فردایکرمان ـ گروه اقتصاد: بعد از سیلاب‌هایی که از اسفندماه 97 و در سال بعد از آن اتفاق افتاد، برخی خبر از ورود کشور به دوران ترسالی می‌دادند. بارش‌های سال آبی جاری (مهرماه 99 تاکنون) اما نشان داد که این گمانه‌زنی‌ها درست نبوده و شرایط طوری است که طبق آمارهای وزارت نیرو، امسال، کم‌بارش‌ترین سالِ این نیم‌قرن است! این کم‌بارشی شدید به زبان آمار این‌طور بیان می‌شود: «حدود 54 درصد نسبت به سال قبل و، نسبت به 52 سال گذشته، حدود 40 درصد کاهش بارندگی در کشور داریم!».
به گفته‌ی معاون وزیر نیرو، هم‌اکنون «سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، کرمان، خراسان رضوی و فارس» به ترتیب کم‌باران‌ترین استان‌های کشور هستند که بیش از 50 درصد کاهش بارش نسبت به سال آبی قبل، و در نتیجه، بدترین شرایط را دارند.
هواشناسی پیش‌بینی کرده که اردیبهشت‌ماه جاری، بارندگی در حد نرمال باشد اما مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور می‌گوید که اگر این پیش‌بینی محقق شود باز هم تنها هشت درصد بارش کشور را تامین می‌کند. صادق ضیاییان با اشاره به اینکه ماه‌های مهم بارندگی را سپری کرده‌ایم، تصریح می‌کند: «انتظار ما این است در پایان سال آبی جاری، یکی از کم‌بارش‌ترین سال‌های 50 سال اخیر و حتی در حد رکورد را داشته باشیم!».
این کم‌آبی در حالی است که دمای هوای تابستان هم نیم تا دو درجه امسال گرم‌تر می‌شود و در نتیجه‌ی این شرایط، بروز مکرر پدیده‌ی گردوغبار را نیز تجربه خواهیم کرد.
به گزارش فردایکرمان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور که شامگاه چهارشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه، در یک گفت‌وگوی زنده‌ی تلویزیونی در پاسخ به این پرسش که آیا کشور باز هم وارد دوران خشکسالی شده یا خیر؟ اعلام کرد: «نمی‌توان از الان پیش‌بینی کرد. قبل از اینکه دو سال تر (97 و 98) را داشته باشیم، سناریوها نشان می‌داد تعداد سال‌های خشک در 50 سال آینده بیش از سال‌های تر باشد. الان هم نشان می‌دهد تعداد سال‌های خشک قطعا بیش از سال‌های تر باشد».
وی درباره‌ی بارش‌های سال آبی جاری نیز توضیح داد: «عمده‌ی فصل بارش را از دست دادیم و در حالی‌که تا الان باید 78 درصد از آبِ یک سال زراعی تامین می‌شد، فقط 48 درصد تامین شده است. آنچه در طول اقلیم کشور تجربه‌اش وجود دارد، بارش‌های اردیبهشت و خرداد و تابستان، چنانچه به‌صورت نرمال پیش برود 15 درصد بارش کشور را تامین می‌کند».
ضیاییان با بیان اینکه پیش‌بینی می‌کنیم بارندگی در اردیبهشت نرمال باشد اما فقط 8 درصد بارش کشور را تامین می‌کند، افزود: «حتی برای مناطق ساحل خزر نیز کم‌بارشی تابستان خواهیم داشت».
وی ادامه داد: «اگر بارش‌ها در جنوب سیستان‌وبلوچستان که تاکنون تنها سه درصد بارندگی داشته مناسب باشد، نمی‌تواند کم‌بارشی را جبران کند و انتظار ما این است در پایان سال آبی و شهریور امسال، یکی از کم‌بارش‌ترین سال‌های 50 سال اخیر و حتی در حد رکورد را داشته باشیم».
وی با بیان اینکه قبل از این در سال‌های 86 و 87 با 43 درصد کم‌بارشی مواجه شدیم، اضافه کرد: «امسال هم نزدیک به این اعداد خواهیم رسید».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا گرمای تابستان امسال هم زیاد خواهد بود؟ توضیح داد: «پیش‌بینی می‌شود دمای هوا در تابستان بین نیم تا دو درجه بیش از نرمال باشد؛ انتظار داریم در جنوب‌شرقی کشور گرما نرمال باشد ولی در سایر نقاط بیش از نرمال انتظار داریم باشد. وقتی هم زمین‌ها خشک باشد، شاهد پدیده‌ای خواهیم بود که با کمترین باد، گردوخاک زیادی ایجاد می‌شود ضمن اینکه زمین خشک باعث می‌شود احساس گرمای بیش‌تری در طول روز داشته باشیم».
