فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: به‌تازگی یادداشتی با عنوان «بازار قلعه‌محمود یک گام به پیش» از سوی مدیرمسئول فردای‌کرمان منتشر شده که در آن، محمد لطیف‌کار، ضمن بازدید از بازار تاریخی قلعه‌محمود، تغییرات اندکی که در این بنای تاریخی دیده را امیدبخش خوانده است. این تغییرات، شامل حضور پلیس، نصب در ورودی و کندوکاوهایی در پای ستون‌ها بوده که نشان از اجرای پروژه‌ای برای مرمت و احیای آن دارد. دکتر کورش افضلی، شهرساز و رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد کرمان اما در یادداشتی که در اختیار فردای‌کرمان قرار داده، ضمن نقد بخش‌هایی از این یادداشت که لینک آن در انتهای این متن در دسترس است؛ تاکید کرده که احیای قلعه‌محمود، نباید محدود به اقداماتی در بازار باشد بلکه نیاز به برنامه‌ی بازآفرینی محله و بازار دارد. این یادداشت را در ادامه می‌خوانید.
«با خواندن یادداشت آقای لطیف‌کار در صفحه‌ی اینستاگرام‌شان و اندیشه و تجارب خودم، برآن شدم یک گفت‌وگوی کوتاه در عالم فرضی با ایشان داشته باشم.
برای مقدمه، علم بازآفرینی شهری دارای مبانی و تئوری‌های متعددی است. تئوری‌هایی که هرکدام روش‌های بازسازی ، نوسازی و بهسازی شهری را توصیه می‌کنند. ابر تئوری بازآفرینی شهری، ساختار خود را بر روی اندیشه و فرهنگ شهر قرار می‌دهد. ساختار موجود بازآفرینی شهری، ساختاری بی‌ریشه با میراث‌فرهنگی! کم‌توجه به نظام‌های نهادهای اجتماعی! و بی‌توجه به تغییر در نظام مدیریت مورد نیاز تئوری بازآفرینی شهری است.
حال با این مقدمه، جناب آقای لطیف‌کار بزرگوار، چگونه گذشته را و طرح‌های گذشته را سبک و بی‌حاصل می‌دانید و امروز را دارای حاصل!؟ به نظر می‌رسد که وقتی در بیابان بزرگ اندیشه‌ها، یک اندیشه‌ی حداقلی نیز موجب نسیم ملایمی می‌شود، امید سر می‌رسد. من هم با این استدلال حداقلی و تسامح‌گرانه موافقم؛ چرا که در سال‌های اخیر هر موقع برای چند دقیقه‌ای، به این بازار ارزشمند تاریخی می‌رفتم، ترس و دلهره وجودم را فرا می‌گرفت که نا امنی‌ای که از آن صحبت می‌کنند، سراغ من هم بیاید! خدای را شکر تاکنون گرفتار چنین نا امنی‌ای نشدم ولی خلوتی و سکوت بازار دلهره‌آورست ....
با سبک‌اندیشی ناشی از این طرح‌های سبک و بی‌حاصل چه باید کرد ؟ در جایی که گفتمان‌ها و خرده گفتمان‌های شکل‌دهنده‌ی بازآفرینی بومی شکل نمی‌گیرد، طرح سبک و بی‌حاصل از اندیشه‌ها و برنامه‌های بی‌میراث‌فرهنگی و بی‌توجه به نظام‌های اجتماعی خلق می‌شود.
حال بگذریم از گذشته و وارد این امید جنابعالی شویم! جناب لطیف‌کار مگر 10-15 سال قبل نبود که میراث‌فرهنگی کرمان مرمت بازار را به صورت کامل (البته در جاهایی بی‌توجه به نظام اجتماعی ) انجام نداد؟ و نظام اجتماعی کم‌رمق اش را متلاشی نکرد؟ اقدام‌های امروز که مدیون توجه معاونت امور عمرانی استانداری و استاندار است و در بیابان بازآفرینی کرمان، اقدامی ارزشمند تلقی می‌شود؛ با چه ساختار اجتماعی محله‌ای، شهری و مدیریت تغییر یافته‌ای در حال وقوع است. این امنیتی که اشاره شد و ترمیم‌هایی که در پای ستون ها انجام می شود، وظیفه‌ی حداقلی و تاخیر یافته سازمان‌های مسئول است! سوال اینجاست برنامه‌ی بازآفرینی محله و بازار قلعه محمود کجاست؟ وقتی محله‌ای و بافت تاریخی‌ای بی‌برنامه باشد، طرح‌ها و برنامه‌ها، بی‌حاصل می‌شود!
برای اینکه امیدی پایدار به نهاد فرهنگی و نهادهای اجتماعی ذی‌نفع در این محله و بازار به‌وجود آید، برنامه نیاز است. برنامه‌ی اجتماعی و مردمی نیاز است. به برنامه‌ی دولتی هیچ نیاز نداریم! دولت برود پشتیبانی کند. دولت تسهیل‌گری را فعال سازد. دولت وظیفه‌ی خودش را (امنیت، مرمت، روشنایی‌بخشی و سایر) را انجام دهد. مالکان زیادی در این محله وجود دارند که حدود 30 سال است منتظر تغییری در این محدوده‌ی زندگی‌شان هستند. این مالکان را باید یافت. اگر این مالکان و نظام اجتماعی موجود و نظام اجتماعی قابل اسکان بیایند، بازار قلعه‌محمود ساختار جدید اجتماعی به خود می‌گیرد. جناب لطیف‌کار، ما بی‌حوصله‌ایم. ما همیشه انتهای کار را طلب می‌کنیم؛ ابتدای کار نردبان بازآفرینی، مردم هستند!
جناب لطیف‌کار! البته ساختاری به واسطه‌ی فشارها و خاطره‌ها و در جایی دلسوزی‌ها در اکثریت مدیریت شهری به‌وجود آمده که اثر فرهنگی ارزشمندی است. این ساختار مدیریتی ( توجه معاونت امور عمرانی، اداره کل امور اجتماعی استانداری، نهاد تسهیل‌گری و حساسیت سایر نهادها از جمله میراث‌فرهنگی ، گردشگری و صنایع‌دستی) می‌تواند خود را در جریان بازآفرینی محله و بازار قلعه محمود قرار دهد. به عبارتی لوکوموتیو بازآفرینی محله و بازار قلعه‌محمود دارد به سختی استارت می‌خورد، ولی امیدواریم که دارای هدف و مقصد (برنامه‌ی بازآفرینی ) شود.
در پایان جناب لطیف‌کار از اندیشه خوب‌تان و قلم و تصویر ذهنی و تصویرهای به قاب کشیده‌تان در چارچوب این تصویر ذهنی‌تان باید قدردانی کرد. نظام شهرسازی کرمان باید به وجود شما ببالد و نقدهایتان را مورد توجه قرار دهد . امید است جریان دولتی بازآفرینی که شروع شده به سوی جریان مردمی بازآفرینی سوق یابد و هرگونه تبلیغ سیاسی و نهادسازی نیز از این جریان حذف شود و مردم محله و نظام اجتماعی بازار قلعه‌محمود در مرکز توجه قرار گیرند. /الف
نظر خود را بنویسید