فردای کرمان – گروه فرهنگ‌وهنر: کتابخانه‌های استان در سال گذشته با وجود شیوع کرونا و چندین مورد تعطیلی، فعالیت‌های خود را متوقف نکردند و کتابداران با استفاده از فضای مجازی ضمن معرفی کتاب در حوزه‌های مختلف، ساخت کلیپ و برگزاری نشست‌های تخصصی، تمام تلاش خود را برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی به کار گرفتند و حتی با دعوت از نویسندگان استانی و ملی و برگزاری نشست‌هایی در فضای مجازی، پای بسیاری از این چهره‌های مطرح فرهنگی را به شهرها و روستاهای کوچک باز کردند.
24 آبان‌ماه، آغاز هفته‌ی کتاب در کشور است که تا اول آذرماه ادامه دارد، برای آگاهی از فعالیت‌های اداره کل کتابخانه‌های استان در یک سال گذشته و نیز برنامه‌های این نهاد برای هفته‌ی کتاب در استان، با احمد وفایی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کرمان گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
آقای وفایی، سال گذشته که با شما صحبت کردم عنوان کردید که اولویت شما بر خرید کتاب است، اول بفرمایید که آیا در عملیاتی کردن این اولویت موفق شدید؟ و دوم توضیح دهید که کماکان همین موضوع اولویت شماست یا امسال اولویت‌های دیگری مطرح است؟
موضوعی که سال گذشته خدمتتان عرض کردم که اولویت ما خرید کتاب برای حمایت از نویسندگان، مولفان و ناشران استانی و کشوری و همچنین خرید کتاب، بعضا به ذائقه‌ی اعضا و پیشنهاد همکاران‌مان است، علیرغم این‌که سالی مملو از محدودیت‌ها و تنگناهای کاری و مالی و تعطیلی‌های پیوسته‌ی کتابخانه‌ها و ... بود به خوبی پیش رفت. این کار، اتفاق مبارکی است که در کرمان رقم خورد. ما یک شبکه‌ی تامین کتاب کشوری داریم که کتاب در آن چرخه وارد می‌شود و مستقیم به تمام کتابخانه‌های ما از شمال تا جنوب استان می‌رود. مازاد بر آن، از محل منابع داخلی، استانی، شهرستانی، خیرین و بنگاه‌ها، به سمتی رفتیم که کتاب را به این شیوه‌ها هم به چرخه‌ی کتابخانه‌ها بیاوریم که الحمدالله این اتفاق خوب با همه‌ی محدودیت‌هایی که وجود داشت رخ داد. متاسفانه یک بار چهار ماه و مجددا حدود یک‌ماه‌ونیم کتابخانه‌ها تعطیل بودند. چندین ماه، 50 درصد فعالیت بودیم و حتی به یک‌سوم فعالیت هم رسیدیم. ولی در همان روزهایی که پویا و فعال بودیم و کتابخانه‌های ما باز بودند، این کارها را انجام دادیم. در سال گذشته بیش از 2 میلیارد و 500 میلیون ریال کتاب خریدیم. این کتاب‌ها در حوزه‌های مختلف کودک و نوجوان بود. توجه ما البته بیشتر به حوزه‌ی کودک بود زیرا گنجینه‌های کتاب کودک و مراجعه‌کننده‌ی به بخش‌های کودکان بیشتر بود که این کتاب‌ها خریداری شد و به همه‌ی کتابخانه‌های هدف که انتخاب کرده بودیم، در کل استان ارسال شد.
در حوزه‌ی کتاب‌های عمومی و آن‌هایی که بر اساس پیشنهاد کتابداران، اعضا و یا مراجعه‌ی زیاد مطرح بود، لیست آن‌ها را از تمام کتابخانه‌ها گرفتیم، احصا کردیم و آن کتاب‌ها را هم از ناشران ملی و استانی تهیه کردیم و به کتابخانه‌ها ارسال کردیم. بعضا سفارشات تهران بود و گاه استانی، که در چرخه‌ی نهاد خریداری شد، زیرا باید کمیته‌ی کتاب ما در تهران هم کتاب را تایید کند که این چرخه هم انجام شد و کتاب‌های پیشنهادی نیز خریداری شد.