آب در سدها مدیریت شده است
به گزارش فردایکرمان در این برنامه‌ی زنده‌ی تلویزیونی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا نیز گزارشی از وضعیت منابع آبی کشور داد و گفت: «در 52 سال گذشته، 30 سال دچار کم‌بارشی بوده‌ایم. سال‌های پربارش، دو، سه سال پشت هم ولی کم‌بارش‌ها گاهی یک دهه‌ی متناوب بوده است».
قاسم تقی‌زاده خامسی با بیان اینکه از سال 86 تا 96 دوره‌های متناوب کم‌بارشی را داشتیم، اظهار کرد: «در دو سال گذشته خیلی پربارش بودیم ولی امسال کم‌بارشی شدید داریم».
وی با اشاره به اینکه نمی‌توان دقیقا پیش‌بینی کرد با وضع بارش‌های امسال، وارد دوره‌ی خشکسالی شده‌ایم یا خیر، افزود: «در سال 97 یک ماه مانده تا سیلاب‌های اسفندماه، سال خشکی داشتیم ولی ناگهان سیل گلستان و خوزستان رخ داد. برای برخی مناطق سیل واقعا نعمت است. در سیستان و بلوچستان که تاکنون فقط سه درصد بارندگی داشتیم یعنی تقریبا صفر؛ ممکن است سیلابی بیاید و این وضعیت را جبران کند».
وی سپس درباره‌ی وضعیت ذخیره‌ی آب سدها گفت: «آب در مخازن مدیریت شده است. در سل گذشته 74 درصد سدها پر بوده و الان به 50 درصد رسیده است. یعنی نسبت به بارش که 54 درصد کم‌تر بوده، کاهش مخازن‌ها 21 درصد است و این امیدی است که برای ما ایجاد شده و امیدواریم خصوصا در آب شرب مشکلی نداشته باشیم».
جیره‌بندی نمی‌کنیم
معاون وزیر نیرو ادامه داد: «امسال حدود 250 شهر دارای تنش آبی داریم. اصلا بنا بر جیره‌بندی نداریم و با مدیریت فشار در روزهای پیک مصرف، مسئله را حل می‌کنیم».
وی اظهار کرد: «در برخی شهرهای بزرگ که مشکلات جدی دارند از جمله اصفهان؛ پروژه‌ی بزرگی که بودجه‌ی 500 میلیارد تومانی آن را دولت چهار، پنج ماه پیش داد مشکل آب شرب حل می‌شود. در تبریز هم طرح‌های بزرگی داریم اجرا می‌کنیم».
وی با بیان اینکه ما مجبوریم آب را در سدها طوری مدیریت کنیم که سال بعد هم اگر همین وضعیت بود آب شرب در دسترس باشد، تاکید کرد: «لذا ممکن است جایی، سد پر از آب باشد و از ما بخواهند رهاسازی کنیم. بدانید این آب را برای سال بعد ذخیره کرده‌ایم».
وی اضافه کرد: «کشاورزان نه در همه جا، در برخی مناطق برای کشت تابستانه ممکن است از این آب بخواهند اما ما نتوانیم آن را رها کنیم».
آمادۀ آبرسانی با تانکر به روستاها هستیم
تقی‌زاده خامسی درباره‌ی وضعیت آب روستاها نیز گفت: «در روستاها، اوایل دولت حدود یک میلیون نفر به آب شرب پایدار دسترسی داشتند یعنی هرجا شیر را باز می‌کردند آب داخل آن وجود دارد. بقیه‌ی روستاها هم آب داشتند ولی نه پایدار و دایمی. تا پایان دولت اما این تعداد به 10 میلیون نفر خواهد رسید».
وی افزود: «خود این، باعث کاهش تنش در روستاها شده است».
وی بیان کرد: «در برخی مناطق، تک‌روستا هم داریم که مجتمع‌سازی برای آبرسانی را داشتیم و این به تسریع آبرسانی به روستاها کمک کرده ولی در برخی روستاها، مجبوریم با تانکر آبرسانی کنیم».
وی اعلام کرد: «1000 تانکر در سطح کشور برای آبرسانی روستایی آماده کرده‌ایم».
برنامۀ کشور برای بارورسازی و آب‌های ژرف
معاون وزیر نیرو درباره‌ی تاثیر بارورسازی و اینکه آیا برنامه‌ای در این خصوص برای کشور دارند؟ گفت: «بارورسازی اگر تاثیر داشته باشد آن‌قدر نیست که بصرفد هزینه‌‌ی آن را بپردازیم. آزمایشی مدتی پیش انجام دادیم ولی نتیجه‌ی چندانی نگرفتیم. بنابراین، بارورسازی امسال نداریم».
