فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: بعد از حدود 10 سال وقفه، بالاخره طلسم شکست و سمپوزیوم مجسمه‌سازی کرمان به دوره‌ی چهارم رسید.
این رویداد هنریِ 20 روزه، در سایتی روباز، در دامنه‌ی کوه‌‌های شرق شهر، در محوطه‌ای بین درختان کاج جنگل قائم و مجاور دریاچه‌ی مصنوعی، با حضور 12 هنرمند ملی و استانی در حال برگزاری است.
قرار است این هنرمندان در پایان روز بیستم که 25 فروردین‌ماه می‌شود؛ مجسمه‌هایی سنگی و مسی به شهر کرمان تقدیم کنند. شرکت‌کنندگان هر روز از ساعت 9 صبح تا هفت عصر در این محل مشغول خلق آثار خود هستند.
عماد محسنی‌تکلو، معاون سیما و منظر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری کرمان در گفت‌وگو با فردای‌کرمان از جزییات این رویداد می‌گوید که در ادامه می‌خوانید.
*آقای محسنی، لطفا در ابتدا از فرآیندی که طی شد تا به برگزاری سمپوزیوم چهارم برسد بگویید.
همان‌طور که اطلاع دارید، پیش از این، در کرمان، این سمپوزیوم یک دوره‌ی ملی و دو دوره استانی را تجربه کرده است. دوره‌ای که این رویداد به‌صورت ملی برگزار شد، سال 89 و در زمان شهرداری آقای مهندس سیف‌الهی بود و تبدیل به یک سمپوزیوم ارزشمند و واجد اعتبار شد به‌طوری که هنرمندان، همواره از آن به‌عنوان یک تجربه‌ی خیلی خوب یاد کرده و حتی سمپوزیوم استان‌های دیگر را با سمپوزیوم سوم کرمان مقایسه می‌کردند و می‌گفتند که تجربه‌ی کرمان بهتر بوده است. بعد از آن اما، به دلایل محتلف سمپوزیوم برگزار نشد و تا حدودی هم فراموش شد. ما اما همواره به دنبال احیای آن بودیم تا اینکه تصمیم جدی شهرداری بر این شد که پیاده‌راه شورا (در مجموعه‌ی پیرامون میدان کنونی شورا و خانه‌شهر) ایجاد شود. طراح در این پیاده‌راه، باغ‌مجسمه‌ای را در نظر گرفته است. در جلسه‌ای بودیم که گفتند تعدادی مجسمه باید در آن قرار گیرد و من آنجا پیشنهاد دادم که سمپوزیوم برگزار و آثار آن به باغ‌مجسمه منتقل شود و این، در سمپوزیوم‌ها مرسوم است که آثار در یک مجموعه قرار گیرد. این شد که به برگزاری دوره‌ی چهارم سمپوزیوم مجسمه‌سازی کرمان رسیدیم.
*چه شد که آثار سنگی و مسی برای آن انتخاب شد؟
ما به دنبال این بودیم که با ورود یک ماده‌ی اولیه‌ی خاص و منحصر به‌فرد سمپوزیوم کرمان را از دیگر رویدادهای مشابه جدا کنیم و دیدیم اگر به فلز مس نزدیک شویم، خیلی برند خاصی برای کرمان می‌شود. تحقیق و بررسی فراوانی در این زمینه داشتیم که زمان زیادی هم برد؛ اولین جلسه‌ای که با صنایع مس شهیدباهنر داشتیم تا بدانیم چه موادی می‌توانند در اختیار هنرمندان قرار دهند، حدود خردادماه 99 بود. درباره‌ی کارهای مسگران، صنعت‌گران، هنرمندان قلمزنی و ... نیز بررسی شد و در نهایت به این رسیدیم که فراخوانی منتشر شود و متریال سنگ را، که ارزش تاریخی و معنایی با اقلیم کرمان دارد در کنار متریال مس در اختیار هنرمندان قرار دهیم.
*چرا مس را جداگانه در نظر نگرفتید؟
چون تجربه‌ی ساخت مجسمه با مس در کشور خیلی کم بود و این نگرانی وجود داشت که به آثار خوبی نتوانیم برسیم. برای همین، سنگ که تجربه‌اش در کشور وجود داشت و هنرمندان متبحری هم داریم انتخاب، و مس متریال کمکی آن شد.