در موضوع ناشران و مولفان استانی هم به همه‌ی کتابخانه‌ها و تشکل‌ها، انجمن‌ها و جمع‌های کتابخوانی پیشنهاد دادیم که اگر نشست یا محفلی با حضور نویسنده برگزار می‌کنید و ما آن کتاب را نداریم حتما پیشنهاد بدهید که ما آن کتاب را بخریم که پیشنهادات زیاد بود و الان هم ادامه دارد. تقریبا بیش از 500 نسخه از این کتاب‌های نویسندگان و مولفان کرمانی هم تهیه کردیم. کم است، اما با همه‌ی محدودیت‌هایی که داشتیم توانستیم کارمان را انجام بدهیم و این چرخه تا این لحظه ادامه دارد و در حال حاضر خرید تقریبا 600 نسخه کتاب را در دستور کار داریم و کارهای آن در حال انجام است که از تهران، استان و یا از نشرهای خوب کشوری کتاب‌های حوزه‌ی کودک و نوجوان، تامین و وارد چرخه‌ی کتابخانه‌ها شود.
در اولویت شما قطعا خرید کتاب اقدام مستمری است؛ بفرمایید اولویت دیگری هم دارید؟
در واقع من به همکارانم توصیه کردم که هر ماه خرید کتاب را می‌خواهیم انجام دهیم و از منابع شهرستانی هم برای تهیه‌ی آن کمک می‌گیریم. در کنار این، ما دنبال جذب مخاطب هستیم. در ایام کرونا ریزش کتابخانه‌ها تعطیل شدند، مراجعات کمتر شد، محدودیت‌ها زیاد شد، آدم‌ها با احتیاط به مکان‌های عمومی می‌آمدند حتی کتاب را، هم کتابدار، هم گیرنده و هم تحویل‌دهنده با معذوریت به دست می‌گرفتند و احساس می‌کردند این ویروس دارد. این محدودیت‌ها را ما داشتیم و واقعا میزان عضو امانت فیزیکی ما کاهش داشت. الان همه‌ی عزم‌مان جزم بر این است که دوباره این را احیا و جبران کنیم. هم جذب عضو جدید داشته باشیم و هم عضوهای قبلی را دوباره به کتابخانه‌ها بیاوریم و بی‌تفاوت هم نبودیم، همه‌ی همکاران من بیش از 300 کتابدار ما در این ایام یک سال گذشته، واقعا با قدرت و با ابتکار و خلاقیت به فضای مجازی آمدند. گرچه ما این ریزش‌ها را داشتیم ولی واقعا در فضای مجازی همه‌ی کتابخانه‌های ما دارای صفحه‌ی اینستاگرام شدند. همه‌ی همکاران ما کار تولید، نشر، معرفی کتاب، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و مسابقات کتابخوانی را در فضای مجازی یاد گرفتند. 137 صفحه‌ی ما تقریبا 47 هزار دنبال‌کننده دارد و بیش از 150 هزار مطلب در این صفحات و گروه‌های مجازی منتشر شده است. همه‌ی مطالب هم حول و حوش کتاب، معرفی کتاب، برگزاری مسابقه‌ی کتابخوانی، نشست جمع‌خوانی، نقد و بررسی، یا نقد مجازی با حضور نویسنده و یا با شرکت صاحبان عقل و خرد بود. الان گروه‌های مجازی که در حوزه‌ی کتاب فعال هستند و همکاران کتابدار من این‌ها را مدیریت می‌کنند اکثرا با هزینه‌ی شخصی خودشان یعنی اینترنت خودشان و ذوق خودشان کار را انجام می‌دهند و همه هم این روزها در ساختن کلیپ و برنامه‌های فرهنگی متبحر شده‌اند. ما الان 117 هزار نفر در صفحات و گروه‌ها، عضو و دنبال‌کننده داریم که در این یک سال جذب ما شدند و چه بسیار از این دوستانی که جذب شدند قبلا اصلا از اعضای کتابخانه‌ی ما نبودند. همکاران ما در محله، خانه، آبادی، شهر و روستای خودشان گروه‌ها را تشکیل دادند و خیلی اعضای جدید به طور مجازی به ما پیوستند و در فعالیت‌های مجازی ما مشارکت کردند. این یکی از کارهای ماست و کم‌کم این فضای مجازی باید به صحن کتابخانه بیاید و وارد کتابخانه شود که در حال دنبال کردن هستیم و روند رو به رشد و خوبی داریم و دوباره فضایی که از دست رفته بود مجددا در حال احیا است و این امسال اولویت ماست که شروع کردیم و حدود دو ماهی که کتابخانه‌ها مجددا باز شدند با قدرت و جدیت کامل کار را پیش می‌بریم.