وی در ادامه، در پاسخ به این پرسش که در سیستان و بلوچستان که 97 درصد کاهش بارندگی داریم؛ بحث آب‌های ژرف سه سال است مطرح شده، سه هزار متر چاه در چند ماه حفر شد. چرا به نتیجه نمی‌رسد؟ توضیح داد: «آب‌های ژرف یک کار مطالعاتی است نه یک پروژه که انتظار داشته باشیم برایمان آب تامین کند».
وی افزود: «کار بیهوده‌ای صورت گرفت که آن را بیش از حد در فضای مجازی بزرگ کردند. کار در سطح مطالعه است و تاکنون نتیجه‌ی مثبتی که بتوانیم از آن دفاع کنیم به دست نیاورده‌ایم».
وی ادامه داد: «چاه اول را حفر کردند و چیز مفیدی به دست نیامد. چاه دوم به مقداری آب رسیدیم ولی هنوز نمی‌دانیم چه نوع آبی است؛ فسیلی یا زیرزمینی؟ داده‌ها هنوز نرسیده که بررسی شود و بدانیم مقرون به صرفه است».
وی تصریح کرد: «اگر بگویند از مریخ آب می‌آید، حمایت می‌کنیم تا شاید این آب، برسد».
320 هزار چاه غیرمجاز داریم
معاون وزیر نیرو در بخش دیگری از سخنانش، درباره‌ی چاه‌های غیرمجاز نیز گفت: «دقیقا آمار تک تک این چاه‌ها را داریم. برخی از این‌ها که غیرمجاز معرفی می‌شود را چاه نمی‌دانیم. در واقع، چاهی که بعد از 20 متر به آب می‌رسد را چاه نمی‌دانیم و اسمش غیرمجاز نیست بلکه آب سطحی است که بالا آمده است».
تقی‌زاده خامسی افزود: «چاه‌های غیرمجاز را به‌صورت محدود و نه گسترده، می‌بندیم. این موضوع هم به‌خاطر معیشت مردم است و نمی‌خواهیم به مردم فشار بیاید. باید در یک برنامه‌ی درازمدت چاه‌ها را مسدود کنیم، این برنامه را داریم و همه را هم شناسایی کرده‌ایم»
وی با بیان اینکه حجم برداشت‌ها از چاه‌های غیرمجاز برایمان مهم است و الان آن چاه‌هایی را می‌بندیم که برداشت زیاد دارند، ادامه داد: «در این‌باره، تلاش می‌کنیم وارد تنش اجتماعی نشویم. در دوره‌ی اخیر، حدود هشت هزار چاه غیرمجاز را مسدود کردیم که شاید 50 درصد برداشت داشته باشند».
وی بیان کرد: «طبق آخرین آمار 320 هزار چاه غیرمجاز در کشور داریم که 200 هزار تا از آن، از آب‌های سطحی برداشت می‌کنند؛ مثلا چاه‌های شمال کشور کنار رودخانه از سفره‌ی زیرزمینی برداشت ندارند و از رودخانه برمی‌دارند».
بخش کشاورزی به کمک بیاید
معاون وزیر نیرو سپس، درباره‌ی اینکه آیا واقعا تنش آبی امسال قابل مدیریت هست؟ گفت: «چنین سال‌هایی را، پیش از این هم داشتیم و بدتر از این شرایط را هم با همراهی مردم مدیریت کرده‌ایم. همکاری اصلی اما در بخش کشاورزی است که 90 درصد آب را مصرف می‌کنند، درست است آب شرب گران تمام می‌شود ولی هفت درصد کل آب است. در بخش کشاورزی باید اقدامات ترویجی صورت گیرد و الگوی کشت تغییر داده شود».
وی با بیان اینکه الان 17 استان کشور برنج می‌کارند و در مناطقی که آب شرب نیست، برنج می‌کارند، افزود: «حل این مشکلات، فعالیت‌های میان‌بخشی را می‌طلبد و امیدوارم آمایش سرزمین بتواند به این مسیر کمک کند».
انتقال آب آخرین راه‌حل است
تقی‌زاده خامسی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: «برای کنتور هوشمند امسال مجلس بودجه‌ی خیلی خوبی گذاشته است و لازم است از مجلس تشکر کنم ما بهترین بودجه برای وزارت نیرو را امسال داریم».
وی با بیان اینکه انتقال آب آخرین راه‌حل است، تصریح کرد: «دولت در انتقال آب از دریاها هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌کند».
معاون وزیر نیرو افزود: «درباره‌ی انتقال آب دریای خزر، به استان تخصیص را ابلاغ کردیم که باید مطالعه کنند و بعد سرمایه‌گذار جذب کنند»./ الف
نظر خود را بنویسید