شهرداری کرمان میراث فرهنگی را نادیده می‌گیرد!

فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: پس از افتتاح مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی قلعه‌دختر، او اولین کسی بود که با انتشار یک فیلم، چهره‌ی تازه‌ای از این پروژه را نمایان کرد. امید ابراهیمی، در این فیلم که در شبکه‌های اجتماعی منتشر و بازنشر شده است، نشان می‌دهد که این پارک در حریم قلعه‌های دختر و اردشیر ساخته شده است. بینندگان، آسفالتی که در مجاور این سایت باستانی انجام شده را نیز در این فیلم به‌خوبی مشاهده می‌کنند.

پس از انتشار آن، انتقادات و اعتراضات بیش‌تری نسبت به اقدام شهرداری کرمان مطرح شد.

محمد جهانشاهی، معاون شهردار و رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری اما به فردای‌کرمان گفت که ساخت‌وسازی آنجا انجام نشده که به قلعه‌ها آسیب بزند. او البته نسبت به آسفالت معبر مجاور قلعه‌ها انتقاد کرد.

در پی آن، مجتبی شفیعی، معاون میراث‌فرهنگی استان اما به فردای‌کرمان گفت که مردم و رسانه‌ها حق دارند نسبت به این اقدام شهرداری اعتراض کنند. شهرداری بدون هماهنگی میراث‌فرهنگی این طرح را در حریم قلعه‌ها اجرا کرده، این کار شهرداری تخلف است و حالا هم باید آسفالت را جمع کند و طرح هم برای اظهارنظر، به میراث‌فرهنگی ارائه شود.

امید ابراهیمی، فعال میراث‌فرهنگی و مدیرعامل انجمن دیده‌بانان میراث و تمدن کارمانیا اما به فردای‌کرمان می‌گوید که از میراث‌فرهنگی انتظار می‌رفت همان ابتدا، جلوی ساخت مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی در حریم قلعه‌های چند هزار ساله‌ی شهر را می‌گرفت. او نسبت به بسیاری از اقدامات شهرداری در شهر اعتراض دارد و به‌طور مشخص، درباره‌ی طرح مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی قلعه‌دختر می‌گوید که اگر شهرداری قصد حفاظت داشت، باید این هزینه را صرف حصار و فنس‌کشی اطراف این سایت ارزشمند باستانی می‌کرد. گفت‌وگو با او را در ادامه می‌خوانید.

آقای ابراهیمی، شهرداری و میراث‌فرهنگی نسبت به ساخت مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی کنار قلعه‌دختر واکنش‌هایی داشته‌اند. شما در این‌باره چه نظری دارید؟

ما از همان ابتدا با ساخت این مجموعه مخالف بودیم. مگر کنار چغازنبیل و تخت‌جمشید و ارگ‌بم فضاهای خالی زیادی نیست؟ درست است که آنجا هم پارک و مجموعه‌ی ورزشی بسازیم؟ اینکه گفته می‌شود با ایجاد هم‌افزاها، بناهای تاریخی احیا و ارتباط مردم با بناهای تاریخی برقرار شود را قبول داریم اما آیا نمی‌شد کاربری فرهنگی و میراثی برای آن تعریف کرد؟ متاسفانه سالیان زیادی است که به سایت باستانی قلعه‌دختر و قلعه‌اردشیر با هزاران سال قدمت، بی‌توجهی شده است. عکس‌های هوایی دهه‌های سی، چهل و پنجاه را اگر مشاهده کنید، اطراف قلعه، خانه‌های تاریخی و قنات‌هایی وجود داشته است. طرحی به عنوان آزادسازی حریم قلعه‌ها را اجرا کرده و همه را به مرور زمان تخریب کردند و بعد روی زمینی که خالی شد، پارک و زمین چمن فوتبال و زمین ورزشی آسفالت ساختند. حالا هم که مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی در آنجا ایجاد شده است. لااقل اگر می‌خواستند هزینه‌ای بکنند، همان زمین ورزشی آسفالت که نرده‌های آن زنگ زده و دارد خاک می‌خورد را اصلاح می‌کردند و اشتباه جدیدی به کارهای قبلی اضافه نمی‌کردند.