یکی دیگر از مسائلی که در دستور کار داریم این است که منابعی که از ما به امانت رفته و در این چند ماه تاخیر خورده و بازگردانده نشده، دوباره به کتابخانه‌ها برگردند. قفسه‌های قرنطینه‌ای را تشکیل دادیم تا مقداری محدودیت‌های امانت و دریافت کتاب را کمتر کنیم. حتی برای کتابخانه مرکزی کرمان، دستگاه ضدعفونی‌کننده‌ی کتاب تهیه کردیم که با اشعه، کتاب ضدعفونی می‌شود و دوباره در مخزن قرار می‌گیرد. با این کار هم همکار ما خیالش آسوده‌تر است و هم کسی که دوباره کتاب را امانت می‌گیرد.
ما معمولا هر سال وجین انجام می‌دهیم و کتاب‌هایی که خیلی فرسوده می‌شوند از مخازن بیرون می‌آیند، تعدادی که قابل صحافی است دوباره برمی‌گردند و خیلی از کتاب‌ها باید از مخازن کتابخانه خارج شوند، با طرح وجینی که سال گذشته انجام دادیم، مقداری کاهش منابع داریم و چون قیمت کتاب هم افزایش یافته و کمتر هم کتاب در بازار هست، صحافی و ترمیم کتاب را به‌صورت جدی در دستور کار قرار دادیم و پیوسته انجام می‌دهیم. هزینه‌ی آن بالا رفته اما پیوسته انجام می‌دهیم که گنجینه‌های ما از کتاب خالی نشود. با همه‌ی این احوال از سال گذشته تا امروز، تقریبا 70 هزار کتاب جدید به گنجینه‌های ما رفته و الان یک میلیون و 700 هزار جلد کتاب در کتابخانه‌هایمان داریم که سال گذشته حدود یک میلیون و 600 هزار بود و این علیرغم همه‌ی محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها اتفاق خوبی است.
چه برنامه‌هایی برای هفته‌ی کتابخوانی دارید؟
هفته‌ی کتاب امسال از 24 آبان تا اول آذرماه است. شعار خیلی مناسبی امسال هفته‌ی کتاب دارد که «جای خالی را با کتاب خوب پُر کنیم» و پوستر زیبایی هم برای آن طراحی شده که قصد داریم روی بیلبوردهایی در شهر آن را منتشر کنیم.
جای خالی دورهمی، هم‌نشینی، مهمانی، سفر و حتی عزیزانی که دیگر جایشان خالی است و دوست و یار مهربان ما بودند را می‌توان با کتاب پر کرد و چه چیزی بهتر از دوست و یار مهربان همیشگی، کتاب. واقعا جای بسیاری از چیزهایی که خالی‌ست و این روزها همه آن را احساس می‌کنند را می‌توانیم با کتاب پر کنیم و با آن مانوس شویم. این شعار خیلی دلچسب است و واقعا باید ترویج کرد که جای خیلی از ناراحتی‌ها و غم‌ها و شیرینی‌هایی که این روزها کمتر شده را می‌توان با کتاب خوب پر کرد. برای این اتفاق قرار شد در گروه‌های جمعی که بعضا در خیلی از کتابخانه‌ها است و یا در گروه‌های مجازی که داریم کتاب‌های خوب معرفی شود.
از سوی دیگر، امسال بسیاری از بزرگان، شخصیت‌ها و بنگاه‌ها به ما کتاب هدیه دادند و هدیه دادن کتاب به دیگران می‌تواند انگیزه‌ای برای خواندن باشد که این را در دستور کار داریم که بتوانیم از محل رایزنی‌های انجمنی، خیرین، مشارکت‌ها و بنگاه‌ها، کتاب را هدیه دهیم. اتفاق خوبی است که الان در سیرجان شروع شده و داریم کار را به شهرهای دیگر هم تعمیم می‌دهیم که بتوانیم کتاب را هدیه کنیم، چون می‌تواند جای خالی بسیاری از چیزها را پر کند.
