فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: جشن سده‌سوزی کرمان که بیش از یک قرن بی‌وقفه برگزار شده است، عصر جمعه دهم بهمن‌ماه امسال نیز برگزار شد اما به‌دلیل همه‌گیری کرونا، امکان حضور همگان در آن فراهم نشد. این آیین، در محل آتشکده زرتشتیان و با حضور جمعیت اندکی برگزار و از طریق اینستاگرام به‌صورت زنده پخش شد.
اسفندیار اختیاری، نماینده جامعه زرتشتیان در مجلس، در این مراسم خبر داد که ایران و تاجیکستان در تلاشند تا جشن سده را ثبت جهانی کنند. این آیین، در سال 1388 خورشیدی ثبت ملی شده است.
همچنین، در این مراسم، موبد اردشیر خورشیدیان یادآور شد که سده، یک جشن دینی نیست بلکه جشنی ملی است.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، بخش نخست آیین جشن سده که توسط انجمن زرتشتیان کرمان برگزار شد؛ با جَشَن‌خوانی موبدان پای سفره‌ی سده یا همان سفره‌ی امشاسپندان شروع شد که در آن، نمادهایی از اورمزد قرار دارد. همچنین یک ظرف شیر نمادی از بهمن‌امشاسپند که پاسدار حیوانات است، شعله‌ای از آتش وَرَهرام و شمع و نور نمادهایی از اردیبهشت و ظروف مسی که نمادهایی از شهریور امشاسپند هستند و زمینی که سفره بر آن پهن شده به‌عنوان نماد سپندارمزد زمینی و آب که نماد خرداد امشاسپند و شاخه‌های مورد و شمشاد که نماد امرداد امشاسپند و نشانه‌ی بی‌مرگی وجاودانگی هستند به همراه میوه و آشی مخصوص در آن قرار داده می‌شود.
پس از جشن‌خوانی که به نیایش پروردگار پرداخته شد، سیروس نیک‌بخش رئیس انجمن زرتشتیان کرمان در سخنانی با تبریک این جشن، گفت: «سده به پیدایش آتش اشاره دارد. این کشف بزرگ در ایران به وجود آمد و زندگی بشریت را دارای تحول بزرگ کرد و تمدن‌ها به وجود آمد و اختراعات بزرگ در پی داشت».
او افزود: «این انرژی، بزرگ‌ترین خدمت را به جامعه‌ی بشریت کرد به همین دلیل ایرانیان همیشه جشن سده را بزرگ می‌دارند».
وی اظهار کرد: «از زمان باستان این جشن برگزار می‌شده و حتی بعد از حمله‌ی عرب و پس از آنکه تلاطم کشورگشایی‌ها به پایان رسید و دوره‌ای آرام آغاز شد، حاکمان و پادشاهان مرز و بوم، جشن سده را به همان بزرگی گذشته برگزار می‌کردند».
آتش نماد راستی است
در ادامه‌ی مراسم، موبد دکتر اردشید خورشیدیان، در سخنانی با بیان اینکه جشن کشف آتش و مهار آن که توسط ایرانیان در هزاران سال پیش انجام شده را گرامی می‌داریم، تصریح کرد: «سده، جشنی ملی است و دینی نیست».
وی سپس درباره‌ی آتش و اینکه نماد راستی است توضیحاتی داد و گفت: «آتش، مثل آب و هوا و خاک هیچ‌وقت آلوده نمی‌شود و مانند آن است که اندیشه‌‌اش، با گفتار و کردار یکی است. از آتش می‌آموزیم هرچه می‌اندیشیم به زبان بیاوریم و هرچه به زبان می‌آوریم عمل کنیم و از دروغ پرهیز کنیم که بزرگ‌ترین دشمن بشر است و راستی تنها فریضه‌ای است که عدالت را حفظ می‌کند».
