فردای کرمان - گروه جامعه: در شرایطی که استان به کم‌بارشی شدید مبتلا شده است و افت بی‌رویه‌ی سطح آب سفره‌های زیرزمینی سالیان زیادی است که به‌عنوان خطری جدی مطرح و نسبت به آن هشدار داده می‌شود؛ فرونشست زمین نیز در استان به وضعیت نگران‌کننده‌ای رسیده به گونه‌ای که سال گذشته، دشت ارزوئیه در استان با 18 سانتی‌متر فرونشست، بیش‌ترین نرخ در کشور را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر، به گفته‌ی مدیرکل زمین‌شناسی استان کرمان، نه‌تنها زمین در دشت‌های آبی با این پدیده مواجه شده که مرکز استان، یعنی شهر کرمان نیز با بیش از 10 سانتی‌متر فرونشست سالانه، به وضعیتی بسیار مخاطره‌آمیز و نگران‌کننده دچار شده است.
فرونشست زمین که به نوعی مرگ آبخوان‌هاست؛ یک شبه ایجاد نمی‌شود بلکه به مرور زمان، شکم زمین خالی و خاک لایه‌لایه و زمین زیر پا خالی می‌شود.
علی رشیدی، مدیرکل زمین‌شناسی استان در گفت‌وگو با «فردای کرمان» با بیان اینکه تقریبا غالب دشت‌های استان به‌دلیل برداشت بی‌رویه‌ی آب، درگیر پدیده‌ی فرونشست هستند، توضیح می‌دهد: «فرونشست در ایران، نخستین‌بار در سال 1346 خورشیدی در دشت رفسنجان مشاهده و گزارش شد. بیش از 50 سال است که این دشت همچنان با این پدیده درگیر است».
وی می‌افزاید: «در نیمه‌ی شمالی استان، فرونشست در دشت‌های انار، رفسنجان، زرند و سیرجان گاهی فرونشست‌های قابل توجهی داشته‌اند و حتی گاهی 30 سانتی‌متر در سال می‌رسد اگرچه مدتی است این نرخ در نیمه‌ی شمالی استان کمتر شده است».
وی با بیان اینکه در 10،15 سال اخیر، در جنوب استان نیز فرونشست‌های شدیدی مشاهده شده است، ادامه می‌دهد: «این پدیده در دشت‌های جیرفت، عنبرآباد، فاریاب، ارزوئیه، منوجان و قلعه‌گنج وجود دارد و دشت‌های عنبرآباد و ارزوئیه و فاریاب، بیش‌ترین نرخ آن را دارند به گونه‌ای که دشت ارزوئیه با 18 سانتی‌متر فرونشست، سال گذشته بالاترین نرخ را به خود اختصاص داد».
رشیدی در پاسخ به این پرسش که وضعیت در مرکز استان چگونه است؟ می‌گوید: «در گذشته مرکز استان کمتر درگیر این پدیده بود اما در حال حاضر، شهر کرمان نیز به‌شدت درگیر فرونشست شده و به‌ویژه این پدیده در جنوب و جنوب‌غربی شهر بیشتر و به بیش از 10 سانتی‌متر در سال رسیده است».
وی تصریح می‌کند: «این وضعیت برای شهر کرمان بسیار نگران‌کننده است».
مدیرکل زمین‌شناسی استان کرمان در ادامه، در پاسخ به این پرسش که چرا فرونشست در جنوب استان در دهه‌های اخیر شدت گرفته و دلیل کاهش نرخ فرونشست در شمال چیست؟ توضیح می‌دهد: «فرونشست به‌دلیل برداشت بی‌رویه‌ی آب در شمال استان در گذشته شروع شده اما در جنوب کرمان، در پی توسعه‌ی کشاورزی دیرتر از شمال و تقریبا از دهه‌ی 60 به بعد این اتفاق افتاده است».
رشیدی ادامه می‌دهد: «در شمال استان نیز، می‌توان گفت که شیره‌ی زمین کشیده شده و در برخی مناطق، تقریبا به آخرین حد از برداشت آبخوان‌ها رسیده‌ایم. بیش از 40،50 سال است که این مناطق شاهد فرونشست هستند و عملا، لایه‌های قابل تراکم زمین حداکثر فرونشست خود را انجام داده‌اند».
به گزارش فردای‌کرمان، اخیرا، در گزارشی حاصل تحقیقات سه کارشناس که در نشریه‌ی نیچر منتشر شده، خطر برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی ایران و به‌دنبال آن فرونشست در کشور به شکل هشداردهنده‌تری ابراز شده است. دانشمندانی که این تحقیق را انجام داده‌اند اعلام کرده‌اند از سال 2002 تا 2015 حدود 74 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب‌خوان‌های ایران داشته‌ایم که به گفته‌ی کارشناسان، تبعات فاجعه‌باری به‌دنبال خواهد داشت.
محمد درویش، فعال محیط‌زیست و مسئول کمیته سلامت اجتماعی در کرسی محیط‌زیست یونسکو در تهران در این‌باره گفته است: «نباید فراموش کنیم که ایران رکورددار فرونشست در کره زمین است و وقتی فرونشست در یک دشت اتفاق افتاد، آن منطقه به دشت مرده تبدیل می‌شود و دست‌کم ۵۰ هزار سال زمان می‌برد تا دوباره تاب‌آوری خود را به‌دست آورد. بنابراین جبران فاجعه‌ای که در مدت ۱۴سال برای منابع آب زیرزمینی ایران رخ داده، چند‌هزار سال زمان نیاز دارد».
از جمله راهکارهای کاهش فرونشست در دشت‌های کشور، توقف روند رو به رشد مصرف و برداشت آب و دادن فرصت تجدیدشوندگی و احیای آبخوان‌ها، کاهش وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک، استحصال انرژی‌های پاک از جمله انرژی بادی و خورشیدی ذکر می‌شود.
نظر خود را بنویسید