امسال در هفته‌ی کتاب قصد داریم فعالیت‌های فرهنگی در کتابخانه‌ها را با یک عزم جزم و تشکیلات بهتری ادامه بدهیم و از هفته‌ی کتاب شروع کنیم. سال گذشته برای این‌که ادبا، هنرمندان، نویسندگان و علاقه‌مندان را دور هم جمع کنیم محافلی را در اداره کل کتابخانه‌ها و کتابخانه‌ها تشکیل دادیم. سال گذشته یک محفل ادبی «ترنم» با حضور شعرا و برخی نویسندگان شکل گرفت که جلساتی را دارند و نقد و بررسی کتاب انجام می‌شود و در کنار آن، لطافت جلسه با خواندن شعر، سعدی‌خوانی، مولوی‌خوانی و مثنوی‌خوانی حفظ می‌شود که الان این کار در کتابخانه‌ی مرکزی هر هفته رقم می‌خورد و هر هفته بحث داستان، مولوی‌خوانی، سعدی‌خوانی و مثنوی‌خوانی داریم. این فضاها را ایجاد کردیم که از قالب هنر و زیبایی‌هایی که آنجا ارائه می‌شود ترغیب و تشویق بیشتری به جذب کتاب انجام شود.
در آغاز هفته‌ی کتاب امسال قصد داریم محفل ادبی در حوزه‌ی قرآن و عترت را تشکیل دهیم، با عنوان محفل ادبی «ترنم وحی» که کارش را شروع می‌کند و در استان ساری و جاری می‌شود.
برای این‌که تبادل تجربیات بین شهرستان‌های استان باشد، قرار شد در هفته‌ی کتاب به‌صورت مجازی برنامه‌های مشترک بین‌شهرستانی برگزار کنیم. ظرفیت مجازی اسکای‌روم را برای همه‌ی شهرستان‌ها و استان آماده کردیم. در این هفته، شش برنامه در شش منطقه برگزار می‌شود که شهرستان‌های همسایه، تبادل برنامه‌های فرهنگی خود را در حوزه‌ی کتاب انجام می‌دهند. این برنامه‌ها شامل معرفی کتاب، حضور نویسندگان، شعرخوانی، خوانش کتاب، نقد و بررسی، معرفی مشاهیر و مکان‌های فرهنگی و کتابخانه‌گردی مجازی است که در هفته‌ی کتاب برگزار خواهد شد.
یک تجدید میثاق با آرمان‌های شهدا به‌ویژه سردار دل‌ها، حاج‌قاسم سلیمانی در روز یکشنبه از گلزار شهدا خواهیم داشت که این برنامه هم اطلاع‌رسانی کشوری شده و با توجه به دوربین‌هایی که تدارک دیده شده، تمامی کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های کشور می‌توانند به‌صورت مجازی از طریق اسکای‌روم زیارت مجازی داشته باشند که اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی‌های آن انجام شده است.
یک مراسم استانی تجلیل از فعالان عرصه‌ی کتاب و کتابداران داریم که بستگی به آخر هفته و وضعیت کرونایی استان دارد و ممکن است بخشی از آن به صورت مجازی برگزار شود.
یک اتفاق خوبی برای جذب کودکان در کتابخانه‌ها انجام دادیم. تقریبا 97 باب از کتابخانه‌های ما دارای بخش کودک است. بخش کودک کتابخانه مرکزی که به طور ویژه در فضای جدیدی طراحی شده، بخش فعال و خیلی خوبی شده و دوست داریم کودکان و نوجوانان همراه والدین‌شان بیشتر به کتابخانه‌ها بیایند.
