فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: کرونا ضربه‌ی آخر را بر تن نحیف گردشگری استان کرمان زد. تعطیلی، رکود و تعدیل نیروی گسترده، حدود یک سال است که در این بخش جریان دارد. مسعود دهقانی، مدیرعامل آژانس هواپیمایی جنوبشرق و عضو کمیسیون گردشگری اتاق کرمان می‌گوید که تاکنون، 50 درصد از دفاتر خدمات مسافرتی استان تعطیل شده‌اند و آن‌ها که مانده‌اند، دیگر رمقی برای روی پا ایستادن ندارند. به گفته‌ی او که پیش‌بینی می‌کند تا سه سال آینده نیز خبری از رونق گردشگری نباشد، دولت تاکنون، حمایت چندانی از آن‌ها در برابر رکود و کرونا نداشته است. تورهای غیرمجاز اما در این شرایط خاکستری، حسابی فعال شده‌اند. یکی از خواسته‌های دهقانی؛ فعال باسابقه‌ی گردشگری استان، این است که دستگاه‌های نظارتی جلوی این غیرمجازها را بگیرند و از ستاد کرونا نیز می‌خواهد بگذارد تورهایی محدود با رعایت توصیه‌های بهداشتی برگزار شود تا رونق نسبی در گردشگری استان ایجاد شود؛ مشابه کاری که یزدی‌ها کرده‌اند و کویرنوردی‌شان برقرار شده است. گفت‌وگو با او را در ادامه می‌خوانید.
آقای دهقانی، نزدیک به یک سال است که گردشگری تعطیل شده؛ این ماه‌های کرونایی بر دفاتر خدمات مسافرتی چگونه گذشته و در حال حاضر وضع‌شان چه‌طور است؟
آژانس‌های مسافرتی دیگر رمقی ندارند. بیش‌ترین ضربه از کرونا را آژانس‌های مسافرتی دیدند. کل درآمد آژانسها از محل برگزاری تور است اما حدود یک سال می‌شود که مسافرت، گردشگری، پرواز و برگزاری تور همه تعطیل شده است. در همین مدت، بیش از 50 درصد از آژانسها در استان کرمان تعطیل شده‌اند، تعدادی که باقی مانده‌اند هم، واقعا در تامین و پرداخت هزینه‌هایشان مانده‌اند. ما که بزرگ‌ترین آژانس کرمان بودیم، پرواز چارتر داشتیم، 40 پرسنل بیمه‌شده و یک شعبه در تهران و دو شعبه در کرمان داشتیم؛ در هزینه‌های روزمره‌ی خودمان ماندیم و مرتب هم در حال ضرردهی هستیم. تنها در یک ماه گذشته، 55 میلیون تومان روی هزینه‌هایی که داشتیم، ضرر دادیم. از طرفی، هیچ حمایت جدی هم از این کسب‌وکارها نشده است در حالی‌که آژانسها اگر فعال باشند، با هر توری که وارد استان می‌شود از رستوران تا هتل و حمل‌ونقل و صنایع‌دستی همه فعال می‌شوند. در حال حاضر، هتل‌ها و رستوران‌ها و بخش حمل‌ونقل گردشگری نیز، وضعیت خوبی ندارند و انتظار می‌رود تا بیش از این دیر نشده، به کمک آژانسها بیایند که بتوانند دوام پیدا کنند.
اشاره کردید نیمی از آژانس‌های استان تعطیل شده‌اند؛ این تعطیلی به‌طور موقت است یا مجوزشان را باطل کرده‌اند؟
برخی موقت است ولی تعداد زیادی به‌طور دایمی دفتر خود را تعطیل کرده و به مشاغل دیگر روی آورده‌اند.
