزمایش و بررسی‌های زیادی صورت گرفت و الان به این جمع‌بندی رسیدیم که کیچه‌هایی که صدمه می‌بینند را با تکنیک گچ نیم‌کوب مرمت کنیم. کیچه‌ها از این لحاظ وضعیت چندان خوب ندارند. روال هم این‌طور است که مردم محلی به ما اعلام می‌کنند که کیچه‌شان خراب شده است و ما براساس اعتباراتی که داریم کار مرمت را انجام می‌دهیم. همین امسال چند کیچه را مرمت کردیم و درخواست‌های دیگری نیز وجود دارد که در سال 99 آن را انجام می‌دهیم. به‌طور کلی، شرایط خوبی ندارند. در این یک ماه که من این مسئولیت را دارم، موضوع دیگری که برای حفاظت از روستا بسیار مهم بود و آن را خیلی مورد تاکید قرار دادم، اصلاح کانال‌هایی بود که آب‌های سطحی را به بیرون از روستا منتقل می‌کند. شیب مسیر انتقال این آب درست در نظر گرفته نشده بود. ما کانال‌ها را اصلاح کردیم تا آب باران از روستا خارج شود و اگر باران ببارد مشکل کمتری خواهیم داشت. متاسفانه کانال‌های خوبی طراحی نشده تا آب مستقیم به سمت رودخانه خارج شود و در زمان بارندگی‌های شدید، آب در بخشی از روستا جمع می‌شد که اکنون تا حد زیادی این مشکل حل شده است.
صحبتی همیشه درباره‌ی میمند وجود داشته و آن اینکه چرا روستا سنگ‌فرش نمی‌شود. برنامه‌ای در این خصوص ندارید؟
این روستا از زمانی که ثبت جهانی شد طرح هادی مخصوص ندارد بلکه طرح جامع جهانی یا ملی دارد که هر اقدامی در آن باید براساس همین طرح صورت بگیرد. برای سنگ‌فرش معابر روستا دانشگاه تهران طرحی تهیه کرده که طبق آن، بخشی از روستا باید سنگ‌فرش شود. کارهایی الان انجام می‌دهیم براساس همان طرح است و چون میمند مقصد گردشگری شده همه تقاضای سنگ‌فرش شدن آن را دارند. اما ما هنوز برق روستا و فاضلاب آن را تکمیل نکرده‌ایم. وقتی این اقدامات انجام شد براساس طرحی که داریم سنگ‌فرش روستا را اجرا می‌کنیم اما سنگ‌فرشی براساس ضوابط ثبت جهانی و طرح‌های بالادستی. در این زمینه، مشکلی که وجود دارد این است که روستا بافت زنده دارد و ساکنان روستا از وسایل نقلیه‌ی خود برای تردد استفاده می‌کنند. اگر قرار باشد روستا سنگ‌فرش شود باید با همکاری دهیاری، فکری برای ورود ماشین‌های ساکنان شود و پارکینگی برای آن در نظر گرفته شود. الان که نه فعالیت‌های عمرانی مربوط به برق و فاضلاب انجام نشده و ماشین ساکنان هم وارد روستا می‌شود آیا درست است سنگ‌فرش انجام دهیم؟
حالا به‌طور کلی وضعیت میمند برای میزبانی از گردشگران نوروزی چه‌طور است؟
شرایط ایده‌آل نیست ولی وضعیت نسبی خوبی برای نوروز داریم و زیرساختهای اولیه وجود دارد ولی باید بهینه شود. همین جا این نکته را بگویم که ما چند نوع گردشگری داریم؛ گردشگری سلامت، اقتصادی، همراه با توسعه‌پایدار و گردشگری فرهنگی و ... اکثر سایت‌های جهانی به‌عنوان گردشگری فرهنگی تعریف شده‌اند میمند هم همین وضعیت را دارد و برای حفظ ارزش‌های فرهنگی منطقه است که ثبت جهانی شده است تا گردشگران بیایند و با این ارزش‌ها آشنا شوند. بنابراین، تمام برنامه‌ریزی‌ها در روستا باید براساس همین هدف باشد و وقتی می‌خواهیم از گردشگر پذیرایی کنیم، لازم است که از طریق بوم‌گردی خدمات ارائه شود نه که رستوران 200 نفره دائر کنیم. هدف اصلی حفظ و معرفی انسجام و بافت زنده و فرهنگ و کشاورزی روستاست که گردشگران هم باید آن را مدنظر داشته باشند.