یک تور گردشگری کتابخانه‌گردی راه‌اندازی کردیم که خانواده‌ها به همراه فرزندانشان حضور پیدا کنند که در حال حاضر همکاران به‌صورت نمادین در حال انجام این کار هستند و با استفاده از اتوبوس‌های ویژه‌ی گردشگری شهرداری قرار است از چند کتابخانه بازدید داشته باشند. وقتی بچه‌ها وارد کتابخانه می‌شوند برای آن‌ها برنامه‌های فرهنگی تعریف کردیم. عروسک‌هایی هست و برنامه‌هایی مانند برگزاری مسابقه است که هدیه می‌دهند و بچه‌ها استقبال می‌کنند. این را در هفته‌ی کتاب با محفلی برای فعالیت‌های حوزه‌ی ادبیات و محفل کودکان و نوجوان در استان ادامه خواهیم داد و از این هفته این کار را آغاز خواهیم کرد.
یک پویشی را راه‌اندازی کردیم برای این‌که بتوانیم معرفی کتاب و کتابخانه را با گویش‌های محلی انجام دهیم تا همه‌ی استان به گویش‌های یکدیگر آشنا شوند. ضمن این‌که بعضا از استان‌های دیگر هم در گروه‌های فضای مجازی ما عضو هستند و با لهجه‌های استان کرمان آشنا می‌شوند. این پویش را در هفته‌ی کتاب رقم خواهیم زد. این کار در فضای مجازی تولید می‌شود و در گروه‌های مجازی و صفحات اینستاگرامی ما منتشر می‌شود.
برای این‌که در حوزه‌ی کتابخوانی در رابطه با سردار دل‌ها کاری انجام داده باشیم یک مسابقه‌ی ملی با نام «طریقت سلیمانی» طراحی کردیم که این مسابقه با محوریت وصیت‌نامه‌ی حاج‌قاسم بود و البته خاطره‌نویسی، خاطره‌گویی و نقاشی برای کودکان و سایر موارد هنری هم چاشنی این کار شد و محدودیت سنی هم نداشت. برنامه ملی با محوریت کرمان برگزار شد و 30 هزار شرکت‌کننده در کل کشور برای این برنامه داشتیم که با کد ملی در سامانه‌ی مجازی ثبت‌نام کردند. از این تعداد 200 نفر برگزیده شدند که در هفته‌ی کتاب از آن‌ها تقدیر خواهد شد. کسانی که در استان‌ها و شهرستان‌های دیگر هستند مجازی با آن‌ها ارتباط می‌گیریم و لوح و هدایای آن‌ها ارسال می‌شود و کسانی که در شهر کرمان هستند اگر وضعیت مناسب باشد حضوری از آن‌ها تجلیل خواهد شد. متولی این برنامه اداره کل کتابخانه‌های استان و معاونت فرهنگی سپاه ثارالله استان بودند و بازخورد خوبی داشت.
سال گذشته کرمان در مسابقه‌ی کتابخوانی رضوی با 124 هزار شرکت‌کننده‌ی با کد ملی، در کشور جزو برترین‌ها بود که این مسابقه در سامانه‌ی مجازی مسابقات کتابخوانی برگزار شد. امسال هم این مسابقه در حوزه‌های مختلف هنری، نقاشی، پویش، داستانک و بخش‌های دیگر هنری در حال برگزاری است و به‌طور ویژه بخش چهار گزینه‌ای دارد با چهار کتابی که در حوزه‌ی کودک، نوجوان و بزرگسال معرفی شده است. این جشنوراه تا پایان آذر ادامه دارد و تا این لحظه 70 هزار نفر از استان کرمان با کد ملی در این مسابقه شرکت کردند و تاکنون در کشور اول هستیم، نه در مقایسه‌ی جمعیتی، با همان حالت میزان شرکت‌کننده، فارغ از میزان جمعیت و تعداد کتابخانه‌ها، همین الان استان کرمان در وضعیت مطلوب و جایگاه اول قرار دارد و همکاران ما برای ترویج شرکت در این مسابقه زحمت می‌کشند.
در هفته‌ی کتاب در 130 باب کتابخانه استان تقریبا 900 فعالیت در حوزه‌های مختلف نشست‌های کتابخانه‌ای، تخصصی، مدرسه‌ای، مسابقات، رونمایی‌ها، جلسات نقد، مشاوره، کارگاه‌های آموزشی، محافل ادبی و قرآنی، برگزار می‌شود و در طول سال هم ادامه خواهند داد.