*چه تعداد هنرمند برای حضور در این سمپوزیوم نام‌نویسی کردند؟
فراخوان مرحله‌ی اول در دی‌ماه سال گذشته منتشر شد. در مرحله‌ی اول، 110 هنرمند شرکت کردند که در مقایسه با سمپوزیوم تهران که گفته می‌شود یکی از 10 سمپوزیوم اول جهان است و 80 نفر در آن شرکت کردند، استقبال خیلی خوبی را نشان می‌دهد. این تعداد هنرمند با بیش از 200 اثر شرکت کردند. در مرحله‌ی اول، پیش‌بینی انتخاب 20 اثر بود ولی آثار آن‌قدر خوب بودند که به 22 عدد رسیدند.
*داوران بر چه مبنایی انتخاب شدند؟
شورای سیاست‌گذاری توسط خانه‌هنرمندان و شهرداری تعیین شد و این شورا، هیات داوران شامل آقایان حمید سِوَری، کامران افشارنادری، سهند حسامیان، شهریار رضایی و محمدمهدی صنعتی را معرفی کرد. در سمپوزیوم‌هایی که در سال‌های اخیر در کشور برگزار شده است، فکر نمی‌کنم هیات داورانی شناخته شده‌تر و واجد اعتبارتر از سمپوزیوم چهارم کرمان را تجربه کرده باشند. یکی از دلایلی که باعث اعتبار بالای سمپوزیوم شده، همین اعتبار بالای هیات داوران است.
*از بین 22 اثر که نهایی شده، چه تعداد سنگی و چه تعداد تلفیق سنگ و مس است؟
همه‌ی آثار تلفیقی از سنگ و مس هستند. ماکت‌های این آثار به دبیرخانه ارسال شده و در حال حاضر همه، در خانه‌ی هنرهای شهری در طبقه‌ی منفی یک ساختمان شهرداری کرمان قرار دارد و بازدید از آن هم برای عموم آزاد است. این را هم بگویم که، صد در صد ماکت‌ها برای سمپوزیوم کرمان ساخته شده و این‌طور نبوده که برای سمپوزیوم دیگری ساخته و برای کرمان هم ارسال شده باشد. هنرمندان درجه یک و حرفه‌ای در این سمپوزیوم شرکت کرده‌اند از جمله آقایان غنچه‌پور، رنگچی و سلحشور و دیگر کسانی که در خدمت‌شان هستیم. هنرمندان خیلی خوب دیگری هم در مرحله‌ی اول شرکت کردند ولی در مرحله‌ی دوم پذیرفته نشدند: از جمله آقایان هدایت صحرایی، مصطفی محسنی، بهنام آخربین که هنرمندانی مطرح هستند.
*هر 22 اثری که پذیرفته شد ساخته می‌شود؟
خیر. از 22 اثر، 10 کار برگزیده‌ی نهایی شد که در حال تولید هستند.
*چند نفر از هنرمندان سمپوزیوم چهارم، کرمانی هستند؟
یک نفر. آقای حمزه حیدری‌فر که کرمانی اما هنرمندی ملی هستند. چهار نفر از دستیاران هنرمندان نیز، کرمانی هستند. علاوه بر این 10 اثر، از دو هنرمند هم دعوت به عمل آمد؛ چون کاری که این دو نفر می‌خواهند انجام دهند، مفهومی و محتوایی است و اساسا قابل شرکت داده شدن در فراخوان نیست. مثلا، آقای بهابادی که در حال تولید اثری معاصر با سنگ هستند؛ کارشان به گونه‌ای است که هیچ‌وقت امکان نداشت از طریق فراخوان به آن دست پیدا کنیم. آقای هدایت‌زاده هم همین شرایط را دارند. بنابراین، در پایان این سمپوزیوم، به 12 اثر سنگی‌مسی خواهیم رسید. حسرت بزرگ ما در این سمپوزیوم، مدعو سوم و نفر سیزدهم است که نتوانست بیاید. ایشان آقای «فابریتسیو دیچی» از هنرمندان مطرح ایتالیایی است که تمام اقدامات برای حضورشان را فراهم کردیم ولی دو روز مانده به سفر، شرایط شهر ایشان از لحاظ کرونا قرمز شد و با وجود اینکه خیلی مشتاق بود، نتوانست به سمپوزیوم برسد.