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: «از چهار آتش وجود خود را رها کنیم تا به بالا برویم؛ نور ایزدی را دریابیم و خود و طبیعت را بشناسیم و خداشناسی و خداپرستی را دنبال کنیم، آتش عشق اهورایی را در دل خود زنده نگه داریم و به دیگران عشق بورزیم و با دانش‌اندوزی، خود را ارتقا دهیم». خورشیدیان گفت: «راستی، بهترین راهی است که می‌تواند جامعه را حفظ کند و پیشرفت و آبادانی و داد به وجود آورد؛ کسی که بنایش این باشد هرچه به فکر به زبان و زبان را به عمل بیاورد کار بد را انجام نخواهد داد».
وی تاکید کرد: «همگان باید از دروغ و تزویر و ریا دوری کنیم».
سده در گسترۀ ایران‌فرهنگی برگزار می‌شود
در بخش دیگری از این مراسم، دکتر اسفندیار اختیاری، نماینده جامعه زرتشتیان در مجلس با بیان اینکه وقتی راجع به ایران و فرهنگ و گستره‌ی ایران صحبت می‌کنیم مختص به کشور فعلی نیست، گفت: «جشن سده در گستره‌ی فرهنگ ایران‌زمین برگزار می‌شود و بسیاری از کشورهای همسایه نیز آن را برگزار می‌کنند».
وی افزود: «اقدامات لازم با همکاری تاجیکستان انجام شد تا این جشن، ثبت جهانی شود».
وی با بیان اینکه سده یادآور پیدایش آتش و فناوری است، ادامه داد: «بدون آتش امکان رسیدن به این گستره‌ی علمی وجود نداشت. پیدایش آتش را ایرانیان انجام دادند ولی بدون هیچ چشمداشتی آن را در اختیار همگان قرار دادند و این، نشان‌دهنده‌ی اندیشه‌ی نیک و مهرورزی ایرانیان است».
اختیاری یادآور شد: «در طول تاریخ، زرتشتیان با افتخار حتی در مواقعی که اجازه‌ی برگزاری مراسم را نمی‌دادند آن را پاس داشتند و تاکنون آن را نگهبانی و نگهداری کرده‌اند».
یکی از نقاط قوت سده‌سوزی کرمان عمومی بودن آن است
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، موبد مرصاد کاویانی نیز در این مراسم، با بیان اینکه سده از دیدگاه اسطوره‌ای همانا کشف آتش توسط هوشنگ، پادشاه پیشدادی در شاهنامه فردوسی است، توضیح داد: «از دیدگاه تاریخی، مورخانی همچون ابوریحان بیرونی و بیهقی چنین بیان کرده‌اند که از واژه‌ی صد شماره آمده و صد روز از زمستان بزرگ در تقویم ایران‌باستان گذشته و 50 روز و50 شب تا نوروز یکی از جشن‌های مهم ایرانیان فاصله دارد».
وی ادامه داد: «سده در دوران اسلامی تا اواخر دوران خوارزمشاهیان و حمله‌ی مغول دوام آورده و همه‌ی امیران و مردمان عادی آن را جشن گرفته‌اند. بزرگ‌ترین جشن سده اما در زمان مرداویج در اصفهان برگزار شده است».
وی گفت: «از دیدگاه فرهنگ و دانش، سده جشن تمدن بشریت بوده و مهار آتش و چگونگی استفاده‌ی بهینه از آن به تمدن و پیشرفت انسان شتاب بخشیده است».
کاویانی اظهار کرد: «از دیدگاه دینی و اجتماعی این جشن، به یکی از باورهای دینی اشاره دارد؛ پاکیزه نگه‌داشتن آب و آتش و باد و خاک. آتش یکی از چهار عنصر در طبیعت است که آلودگی را به خود نمی‌گیرد و می‌سوزد و به دیگران گرما و نور می‌دهد. نماد پاکی و راستی و عشق است». وی ادامه داد: «1739 سال پیش از میلاد مسیح، اشوزرتشت با شناخت کامل، دین خود را برپایه‌ی یکتاپرستی بنا نهاد و نماز را نیاز بشر و تنها سزاوار خدای یگانه دانست. زرتشتیان در شبانه‌روز با تن و روانی پاک رو به سوی نور می‌ایستند و نماز می‌خوانند. نور قبله‌ی زرتشتیان است. همچون پیروان هر مذهبی که در نماز رو به قبله ایستاده وخدای یگانه را نیایش می‌کنند، زرتشتیان رو به نور می‌ایستند».