می‌دانم که اعتبارات اداره کل برای فعالیت‌های گسترده‌ی ترویج کتابخوانی و کتاب محدود است، با توجه به این‌که استان کرمان شرکت‌های بزرگ معدنی دارد، مشارکت این شرکت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ همچنین شهرداری‌ها باید طبق قانون نیم‌درصد عوارض را به کتابخانه‌ها اختصاص دهند. میزان کمک‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟ و به چه میزان راضی هستید؟
ما یک بحث ویژه و مهمی که در کتابخانه‌ها داریم، جلب مشارکت‌های خیرین در فعالیت‌ها و برنامه‌های کتابخوانی است، زیرا ما یک نهاد عمومی و انجمن‌محور هستیم. در تمام شهرستان‌ها انجمن داریم، به عنوان مثال انجمن کتابخانه‌های عمومی سیرجان یا بردسیر و لاله‌زار. اعضای انجمن هم شخصیت‌های حقیقی و حقوقی هستند که بعضا رئیس شورای شهر، شهردار، فرماندار و بخشدار حضور دارند و اشخاص حقیقی هم عضو هستند. این فعالیت‌های انجمنی سبب می‌شود به سمت جذب خیرین و مشارکت بنگاه‌ها و ... برود. در کرمان که ظرفیت زیادی وجود دارد هم در حوزه‌ی کمک‌های شهرداری‌ها و نیم‌درصدها ما باید خیلی بهتر این باشیم و هم در حوزه‌ی کمک‌های خیرین، زیرا ظرفیت کرمان خیلی بیشتر است. اما الحمدالله در دو سال اخیر ناراضی نیستیم و تا جایی که شهرداری‌ها توانستند با وجود محدودیت‌هایی که دارند، کمک‌های نیم‌درصدی خود را در حد نرمال انجام دادند، اما جا برای این کار بیشتر است و خیلی از شهرستان‌های ما دچار محدودیت هستند و برای فعالیت‌های فرهنگی، برنامه‌ها و یا تهیه منابع و تعمیرات و بازسازی و هزینه‌های جاری دچار مشکل هستند که ما مجبوریم استانی و یا از جای دیگر کمک کنیم که کتابخانه‌ها دچار مشکل نشود.
چون این کار انجمنی است، خیرین در کرمان مشارکت خوبی طی سالیان گذشته داشتند و در حال حاضر 33 باب از کتابخانه‌های استان خیّرساز هستند و تقریبا 16 هزار متر فضای کتابخانه‌های خیّرساز استان است. حتی 31 کتابخانه هم مشارکتی هستند که با مشارکت دیگر نهادها و دستگاه‌ها ساخته شده است. در یک سال گذشته هم برای کمک‌های نقدی، کمک خیرین و شهرداری‌ها بد نبوده و سه قطعه زمین هم به مجموعه‌ی کتابخانه‌ها واگذار کردند که تقریبا 2800 متر است که برای احداث کتابخانه و یا در آینده اگر خودشان بخواهند شروع کنند، برای این منظور در نظر گرفته شده است.
بنگاه‌های اقتصادی هم دنبال هستند، اما محدودیت‌هایی که پیش آمد مقداری کار را سخت کرد. در زرند به عنوان مثال کتابخانه‌ی مرکزی که قرار است بنا شود، فولاد قرار است این کتابخانه را با مشارکت شهرداری و در خود شهرستان تامین کند. یا در سیرجان، شهرداری در حال احداث کتابخانه ویژه‌ی کودکان و نوجوانان است که پیشرفت خیلی خوبی دارد با طراحی بسیار خوب و انرژی‌های نوین، که اتفاق خیلی مبارک و نوینی در استان است و حتما در کشور هم باید اتفاق مبارکی باشد. در آینده قرار است شهرداری تامین احداث کتابخانه مرکزی در سیرجان را نیز انجام دهد. بنیاد علوی که کار خیر انجام می‌دهد در رمشک قلعه‌گنج در حال احداث یک کتابخانه است که جای تشکر دارد و امیدواریم کار مقداری سرعت بگیرد تا آن منطقه هم صاحب کتابخانه شود.