قبل از کرونا، یکی از معضلاتی که از آن صحبت می‌شد، تعداد زیاد دفاتر خدمات مسافرتی در استان بود. این تعطیلی اجباری، آیا این معضل را رفع و این حوزه را تقویت نمی‌کند؟
حتی دفاتر خدمات مسافرتی کوچک به هر حال مسافر خود را داشتند. موضوعی که شما اشاره کردید هم یک مشکل بود؛ تعداد زیادی مجوز داشتیم در حالی که رونق مورد نیاز در بازار نبود؛ کسانی با اشتیاق فراوان سرمایه‌ی خودشان را به این حوزه می‌آوردند و می‌دیدند فایده ندارد و سرخورده می‌شدند. به دلیل این بود که برخی می‌گفتند استان بیش از این کشش ندارد آژانس داشته باشد و در حدی که نیاز باشد، دفتر داریم و هشدار می‌دادند که وقتی بازار اشباع شود، دیگر دفاتر هم از رونق می‌افتند. نمی‌توان گفت که حذف برخی دفاتر، باعث رونق کار بقیه می‌شود اما، کسانی که می‌توانستند بمانند، مانده‌اند تا شرایط بهتر شود و کسانی تعطیل کرده‌اند دنبال کارهای دیگری رفته‌اند. شاید با این اتفاق، انسجام بین فعالان این حوزه بیشتر شود ولی این، منوط به آن است که کار و رونقی باشد؛ در حال حاضر اما هیچ امیدی نیست و من پیش‌بینی می‌کنم شاید تا سه سال آینده تغییری در گردشگری پیش نیاید.
منظورتان گردشگری ایران است یا استان؟
به‌طور کلی با شرایطی که داریم، گردشگری ایران و استان تا سه سال آینده در رکود می‌ماند. متاسفانه همین الان، تعدادی افراد غیرمجاز خیلی راحت در حال برگزاری تورهای گردشگری هستند. اگر بنا به برگزاری تور است، دفاتری که دارند هزینه می‌پردازند و می‌توانند تورهای باکیفیت برگزار کنند و در قبال کارشان هم پاسخگو باشند فعالیت کنند نه که هر فردی، اطلاعیه و شماره موبایلی را اعلام و هر روز تور مشهد و کویر و ... برگزار کند. اگر برای این تورهای غیرمجاز مشکلی پیش بیاید، هیچ‌کس هم پاسخگو نیست. از دستگاه‌های نظارتی انتظار داریم با تورهای غیرمجاز برخورد جدی داشته باشند.
برگزاری تور توسط آژانسها از سوی ستاد کرونا همچنان ممنوع است؟
بله. اما عده‌ای خیلی راحت در حال برگزاری تورهای غیرمجاز به مشهد و دیگر مناطق هستند.
آقای دهقانی، با توجه اینکه با همکاران‌تان در استان‌های دیگر در ارتباط هستید؛ فکر نمی‌کنید دیگر استان‌ها از جمله یزد، در همین شرایط کرونایی هم وضعیت بهتری در بخش گردشگری دارند؟
شرایط گردشگری ما همیشه متفاوت بوده است. در استان کرمان، تنگ‌نظر‌ی‌ها بسیار باعث کندی کار شده است. خود ما چند سال قبل، وقتی پرواز کرمان ـ کیش را راه‌اندازی کردیم، بسیاری از پروازها خالی رفت، خیلی تلاش کردیم تا جا بیفتد ولی متاسفانه برایمان کلی مشکل ایجاد کردند؛ دارایی کل پروازهای ما را حساب و رقمی را تعیین کرد و ما تا مدت‌ها درگیر هیات‌ها و کمیسیون‌ها شدیم. حدود هفت سال پیش، وقتی پرواز کرمان ـ شیراز را راه‌اندازی کردیم هم، هیچ‌کس حمایتی نکرد. حتی نگذاشتند یک تابلو در شهر نصب و به مردم اعلام کنیم که این پرواز هست. با