بحثی مطرح بود درباره‌ی جابه‌جایی برخی از آغل‌های میمند که شرکت مس در راستای طرح کاهش آلایندگی در دشت خاتون‌آباد آن را دنبال می‌کرد. پایگاه مجوز این طرح را به شرکت مس داده است؟
طرح شرکت مس این بوده که در دشت خاتون‌آباد تا شعاع 15 کیلومتری اطراف کارخانه آغلها باید تجمیع شود و چرای دام در منطقه هم حذف شود. 9 آغل میمند در عرصه‌ی منظر فرهنگی که ثبت جهانی شده است در دشت خاتون‌آباد قرار دارد. مس می‌خواهد آغلها را تجمیع کند و این، دست‌کاری در منظر فرهنگی میمند و مطلقا ممنوع است. یکی از شاخص‌های اصلی جهانی شدن میمند سه مرحله کوچ این روستاست. وقتی می‌خواهند سایتی را ثبت جهانی کنند، می‌پرسند چه ویژگی دارد که دیگر مناطق مشابه آن در دنیا ندارد؟ در مورد میمند همین موضوع کوچ، باعث جهانی شدن بود. همه‌جای دنیا دو کوچ ییلاق و قشلاق وجود دارد ولی میمند سه مرحله کوچ دارد که درون‌کوچ به آن می‌گویند. روستاییان میمند باید در چهارماه اول به دشت خاتون‌آباد بروند و بعد به آبادی‌های اطراف میمند و کوهستان‌ها و بعد به روستا برگردند. اگر مس این آغول‌ها را تجمیع و چرا را ممنوع کند، عملا معیار اصلی ثبت جهانی روستا از دست می‌رود و این، موضوعی نیست که ما بتوانیم به‌طور سلیقه‌ای درباره‌ی آن تصمیم بگیریم. ضوابط ثبت‌جهانی ملاک عمل است. این ضوابط هم اجازه‌ی چنین کاری نمی‌دهد. من هم به همه‌ی دستگاه‌های ذی‌ربط این موضوع را اعلام کرده‌ام که نمی‌توانید در منظر فرهنگی دست ببرید چون یکی از شاخص‌های اصلی ثبت از بین می‌رود. منظر فرهنگی میمند هر ساله توسط بازرسان محسوس و نامحسوس یونسکو پایش می‌شود. اصلا این کار نباید انجام شود. اگر این کار را بکنیم، میمند در خطر می‌افتد. همه‌ی بازیگران و شاخص‌های جهانی میمند باید حفظ شوند. هدف اصلی در این روستا، گردشگری فرهنگی است یعنی باید درون‌کوچ میمند را به گردشگر نشان بدهم و کاری کنیم تا این درون‌کوچ بودن هم حفظ شود. ما جلوی طرح شرکت مس را گرفتیم. اصلا و به هیچ‌وجه مجوزی برای این کار نمی‌دهیم. مس باید به سمت کاهش آلودگی برود و این، اصلا راهکار مناسبی برای منظر فرهنگی میمند نیست که آغلها تجمیع و چرای دام ممنوع شود.
آقای ریاحیان، در مجموع به نظر می‌رسد پایگاه میمند وضع بهتری نسبت به برخی دیگر از پایگاه‌های جهانی در استان داشته باشد؟
بله. بنیان مناسبی را که خانم دکتر اشرفی از سال 82 برای این روستا گذاشته است باعث این وضعیت شده است؛ هم در حوزه‌ی نیروی انسانی و هم تهیه‌ی طرح‌های مطالعاتی از سنگ‌فرش تا گیاهان دارویی و جانوران و کیچه‌ها و صنایع‌دستی و همه‌ی مسائل روستا، طرح مصوب وجود دارد و این، زحمات خانم دکتر اشرفی است که منجر به ثبت جهانی آن هم شده است.
حقوق نیروهای پایگاه به‌روز است؟
در پایگاه میمند حدود 18 نیرو داریم که هفت نفر نیروی اداری و بقیه استادکار ماهر هستند. نیروهای ما به‌اندازه کافی است و نیروی اضافه نداریم. ولی براساس کمبود اعتباری که در کل کشور وجود دارد، اعتبارات به‌موقع نمی‌رسد. پرداخت‌های چهار ماه انتهایی سال مانده که به محض اینکه اعتبارات برسد آن را می‌پردازیم.
نظر خود را بنویسید