این‌ها همه مشارکت‌هایی است که با دستگاه‌ها طی یک سال و نیم گذشته انجام دادیم. تقریبا 17 تفاهم‌نامه با دستگاه‌ها و نهادهای خیرین یا دیگر دستگاه‌های اجرایی داریم و تقریبا 100 جلسه با آن‌ها داشتیم و نتیجه و بازخوردهای خوبی هم داشته است. مثلا دو تفاهم با بنیاد شهید و بنیاد حفظ آثار داشتیم که الان در کتابخانه مرکزی کرمان یک بخش ویژه‌ی دفاع مقدس با نزدیک 25 هزار جلد کتاب حوزه‌ی دفاع مقدس داریم که از بهترین بخش‌هاست و با طراحی و المان‌های زیبایی که آنجا نصب کردیم، الان یک بخش قابل توجه است.
بنیاد شهید همه‌ی کتاب‌ها و تجهیزاتش را در اختیار ما قرار داد و همه‌ی گنجینه‌هایی که در بنیاد شهید داشت با قفسه‌هایی که در ساختمان اداری بنیاد شهید نگهداری می‌شد الان در معرض دید عموم برای مراجعه‌کنندگان قرار داده است که از آقای گروهی و همکاران ایشان جای تشکر و قدردانی دارد. خیلی هم بازخورد خوبی داشته و بخش امانت آن هم خیلی خوب و قابل توجه است.
استان کرمان، از لحاظ توسعه موزون نیست، بخش‌های برخوردار و کم‌برخوردار و محروم داریم. شما در سیاست‌هایتان جهت ترویج کتابخوانی و توسعه‌ی کتابخانه‌ها به مناطق محروم چقدر توجه دارید؟
تا جایی که امکان داشته باشد ما دنبال این هستیم در کارهای مشارکتی یک خیر، خدمتی به مناطق محروم انجام شود. به عنوان مثال اگر در حال خرید کتاب برای منابع کتابخانه‌ای هستیم و می‌دانیم که آن منطقه‌ی محروم امکان تهیه و خرید کتاب را ندارد ما به گونه‌ای در تفاهم‌‌ها وارد می‌شویم که اگر برای یک شهر برخوردار کتاب می‌خریم از محل منابع استانی، یا منابعی که تامین می‌کنیم، یا از محل تفاهم‌هایی که داریم کتاب برای کتابخانه‌های محروم هم برسانیم که این کار را هم سال گذشته انجام دادیم. همین که بنیادهای نیکوکاری در قلعه‌گنج کتابخانه می‌سازند، این توجه به منطقه‌ی محروم است. دنبال این‌سری فعالیت‌ها در مناطق محروم هستیم، علیرغم این‌که می‌دانیم محدودیت‌هایی را هم که در آن مناطق داریم، کار را سخت می‌کند. همین الان در رودبار جنوب به دنبال این هستیم که کتاب را به بخش‌ها و مناطق اطراف آن مثل جازموریان، به‌طورمشارکتی و با حمایت بنیاد مستضعفان برسانیم و فضای کتابخانه‌ای را آنجا فراهم کنیم. حتی اگر چند قفسه در مسجد یا پایگاهی گذاشته شود تا از خدمات کتاب استفاده کنند. این کارهایی است که داریم انجام می‌دهیم و بسیاری از گروه‌های جهادی هم انجام می‌دهند. در حوزه‌ی منابع هم ما اگر شهری برخوردار باشد از منابع خود آن شهر استفاده می‌کنیم و هرچه بتوانیم در استان استفاده کنیم آن را به سمت مناطق کم‌برخوردار سوق می‌دهیم. البته خیرین هم این کار را انجام می‌دهند و بنگاه‌های اقتصادی هم این توجه را دارند و اگر از آن‌ها درخواستی برای مناطق محروم داشته باشیم کمک می‌کنند. این تفاوت مناطق برخوردار و غیربرخوردار در استان تفاوت فاحشی است و ما در تلاشیم که هر جا که می‌توانیم کمک کنیم.