*چرا 20 روز برای برگزاری این سمپوزیوم انتخاب شده است؟
چون کار با سنگ سخت و زمان‌بر است، 20 روز زمان می‌برد تا آثار تولید شوند.
*گفته می‌شود سمپوزیوم‌های این چنینی گاهی تا 40 روز هم طول می‌کشد و این دیدگاه وجود دارد که تعداد روزهای برگزاری سمپوزیوم را بیشتر می‌کردید تا هنرمندان می‌توانستند چند روزی بین کار، به مرخصی و استراحت بروند. ولی شما سنگ‌ها را کوچک‌‌تر و تعداد روزها را کمتر کرده‌اید.
اینکه ابعاد سنگ‌ها را بزرگ‌تر از این در نظر بگیریم، اصلا ممکن نبود. بزرگ‌ترین بُعد سنگ‌ها دو متر و 70 سانتی‌متر است و این، الزامی است که معدن برای ما تعیین کرد چون امکان اینکه سنگ‌هایی بزرگ‌تر از این را از معادن کرمان برش دهند و خارج کنند وجود ندارد. این، محدودیتی بود که از لحاظ فنی به ما تحمیل شد. وگرنه می‌شد مجسمه‌ها را بزرگ‌تر و در زمانی طولانی‌تر تولید کرد ولی لزوما مجسمه‌های بهتری از دل آن بیرون نمی‌آمد.
*چرا؟
چون طولانی شدن سمپوزیوم و دوری از خانواده و سکونت در هتل هنرمندان را خسته می‌کند از طرفی، هزینه‌ها هم موضوع مهمی است که با طولانی شدن آن، ممکن بود از توان شهرداری خارج شود. در این سمپوزیوم یکی از مسائل مهمی که مدنظر داشتیم این بود که به‌دنبال افزایش اعتبار و کیفیت با هزینه‌کرد زیاد نباشیم. دستمزدی که به هنرمندان می‌دهیم از همه‌ی سمپوزیوم‌های رایج کشور کمتر است. برای این کار هم دلیل داشتیم. در شورای سیاست‌گذاری، شهرستان بودن و شرایط خاص اقتصادی که وجود دارد مدنظر قرار گرفت و بر صرفه‌جویی به‌عنوان یک ارزش از سوی برگزارکنندگان تاکید شد. همین سازه‌های چادری که در سایت سمپوزیوم برپا شده، با کمترین هزینه در واحد خدمات تاسیسات شهرداری ساخته شده است. حتی دوستان چرخ خیاطی از خانه آوردند و این چادرها را دوختند در صورتی که می‌شد با هزینه‌ای زیاد، سازه‌هایی را اجاره کنیم.
*چرا این مکان را برای برگزاری سمپوزیوم انتخاب کردید؟
یکی از مهم‌ترین دلایل، وجود کوه سنگی در زمینه‌ی کار است. وقتی هنرمند در حال کار با سنگ است چه بهتر که رشته کوهی که سنگ از دل آن بیرون می‌آید را هم ببیند. ضمن اینکه جنگل دست‌کاشت که جزو میراث طبیعی بسیار ارزشمند کرمان است را می‌خواستیم به هنرمندان معرفی کنیم. همه، کرمان را شهری کویری و خشک می‌شناسند ولی معرفی این کوه و جنگل، آشنایی‌زدایی می‌کند. دلیل فنی دیگر هم اینکه پارک‌های شهر، نزدیک مناطق مسکونی بود و چون تولید این آثار، گردوخاک و سروصدای زیادی دارد ممکن بود برای مردم مزاحمتی ایجاد شود.
*گفتید جانمایی این مجسمه‌ها در پیاده‌راه شورا خواهد بود. هنوز که خبری از پیاده‌راه شدنِ آن محدوده نیست. تا آن موقع، این آثار را چه می‌کنید؟ انبارشان می‌کنید؟
سوال خیلی خوبی است. احتمالا تا زمانی که جای مناسب برای نصب این آثار ایجاد شود، در همین محوطه بمانند و سپس، در اسرع‌وقت جابه‌جا می‌شوند. در میدان شورا همین الان یک‌سری فونداسیون‌های بتنی وجود دارد که برای مجسمه است. تا زمانی که پیاده‌راه نهایی می‌شود، مجسمه‌ها را به آنجا منتقل می‌کنیم.
