چهرۀ فرش کرمان تغییر می‌کند

فردای کرمان - گروه اقتصاد: فرش کرمان که سالیان درازی است روزهای ناخوشی را سپری می‌کند، اکنون قرار است با اجرای یک طرح که ابتکار یکی از پیشکسوتان این «هنر ـ صنعت» است، دوره‌ای تازه‌ را که با رونق و تکاپو توام است آغاز کند، اگر بافندگان این طرح را به‌خوبی همراهی کنند.
به گزارش فردای کرمان به نقل از استقامت، در سال‌های گذشته، هرجا صحبت از فرش کرمان و راه‌های نجات آن می‌شد، عطاا... شفیعی‌پور، از فعالان باسابقه‌ی این حوزه، تاکید داشت که راه نجات این است که زنجیره‌ی تولید تا فروش و صادرات فرش باید به‌طور کامل برقرار شود یعنی مواد اولیه‌ی مرغوب در اختیار بافنده قرار گیرد، طرح و نقشه‌های جدید و مطابق با سلیقه‌ی دنیای مدرن روی فرش‌ها پیاده شده، بر کیفیت تولید نظارت، امنیت شغلی بافنده تامین شود و محصولی که تولید می‌شود به شیوه‌ای درست به دست مشتری برسد تا منافع همه‌ی بخش‌های تولید تا عرضه تامین شود. اکنون خود او، با مشارکت یک هلدینگ اقتصادی در تهران، قصد دارد این طرح را در کرمان اجرا کند.
به گفته‌ی شفیعی‌پور، این طرح که روزهای نخست خود را سپری می‌کند در فاز اول، حداقل هزار نفر از بافندگان شهرستان کرمان را تحت پوشش قرار می‌دهد، همه‌ی بافندگان اعم از ماهر و مبتدی می‌توانند با مراجعه به دفتر آقای شفیعی‌پور که در شهر کرمان، در خیابان والفجر جنوبی کوچه‌‌ی شماره دو، واقع است قراردادی را امضا و طرح و نقشه‌های مربوطه را دریافت کنند و در خانه‌شان پشت دار بنشینند.
شفیعی‌پور می‌گوید که قبل از امضای قرارداد، از متقاضی امتحان می‌گیریم. اگر که ماهر باشد، می‌تواند از همان روز کار خود را آغاز کند ولی اگر مهارت کافی نداشته باشد، او را به‌صورت رایگان آموزش خواهیم داد و پس از آن، می‌تواند در این طرح، به بافندگی بپردازد.
در ادامه، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف استان و مبتکر و مجری این طرح درباره‌ی جزییات آن توضیح بیش‌تری می‌دهد.
او با بیان اینکه صنعت فرش کرمان تاریخ بزرگی دارد که همه به آن افتخار می‌کنیم، می‌گوید: «اما با توجه به اینکه سلایق امروز دنیا با دهه‌ها و قرن‌های پیش تغییر بسیار زیادی پیدا کرده، نیاز است که با افتخار تاریخ پیشین فرش را ببندیم و تاریخی نو ایجاد کنیم».
وی می‌‌افزاید: «با توجه به اینکه سال‌های زیادی است در این حوزه فعالیت می‌کنم این را به خوبی درک کرده‌ام آنچه که بافنده‌ی ما را خیلی اذیت می‌کند این است که تضمینی برای فروش فرشی که می‌بافد وجود ندارد، مشکل بعدی، طرح و نقشه‌های فرش است که مشتری امروزی آن را چندان نمی‌پسندد. بنابراین، از دو، سه سال پیش به این موضوع فکر کرده و طرحی را تهیه کرده‌ام تا این دو مشکل را بتوانیم حل کنیم. از آنجا که تهیه‌ی این طرح نیاز به کاری تحقیقاتی داشت، کسی زیر بار آن نمی‌رفت. بالاخره با پیگیری‌های زیادی که کردم، یک هلدینگ اقتصادی در تهران اعلام موافقت کرد تا از این طرح حمایت کند. برای شروع، تصمیم گرفتیم نقشه‌های جدیدی را تهیه کنیم به گونه‌ای که هم سلیقه‌ی مشتری را تامین و هم اصالت فرش کرمان را حفظ کند. با طراحان زیادی مذاکره کردیم و برخی از طراحان که اکثریت هم دانشگاهی هستند طرح‌های جدیدی را ارائه کردند که باید روی فرش اجرا شود. طرح‌های جدید هم شرقی‌پسند هستند و ایرانی‌ها می‌پسندند و هم غربی‌ها».
وی در ادامه، درباره‌ی مواد اولیه‌ی مورد نیاز این طرح هم توضیح می‌دهد: «یکی از مشکلات فرش کرمان عدم وجود مواد اولیه مرغوب در بازار بود که با یک تولیدی در اصفهان قرارداد بستیم، تولید در آنجا و رنگرزی در یزد انجام می‌شود. مقداری از این تولیدات وارد کرمان شده و تا روزهای آینده عرضه می‌شود».
شفیعی‌پور در پاسخ به این پرسش که چرا مواد اولیه را خارج از استان تولید می‌کنید؟ می‌گوید که در استان، خیلی پیگیری کردیم؛ کارخانجات اکثریت تعطیل هستند و واحدهایی هم که فعالیت می‌کنند بیش‌تر برای مصرف خودشان تولید می‌کنند. متاسفانه با ما در این زمینه همکاری نشد و باور نکردند که چنین طرحی قابلیت اجرا دارد. ما هم مجبور شدیم پشم را از کرمان خریداری و به اصفهان بفرستیم تا مواد اولیه با کیفیتی که مدنظر خودمان است را تولید کنیم.