در دوره‌ی کرونا به جز ارتباط مجازی شما از چه طریق با علاقه‌مندان به کتاب ارتباط برقرار کردید؟
با محدودیتی که در حوزه‌ی کرونا پیش آمد ما دنبال این بودیم که فعالیت‌هایمان را ادامه بدهیم و دچار وقفه نشویم. طرحی را به نام «پیک کتاب» راه‌اندازی کردیم که متقاضی یا عضو ما، کتاب را در شبکه‌ی کتابخانه‌ی ما سفارش می‌داد و چون امکان تردد نبود یا کتابخانه بسته بود، همکاران ما حتی در دوران تعطیلی کتابخانه‌ها این کار را انجام می‌دادند، کتاب را آماده می‌کردیم و با پیک برای اعضا می‌فرستادیم. در چند ماه گذشته که کرونا شدید شد و اوج گرفت ما تقریبا 10 هزار جلد کتاب را رایگان در خانه تحویل اعضا دادیم که اتفاق شیرینی برای ما بود.
و به طور کلی در دوران کرونا، با توجه به این‌که مردم زمان بیشتری را در خانه می‌ماندند، آیا میزان مطالعه‌ی کتاب هم بیشتر بود؟
من باورم این است که استفاده‌ی مردم از منابع کتابخانه خودشان و همچنین میزان مطالعه‌شان چه در فضای مجازی و چه کتاب در دوران کرونا رشد داشته است. نه از خدمات بیرون و کتابخانه‌ای. مثلا در رفسنجان بر اساس تحقیقی که انجام شده اعلام کردند که میزان مطالعه رشد داشته است و این را هم ما احساس کردیم. در این مدت اگرچه آمار امانت کتابخانه‌ها کاهش داشت. اما به نظر می‌آمد مردم به دلیل این‌که بیشتر در خانه بودند میزان مطالعه‌شان بیشتر شده است. این طرحی که ما انجام دادیم که کتاب درِ خانه‌ها برود و 10 هزار کتاب تحویل داده شد کار شیرینی برای ما بود و به خوبی در کرمان رقم خورد.
اتفاق دیگر که البته ملی است، طرح خدمات مرجع مجازی بود و در کتابخانه‌های کشور و بعضی کتابخانه‌های استان اجرا شد که متقاضیان، محققین، نویسندگان و دانشجویان با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و فضاهای دانشگاهی بتوانند از خدمات منابع اطلاعات ملی و بین‌المللی استفاده کنند و با پایگاه‌های اطلاعاتی ملی و بین‌المللی برای درخواست‌های خودشان مانند مقاله، پایان‌نامه و پژوهش‌های فارسی و لاتین که نیاز داشتند ارتباط داشته باشند که ما این خدمت را رایگان در کتابخانه‌ها اجرا کردیم و هنوز هم ادامه دارد.
در سالی که گذشت، همکاران پرتلاش من فعالیت‌های فرهنگی خود را علیرغم تعطیلی کتابخانه‌ها و برنامه‌های حضوری و فیزیکی، 8 هزار برنامه‌ی فرهنگی، را به صورت حضوری و مجازی انجام دادند که برای ما اتفاق خوبی بود. همکاران من در فضای مجازی حضور داشتند و این یک حسن داشت که آن‌ها جرات و جسارت تولید محتوا، کلیپ و برنامه در فضای مجازی را پیدا کردند. کتاب معرفی کردند و راهنما و مشاور شدند، حافظ و سعدی خواندند. خودشان در برنامه‌ها شرکت می‌کردند و نویسندگان کتاب را از سراسر کشور دعوت می‌کردند و از طریق فضای مجازی جلسات زنده برگزار می‌کردند. این ظرفیتی بود که قبلا نداشتیم، و نمی‌توانستیم نویسنده‌ی کتاب که در تهران حضور داشت را به کتابخانه منوجان بیاوریم، اما در سالی که گذشت در منوجان چند نویسنده‌ی ملی در برنامه‌ی مجازی کتابخانه شرکت کردند و از کتابشان گفتند. این یک ظرفیت جدید بود که در کتابخانه‌های استان خوب رقم خورد و ما در این حوزه هم باز جزو استان‌های خوب و برتر هستیم.
سال گذشته در کتابخانه‌های ما 156 مسابقه مجازی و حضوری برگزار شد.
همچنین در حال حاضر 50 درصد کتابخانه‌های استان به وای‌فای رایگان مجهز شدند و عضوی که وارد کتابخانه می‌شود می‌تواند از این ظرفیت استفاده کند.
نظر خود را بنویسید