یکی از همکاران پرواز را راه‌اندازی کردیم و 40 میلیون تومان آن زمان ضرر دادیم تا پرواز راه افتاد و الان، هفته‌ای دو پرواز داریم. می‌خواهم بگویم کار کردن در حوزه‌ی گردشگری در استان سخت است؛ به ریسک بالایی نیاز دارد اما به هر حال کار باید انجام بشود. یک‌بار به اداره دارایی رفته بودم، مامور می‌پرسید:« اونی که چارتر می‌کنه شمایی؟» انگار جرم می‌کردیم. در صورتی که چارتر کردن با استرس و درگیری‌های خیلی زیادی همراه است و ما همه‌ی این‌ها را به جان خریدیم و کار را جلو بردیم اما انرژی زیادی از ما گرفته و می‌گیرد. من تصمیم داشتم پرواز خارجی در کرمان راه‌اندازی کنم ولی دلسرد شدم. وقتی ایده‌ای را مطرح می‌کنیم، ابتدا، همه تحسین می‌کنند و وعده‌ی حمایت می‌دهند ولی تا که مشکلی پیش بیاید همه خود را کنار می‌کشند و یکدیگر را مقصر می‌دانند. وقتی فضا این‌طور باشد، دلسردی پیش می‌آید و کاری پیش نمی‌رود. بعد مردم می‌پرسند چرا یزد قطار سریع‌السیر دارد و کرمان ندارد؟ این‌ها را مسئولان و نمایندگان باید پیگیری و مطالبه‌گری کنند. ریل مسیر کرمان ـ یزد اگر درست شود ما هم می‌توانیم قطار سریع‌السیر داشته باشیم. شما ببینید از یزد به تهران چند قطار سریع‌السیر هست و از کرمان چند تا؟ به همین نسبت تورهای ورودی‌مان هم متفاوت است. قبلا مثلث گردشگری شیراز، اصفهان، کرمان را تعریف کرده بودند که دوستان یزد خیلی تلاش کردند و الان آن‌ها در کنار اصفهان و شیراز قرار گرفته‌اند. هرچه آژانس‌های ما ضعیف‌تر باشند، به همان نسبت گردشگری استان افت می‌کند همان‌طور الان شاهدیم. با وجود اینکه سازمان میراث‌فرهنگی و آقای فعالی مدیرکل، اقدامات خوبی دارند پیش می‌برند ولی همه‌ی دستگاه‌های ذی‌ربط باید کمک کنند. گردشگری یک زنجیره است؛ اگر پیوند هریک از حلقه‌های این زنجیره قطع باشد کل فرایند با ضعف مواجه می‌شود و همه‌ی این مسائل باعث می‌شود استان کرمان با این همه ظرفیت تاریخی و طبیعی از خیلی استان‌ها عقب بماند و با این اوضاع، بعد از کرونا، وقتی گردشگری رونق بگیرد، تا ما کار را شروع کنیم زمان می‌برد.
اشاراتی که شما داشتید برخی از مشکلات ریشه‌ای گردشگری کرمان است. من اما سوالم ناظر به شرایط فعلی و این ایام کرونایی بود. می‌خواهم بدانم آیا در استانی مثل یزد هم گردشگری مثل کرمان خوابیده و در تعطیلی مطلق است یا آنجا فعالیت‌هایی انجام می‌شود؟
در یزد به شکل محدود کار انجام می‌شود. ستاد کرونا مجوزهایی داده و با رعایت مسائل بهداشتی، تورهای داخلی و کویرنوردی و گردشگری کویر به‌صورت مجاز دارد برگزار می‌شود اما در کرمان متاسفانه مثلا برای دریاچه‌ی لوت که یک جاذبه‌ی بسیار مهم است، غیرمجازها دارند کار می‌کنند و دفاتر مجاز مسافرتی دست‌شان بسته است و نمی‌توانند کار کنند. دست‌اندرکاران اگر واقعا گردشگری برایشان مهم است باید بدانند در همین شرایط کرونا هم می‌توان کاری کرد.