*این سمپوزیوم فرصت خیلی خوبی برای هنرمندان کرمان است. استقبال‌شان از این رویداد تاکنون چه‌طور بوده است؟
ما می‌توانستیم همین پول را به هنرمندان بدهیم تا در کارگاه خودشان آثار را بسازند ولی سمپوزیوم، یک بستر برای گفت‌وگوی هنرمندان کرمان و دیگر هنرمندان فراهم و شناخت عمیق‌تری درباره‌ی کار کردن با سنگ برایشان ایجاد می‌کند. تاکنون بازخورد خیلی خوبی در فضای مجازی از هنرمندان گرفتیم و در فضای حقیقی هم اکثر هنرمندان بازدید کرده‌اند. آقای غنچه‌پور که دارد پرتره‌ای را با سنگ درمی‌آورد، کارشان برای هر هنرمند یک کلاس درس است. کمتر هنرمندی وجود دارد که بتواند با روش کاهشی، چهره را روی سنگ دربیاورد و این فرصت خیلی خوبی برای هنرمندان و علاقه‌مندان است. روزهای آخر که تشریف بیاورید، خواهید دید که چه آثار ارزشمندی تولید شده است.
*یکی از خواسته‌های جدی، استمرار این سمپوزیوم و برگزاری منظم آن است. چه برنامه‌ای برای آینده دارید؟
در زمان برگزاری سمپوزیوم سوم، بحث راه‌اندازی دبیرخانه‌ی دایمی مطرح بود و اینکه کرمان پایتخت مجسمه‌سازی شود. تصور این بود که وقفه‌ی زیادی که بین سمپوزیوم سوم و چهارم ایجاد شده، باعث فراموشی کرمان شود. کرمانی که هم مجسمه‌سازان خوبی دارد و هم مواد اولیه‌ی ساخت مجسمه به وفور و در دسترس دارد و هم در هنر شهری روند منطقی‌تری را نسبت به خیلی از شهرهای دیگر طی کرده و مجسمه‌سازی به‌عنوان یک شغل در آن شناخته شده است؛ اما در جریان سمپوزیوم چهارم دیدیم که کرمان فراموش نشده است و بازخوردهای خوبی تاکنون گرفتیم و این یک پشتوانه‌ی خوب است.
اقداماتی را انجام دادیم از جمله وب‌سایت سمپوزیوم و صفحه‌ی اینستاگرام آن راه‌اندازی شده و دایمی خواهد بود. یا برای ابزارآلات ساخت مجسمه‌ها که شهرداری با هزینه‌ی زیادی آن را تهیه کرده، علاوه بر برچسب اموال، یک برچسب ویژه‌ی سمپوزیوم هم طراحی کردیم که در دوره‌های آینده برای همین کار مورد استفاده قرار گیرد یا سایتی که طراحی شده را گفتیم برای این کار نگهداری شود. اقداماتی برای اینکه این رویداد ادامه یابد را انجام داده‌ایم اما اینکه با تغییر مدیریت‌ها و رویکردها در شهرداری چه‌قدر امکان دارد این سمپوزیوم حفظ شود؛ سوالی است که خود من هم جواب دقیقی برای آن ندارم. پیشنهاد ما این است که سمپوزیوم کرمان هر دو یا سه سال یک‌بار برگزار شود چون هزینه‌های قابل‌توجهی نسبت به دیگر هنرهای شهری دارد، علاوه بر این، رویکرد ما در زیباسازی این است که شهر را پر از مجسمه نکنیم و کارها در فرآیندی درست سفارش داده شود.
*با تجربه‌ای که در جریان برگزاری این سمپوزیوم کسب کردید؛ فکر می‌کنید این توان و ظرفیت وجود دارد که بین‌المللی شود؟
قطعا. در همین دوره، اینکه هنرمند ایتالیایی را دعوت کرده بودیم، هدف‌مان همین بود که تجربه‌ای کسب کنیم و در دوره‌های آینده، تعداد بیش‌تری از مجسمه‌سازان خارجی را دعوت کنیم که متاسفانه به‌دلیل شرایط ویژه‌ی کرونایی، ایشان نتوانست شرکت کند. / الف
نظر خود را بنویسید