وی تصریح کرد: «آتش هرگز قبله‌ی زرتشتیان نبوده بلکه رو به سوی نور می‌ایستند و اهورامزدا را پرستش می‌کنند».
وی سپس یادآور شد: «کرمان برگزارکننده‌ی مداوم جشن سده بوده است. از زمان قدیم گبرمحله را داشتیم که آنجا برگزار می‌شده؛ در شمال‌شرقی آن زیارتگاه شاه‌مهرایزد و در مقابل آن زمین‌های کشاورزی بوده که برای آتش‌افروزی به آنجا می‌رفته‌اند. با وجود گسترش شهر در این محله، سده‌سوزی در آنجا برگزار و خیابان هم به نام سده نام‌گذاری شده است».
کاویانی افزود: «یکی از نقاط قوت جشن سده‌سوزی کرمان این است که عمومی برگزار شده و همه می‌توانند در آن شرکت کنند اما امسال به‌دلیل همه‌گیری کرونا مجازی است».
وی اضافه کرد: «سده کرمان در سال 1388 خورشیدی به همت دکتر اختیاری، ثبت ملی شد و در سال 1390 نیز ثبت معنوی شده است».
روشنایی در جشن سده کارکردی بنیادین یافته است
به گزارش فردای‌کرمان، میرجلال‌الدین کزازی، شاهنامه‌پژوه و استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان و ادب فارسی نیز در این مراسم گفت: «سده، یکی از کهن‌ترین و گرامی‌ترین جشن‌های ایرانی است که با شکوه زیاد برگزار می‌شود. این جشن در پیوند با ارج و ارزی است که گرما، روز، روشنایی در فرهنگ ایرانی همواره داشته است. ایرانیان این سه را پدیده‌هایی نیک، سودمند و اهورایی می‌دانسته‌اند و سرما، تیرگی و شب را پدیده‌هایی زیان‌بار و جان‌گزای و اهریمنی می‌دانسته‌اند. بر همین پایه است که روشنایی روز در همه‌ی کیش‌های آیینی ایرانی ارج بسیار دارد و پاره‌ای از برترین جشن‌های ایران با این دید و داوری در پیوند هستند».
وی با بیان اینکه در جشن سده به‌ویژه، این روشنایی و گرمی کارکردی بنیادین یافته است، افزود: «در این جشن، کومه‌هایی از آتش افروخته می‌شده و هم‌اکنون نیز کمابیش افروخته می‌آید که آن را از دورجای نیز می‌توانسته‌اند دید».
وی گفت: «در اینکه چرا این جشن نام سده یافته است، چالش و چند و چونی در کار است. در میان بازگفت‌های گونه‌گون، بازگفتی که بیش آوازه یافته و پذیرفته آمده آن است که دانشور نام‌بردار ایرانی، بوریحان بیرونی از آن در آثارالباقیه یاد آورده است. برپایه‌ی این بازگفت، جشن سده، صد روز و شب مانده به جشن نوروز برگزار می‌شود».
وی اضافه کرد: «این جشن بازتابی در ادب شیوای پارسی به‌ویژه در چامه‌هایی که سخنوران شیرین‌زبان درروزگار سامانی و غزنوی در پیوسته‌اند نیز یافته است».
به گزارش فردای‌کرمان، جشن سده‌سوزی با برنامه‌هایی از جمله شاهنامه‌خوانی و اجرای موسیقی نیز همراه بود و در پایان، آیین آتش‌افروزی در محوطه‌ی آتشکده برگزار شد. /الف
نظر خود را بنویسید