پس شما از ستاد کرونا می‌خواهید تا به برگزاری تورهای گردشگری توسط دفاتر خدمات مسافرتی مجوز بدهد. درست است؟
صد در صد. ما می‌گوییم تورهای مجاز راه بیفتد که مردم هم تکلیف‌شان را بدانند و از تورهای غیرمجاز استفاده نکنند و بسیار هم مشتاق هستیم تا بر کار فعالان گردشگری نظارت شود چرا که سلامت مردم برایمان مهم است. از ستاد کرونا می‌خواهیم که اجازه دهد در حد محدود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تورهای مجاز گردشگری فعال شود که رونق نسبی ایجاد شود. از دولت و مجلس هم درخواست داریم آژانس‌های مسافرتی را دریابند. بیمه، دارایی و عوارض شهرداری خیلی فشار بر این واحدها آورده در شرایطی که هیچ درآمدی هم ندارند. همین‌جا از یکی از مشکلاتی که با دارایی داریم بگویم؛ وقتی عملکرد آژانس داده می‌شود، به همان نسبت ارزش‌افزوده در نظر می‌گیرند و توجه نمی‌کنند در آژانسها مسئله فرق دارد. ما فروش بلیط داریم و اگر تا دو هفته، ارزش‌افزوده‌ی آن را نپردازیم سیستم قفل می‌شود. بنابراین پرداخت آن صورت می‌گیرد. مالیات عملکرد هم که ناشی از سود همین درصدِ کم فروش بلیط است را داریم. اگر دوباره ارزش‌افزوده تعیین کنند، در واقع دوبله حساب شده است. ماموران دارایی اما این را متوجه نیستند و دفترها را درگیر کارهای اداری و هیات‌های حل اختلاف و کمیسیون‌ها می‌کنند چون آقایان توجیه نیستند که ما هیچ درآمدی نداریم و فقط فروش بلیط داریم که ارزش‌افزوده‌ی آن دارد پرداخت می‌شود. از مسئولان محترم دارایی خواهش می‌کنیم این وضعیت را بهبود بخشند. آژانسها به سختی چراغ‌شان را روشن نگه داشته‌اند فقط چون عشق و علاقه به این کار و به استان دارند. نیاز داریم همه کمک کنند تا بتوانیم دوام بیاوریم.
در بخش گردشگری گفته می‌شود که تعدیل نیروی گسترده‌ای رخ داده است. شما هم در آژانس جنوبشرق تعدیل نیرو داشته‌اید؟
تعدیل نیرو که یک اتفاق کاملا طبیعی شده است. در همه‌ی بخش‌ها صورت گرفته و آژانسها هم تعدیل نیرو داشته‌اند وقتی درآمدی نیست و تور خارجی اصلا برگزار نمی‌شود و چند کارمندی که تور خارجی انجام می‌دادند بیایند چه بکنند؟ مجبوریم با نیروها کنار بیاییم و تعدیل انجام دهیم. آژانس‌هایی که محدودتر بودند، تعدیل نیروی گسترده‌تری داشتند. شرایط بسیار سختی است.
به‌طور کلی، از وقتی کرونا شیوع پیدا کرد، دولت خود را دلسوز بخش گردشگری نشان داد و وعده‌ی حمایت داد و تسهیلاتی هم در نظر گرفت. آیا این حمایت‌ها انجام شده و در کنترل بحرانی که در دفاتر خدمات مسافرتی رخ داده کمک کرده است؟
اگر بگویم هیچ کاری انجام نشده است شاید برخی ایراد بگیرند ولی این، یک واقعیت است. اینکه تسهیلاتی در نظر بگیرند، جز اینکه آژانس را بدهکار می‌کنند چه فایده‌ای دارد؟ البته دوستان دولتی در صحبت و سخنرانی‌ها خیلی خوب حمایت می‌کنند ولی در عمل چیزی ندیدیم. شاید واقعا درک متقابلی که باید باشد نیست و نمی‌دانند بزرگ‌ترین ضربه را در بخش گردشگری حتی بیشتر از هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی دیدند؛ هرچند هتل‌ها هم با ظرفیت خالی و هزینه‌های جاری در تنگنا هستند و آژانسها که باید برایشان مسافر بیاورند غیرفعال هستند.