شهرداری برای احداث این مجموعه‌ی ورزشی، می‌گوید که نخاله‌های ساختمانی را جمع‌آوری کردیم. این مصالح از همان جایی جمع شده که چند سال پیش، دکتر ریاحیان باستان‌شناس، با حفاری در قلعه‌ها، کاشی‌های معروف زرین‌فام را پیدا کردند. کل این سایت و حریم و عرصه‌ی آن، واجد ارزش است و نباید با چنین اقداماتی، میراث‌فرهنگی را تخریب کرد. شهرداری اگر قصد حفاظت از میراث‌فرهنگی را داشت، باید همین هزینه‌ها را صرف حصارکشی و فنس‌کشی اطراف سایت قلعه‌ها می‌کرد تا از تعرض و تخریب در امان بمانند و یک سایت موزه‌ی باستان‌شناسی در شهر کرمان داشته باشیم. مشابه همان کاری که در تپه سیلک یا شوش یا آتشگاه اصفهان شده است. کنار کدام‌یک از این تپه‌های باستانی، زمین ورزشی ساخته‌اند که ما در کرمان چنین کارهایی انجام می‌دهیم؟ متاسفانه در شهرداری کرمان، با وجود شعارهایی که داده می‌شود، دیدگاه حفاظت و نگهداری و احیای مواریث فرهنگی وجود ندارد. روگذر را مجاور سردر دانشکده فنی می‌سازند، روی بناهای تاریخی و غارهای کوه شیوشگان هتل و جاده و تله‌کابین می‌سازند، در بافت تاریخی محله‌ی گلبازخان، خیابان‌کشی می‌کنند، در حریم بازار کرمان، چند سیتی‌سنتر می‌سازند، دور فلکه‌ی مشتاق طرحی اجرا می‌کنند که هیچ ربطی به جداره‌های آن ندارد. ده‌ها اتفاق دیگر وجود دارد که نشان می‌دهد شهرداری کرمان، میراث‌فرهنگی را نادیده می‌گیرد. در نزدیکی آرامستان جدید، یک محوطه‌ی باستانی به اسم چشمه‌ی شیردوش وجود دارد؛ منطقه‌ای پر از سفال‌های شکسته‌. چند روز قبل آنجا بودم، کامیون‌های شهرداری داشتند خاک بار می‌کردند. آیا استعلام برای این کارشان از میراث‌فرهنگی گرفته‌اند؟ مگر نمی‌دانند کرمان یک شهر تاریخی است و هر جای آن ممکن است اثر یا بنا یا محوطه‌ای تاریخی و باستانی وجود داشته باشد؟ چندین سال است که مجاور یخدان مویدی، چمن‌کاری شده و آبیاری آن دارد به این بنای تاریخی آسیب می‌زند. دو سال قبل به آقای عالم‌زاده شهردار محترم گفتیم، گفتند حتما چمن حذف می‌شود که می‌بینیم نشد. شهرداری بافت تاریخی را حدود یک و نیم سال قبل افتتاح کردند، به‌جای حفاظت و مرمت بافت تاریخی آمده در عرصه و حریم قلعه‌های باستانی شهر، مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی می‌سازد که میراث‌فرهنگی هم اعلام کرد بدون هماهنگی با آن‌ها بوده است. نه‌تنها به نگهداری میراث شهر کمک نمی‌کنند بلکه پروژه‌های بزرگ عمرانی شهرداری، در بافت تاریخی یا مجاور بناهای تاریخی اجرا می‌شود. با این عملکردی که شهرداری دارد، ساخت مجموعه‌ی ورزشی در عرصه و حریم قلعه‌ها اتفاق تازه‌ای حساب نمی‌شود! احتمالا و متاسفانه، همچنان این رویکرد را ادامه خواهند داد.

پس شما معتقدید که شهرداری به‌‌جای ساخت این مجموعه‌ی ورزشی، باید هزینه را صرف محصور کردن این سایت می‌کرد. درست است؟

بله. از چند سال قبل، طرح آزادسازی حریم قلعه‌دختر را اجرا کرده‌اند، خانه‌های تاریخی را از بین برده‌اند، زمین‌ها را خالی کرده‌اند که پارک و مجموعه ورزشی بسازند؟ با خالی شدن اطراف قلعه‌ها، تردد و امنیت هم در آنجا کم شد. یک‌سری مرمت‌هایی صورت گرفت اما این قلعه‌های ارزشمند به پاتوق معتادان تبدیل شده است. حتی بدنه‌ی قلعه را حفاری کرده و داخل آن می‌نشینند و مواد مصرف می‌کنند. همین چند روز پیش، چنین صحنه‌ای را دیدم. این قلعه‌ها نیاز به حفاظت دارد و این حفاظت، با ساختن پارک و مجموعه‌ی ورزشی محقق نمی‌شود. اول باید اطراف آن را محصور کرده و بعد، مرمت و کاوش می‌شد؛ اگر واقعا قصد حفاظتی در کار بود. مدتی پیش، شهردار یزد در مصاحبه‌ای گفته بود که حتی استفاده از سیمان در بافت تاریخی شهر ممنوع است. این را مقایسه کنید با رفتارهایی که ما در بافت تاریخی و بناهای تاریخی‌مان انجام می‌دهیم! یک نمونه‌اش همین است که مجاور قلعه‌های چند هزار ساله را آسفالت می‌کنیم. جالب اینکه شورای شهر کرمان هم کاملا نسبت به این اتفاقات بی‌تفاوت است و هیچ واکنش و اهمیتی تاکنون نسبت به تخریب‌ها و کارهای شهرداری نداده است.

بعد از افتتاح پروژه و اظهارنظر شهرداری بود که معاون میراث‌فرهنگی استان در مصاحبه‌ای با فردای‌کرمان اعلام کرد طرح را بدون هماهنگی با میراث اجرا کرده‌اند. این نحوه‌ی مواجهه‌ی میراث را چه‌طور می‌بینید؟

میراث‌فرهنگی باید با حساسیت و دقت بیش‌تری به این موضوع ورود می‌کرد و همان زمان که شهرداری پروژه را شروع کرد، جلوی آن را می‌گرفت و اصلا نباید اجازه می‌داد چنین پروژه‌ای اجرا شود. الان هم بحث ما، فقط آسفالت مجاور قلعه‌ها نیست. کل این پروژه و اساسا کل طرح آزادسازی حریم این قلعه‌ها مورد نقد جدی است. اینجا، یک تپه‌ی خاکی یا یک کوه نیست. یک سایت تاریخی و باستانی است و زمانی، مانند ارگ بم، همه‌ی بخش‌های یک شهر را داشته است. اگر نگاهی که الان به این سایت وجود دارد اصلاح شود، می‌توان امیدوار بود که از حفاظت و مرمت آن، حمایت جدی‌تری صورت بگیرد. / الف