وی سپس درباره‌ی شکل همکاری بافندگان با این طرح توضیح می‌دهد: «کلیه‌ی بافندگان فرش استان می‌توانند در این طرح شرکت کنند اما فعلا پیش‌بینی کرده‌ایم حداقل هزار نفر از بافندگان شهرستان کرمان را تحت پوشش قرار دهیم. هرکسی که متقاضی بود، مواد اولیه و نقشه را به او می‌دهیم، در خانه‌اش می‌بافد و اجرت خود را هم به‌‌موقع دریافت می‌کند. به کسانی که در این طرح شرکت می‌کنند اطمینان‌خاطر می‌دهیم که به هیچ‌وجه نگران فروش فرشی که بافتند نباشند. ما آن را طبق قیمت کارشناسی، می‌خریم».
وی در پاسخ به این پرسش که در سال‌های گذشته همواره از خروج بافندگان فرش از بازار کرمان به عنوان یک چالش جدی گفته شده آیا در جریان این طرح، نگران این موضوع نیستید؟ می‌گوید که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اجرای طرح همین است که بافندگان آن‌طور که باید، از آن استقبال نکنند. شفیعی‌پور البته تا حدی به بافندگان حق می‌دهد چون همواره طرح‌هایی اجرا شده که آن‌طور انتظار داشته‌اند، پیش نرفته و منافع آن‌ها تامین نشده است. او اما از همه‌ی بافندگان دعوت می‌کند تا این‌ طرح را از خودشان بدانند و به‌‌جای اینکه دارهای قالی را به اسقاطی‌ها بفروشند، در این طرح شرکت کنند.
او اظهار می‌کند: «یکی از مشکلاتی که بافندگان فرش دارند، بازدیدهایی است که تامین اجتماعی به‌عنوان تنها شرط استمرار بیمه‌ی آن‌ها لحاظ کرده است. ما قصد داریم در توافق با تامین اجتماعی، کسانی را که در این طرح شرکت می‌کنند از بازدیدهای بیمه مستثنا کنیم تا با خیال راحت هم به زندگی‌شان برسند و هم فرش ببافند. حتی تمدید بیمه‌ی آن‌ها را هم خودمان قصد داریم انجام داریم. آنچه که برای ما در این طرح خیلی مهم است حمایت کامل از بافنده است تا بتواند تولید باکیفیتی عرضه کند».
او تصریح می‌کند که بافندگان نه‌تنها برای فروش محصول‌شان نباید نگران باشند بلکه به آن‌ها اطمینان می‌دهیم که تاجرمابانه عمل نخواهیم کرد. او اضافه می‌کند: «با توجه به ماهیتی که هلدینگ مربوطه دارد، درآمدهای این طرح هم بیش‌تر به سمت امور خیریه می‌رود و برای همه‌ی ما بسیار مهم است که خود بافندگان هم راضی باشند و حقی از آن‌ها ضایع نشود».
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف استان از شناسنامه‌دار کردن فرش‌هایی که در این طرح بافته می‌شود خبر داده و می‌افزاید: «سایت سه زبانه‌ی فارسی، عربی و انگلیسی هم راه‌اندازی خواهد شد، طرح‌ها را ثبت و در این سایت معرفی می‌کنیم. فرش‌ها هم شناسنامه خواهد داشت. همه‌ی تمهیدات لازم را برای اینکه از تولیدات این طرح محافظت شود را به‌کار خواهیم بست».
شفیعی‌پور در پاسخ به این پرسش که آیا کسانی بافنده نیستند هم می‌توانند در این طرح شرکت کنند؟ می‌گوید: «برای این افراد هم فرصتی فراهم کرده‌ایم و زنان خانه‌دار و هرکسی که قصد دارد به فرش‌بافی روی بیاورد، آموزش‌های رایگان می‌بینند و بعد در این طرح شرکت می‌کنند و چند ماه که پشت دار بنشینند، ماهر خواهند شد».
به گفته‌ی او در جریان این طرح، کارمندان دولت هم می‌توانند از طریق خرید اقساطی، صاحب فرش کرمانی بشوند و در ادامه، مزایایی برای گروه‌های دیگر نیز تعریف خواهند کرد تا همه با هر توان مالی، بتوانند از فرش دستباف استفاده کنند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف استان کرمان همچنین می‌گوید که قصد دارند کارگاهی زنده از تولید فرش برای بازدید گردشگران خارجی راه‌اندازی کنند تا توریست‌ها بتوانند از مرحله‌ی طراحی تا بافندگی را به‌طور زنده ببینند و با این هنر میراثی ما آشنا شوند.
او در پاسخ به این پرسش که برای اجرای این طرح چه انتظاری از دولت دارید؟ می‌گوید: «ما برای اجرای این طرح، پیش‌بینی نکردیم از پتانسیل اعتباری دولت استفاده کنیم اما قطعا دولت باید از این طرح در مقاطع مختلف حمایت کند و کاستی‌های آن را شناسایی کرده و برای رفع آن به ما کمک کند».
وی اظهار می‌کند: «فرش یک هنر و صنعت ملی است و متعلق به یک شخص و یک گروه خاص نیست. برای رونق و نجاتش هم همه باید دست به دست هم بدهیم. ما قدم اول را برداشتیم و امیدواریم با حمایت بافندگان بتوانیم به اهدافی که تعیین کرده‌ایم برسیم تا هم اشتغال در این صنعت حفظ و گسترش یابد و هم این میراث فرهنگی و تاریخی حفظ شود».
شفیعی‌پور بسیار امیدوار است که در جریان این طرح، فرش کرمان بار دیگر، روزهای خوشی که دهه‌هاست تجربه نکرده را ببیند؛ اگر همه‌ی بافندگان کمک‌شان کنند.

*منتشر شده در هفته‌نامه استقامت / شماره 698