چه حمایت‌هایی از دولت می‌خواهید؟
یکی از کارهایی می‌تواند در حال حاضر انجام گیرد فضا را فراهم کنند تا آژانسها بدون هزینه بتوانند در نمایشگاه مجازی برلین شرکت کنند و ظرفیت‌های استان کرمان را معرفی کنند ولی ما الان هزینه‌ی شرکت در این رویداد مجازی را نداریم. درباره‌ی دارایی که عرض کردم چه مشکلاتی وجود دارد، بیمه را هم واقعا نمی‌توانیم بپردازیم؛ تسهیلاتی در نظر بگیرند مثلا حق بیمه کارفرما را دولت یکی، دو سال پرداخت کند تا تعدیل نیرو انجام ندهیم. شهرداری‌ها هم عوارض را دو، سه سال معاف کنند و دولت برای انجام تبلیغات بیشتر حمایت و کمک کند. متاسفانه در بخش خصوصی هم مشکلاتی پیش آمده و شاهد موازی‌کاری‌هایی هستیم. انجمن جدا داریم، جامعه‌ی حرفه‌ای و کمیسیون اتاق بازرگانی و اتحادیه‌ها هم جداگانه فعالیت می‌کنند. در بخش خصوصی، انسجام و همفکری نیست تا مطالبات تجمیع و پیگیری شود.
به کمیسیون گردشگری اتاق اشاره کردید. در این یک سال شیوع کرونا و تعطیلی‌ها، آن‌طور که انتظار می‌رود، این کمیسیون صدای فعالان بخش خصوصی نبوده و لااقل در مجامع عمومی، ندیدیم چندان به نسبت بحرانی که پیش آمده، پیگیری انجام دهند. این نقد را به‌عنوان عضو کمیسیون می‌پذیرید؟
کمیسیون دارای قدرت اجرایی نیست و بیشتر پیشنهاد دهنده است. گفتنی‌ها هم به‌صورت پراکنده گفته شده ولی انسجام نبوده و از این نظر، حرف شما درست است.
قدرت اجرایی ندارد ولی می‌تواند صدای بخش گردشگری باشد. ما صدایی از این سمت نمی‌شنویم.
مقداری جلسات کمیسیون به‌خاطر کرونا محدود شده و انسجام تحت تاثیر قرار گرفته است؛ به این دلیل شاید حرف شما درست باشد.
استاندار چند ماهی است به این سمت منصوب شده و در این مدت، چند باری در صحبت‌هایشان، حمایت از بخش گردشگری را وعده داده‌اند. در عمل اما اقدام خاصی از ایشان نمی‌بینیم. شما به‌عنوان یکی از فعالان گردشگری ارزیابی‌تان از عملکرد چند ماهه‌ی ایشان در بخش گردشگری چیست؟ و چه‌قدر خوش‌بین هستید آقای زینی‌وند قدم‌های بزرگی برای تحول در گردشگری استان بردارند؟
ما هم در اخبار فعالیت‌های ایشان را دنبال می‌کنیم و می‌بینیم اقدامات خوبی در این چند ماه انجام داده‌اند البته نه در بخش گردشگری، در بخش عمرانی. در کنار آن هم، صحبت‌هایی درباره‌ی حمایت از بخش گردشگری داشته‌اند ولی اینکه ملموس احساس کنیم و برنامه و طرحی عملی باشد؛ تاکنون ندیده‌ایم. اینکه فعالان گردشگری را بخواهند و صحبت آن‌ها را بشنوند تاکنون صورت نگرفته است. دلیل آن را نمی‌دانم. شاید مشغله‌ی زیادشان باشد اما این یک واقعیت است اگر دنبال اشتغال‌زایی در استان باشیم رونق گردشگری بهترین راهکار است. خوشبختانه در حوزه‌ی جاذبه‌های تاریخی و طبیعی خیلی استان حرف برای گفتن دارد. انتظار داریم آقای استاندار در این حوزه بیشتر و جدی‌تر ورود کنند و نظرات فعالان گردشگری را بشنوند و تصمیمات خوبی در این مدت پایان دولت بگیرند و اثر ماندگار و باقیات صالحاتی از خودشان باقی بگذارند. / الف
نظر خود را بنویسید