فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: ده روز پیش بود که مجتمع تجاری صالح‌المهدی در خیابان شهید بهشتی شهر کرمان آتش گرفت که خوشبختانه این حادثه، بدون تلفات جانی، به پایان رسید. درباره‌ی اینکه چرا این حریق رخ داد؟ مدیرعامل سازمان آتشنشانی شهرداری به فردای‌کرمان می‌گوید که هنوز معلوم نیست، در حال بررسی هستند و هفته‌ی آینده دلایل اصلی وقوع این آتش‌سوزی مشخص می‌شود.
آتش‌سوزی در این مجتمع بار دیگر، ناایمن بودن شهر را هم گوشزد کرد. رضا میرزایی در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد که شرایط چگونه است؟ به گفته‌ی او، از سال 95 به بعد ساختمان‌هایی که احداث می‌شوند، مجبورند برای پایان‌کار، از آتشنشانی هم تاییدیه بگیرند. البته برخی، اصلا برای پایان‌کار مراجعه نمی‌کنند! و آتشنشانی هم ابزار قانونی برای برخورد با این موارد ندارد.
میرزایی البته از طرحی خبر می‌دهد که از هفته‌ی آینده می‌خواهند در شهر کرمان اجرا کنند و در جریان آن، اگر ساختمان‌های ناایمن اقدام به رفع نواقص خود نکنند، آن‌ها را به دستگاه قضا معرفی خواهند کرد.
مدیرعامل آتشنشانی شهرداری کرمان، در این گفت‌وگو، بار دیگر ناایمن بودن بازار کرمان را نیز یادآور شد و البته، از اینکه میراث‌فرهنگی به وظایف خودش در این زمینه عمل نمی‌کند، انتقاد کرد. این گفت‌وگو را بخوانید.
آقای مهندس، دلایل وقوع آتش‌سوزی در مجتمع تجاری صالح‌المهدی مشخص شده است؟
همچنان در حال بررسی هستیم. گزارشی مقدماتی تهیه شده ولی دلایل اصلی هنوز مشخص نشده است. هفته‌ی آینده موضوع مشخص می‌شود.
بعد از وقوع این حادثه، چند روزی به موضوع ساختمان‌های ناایمن در شهر کرمان پرداخته شد و گفته شد که تعدادشان هم زیاد است. شورای شهر و معاون خدمات شهری شهردار گفته بودند این ساختمان‌ها را به مردم معرفی کنید. با این ساختمان‌ها چه می‌خواهید بکنید؟
دو دسته ساختمان داریم. آن‌هایی که قبل از سال 95 و آن‌هایی که بعد از این سال احداث شده‌اند. از سال 95 به بعد، کسی که می‌خواهد پروانه برای ساختمان‌های مسکونی و تجاری بالای دو طبقه بگیرد، باید از آتشنشانی نیز تاییدیه بگیرد. برخی که در پنج سال اخیر پایان کار گرفته‌اند، دستورالعمل‌های مربوط به ایمنی در برابر آتش‌سوزی را رعایت کرده‌اند؛ اگر رعایت نکرده باشند پایان‌کار به ساختمان داده نمی‌شود و متاسفانه باید بگویم که برخی از این ساختمان‌ها هنوز پایان‌کار هم نگرفته‌اند! پیش از این، هر سال، همکاران ما در آتشنشانی، ساختمان‌هایی که مستعد آتش‌سوزی بوده‌اند و ریسک خطر بالایی داشته‌اند را شناسایی کرده و ایرادات آن را در قالب چک‌لیست‌هایی اعلام کرده‌اند. بیمارستان‌ها هم سال گذشته بازدید شدند و نواقصی که بوده، به آن‌ها اعلام شده که بسیاری نیز، آن را رفع کرده‌اند. در بازار تاریخی هم سال‌های گذشته اقدامات لازم را انجام داده‌ایم. اما از هفته‌ی آینده قصد داریم کار جدیدی را در شهر کرمان دنبال کنیم؛ در محدوده‌ی هر ایستگاه آتشنشانی، همکاران همان ایستگاه، بر ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای زیاد و ساختمان‌های تجاری و اداری نظارت می‌کنند و چنانچه مشکلی داشته باشند، به آن‌ها اخطار داده می‌شود و مهلتی را نیز تعیین می‌کنیم تا نواقص را رفع کنند. بعد از این، مجدد از آن ساختمان بازدید می‌کنیم و اگر رفع نواقص نکرده باشند، اسامی را به دستگاه قضا ارسال می‌کنیم. ولی موضوع این است برخی ساختمان‌ها در شهر هستند که قبل از سال 95 ساخته شده‌اند که مقررات ملی ساختمان با الان متفاوت بوده و از آتشنشانی تاییدیه نمی‌گرفتند. البته صاحبان برخی ساختمان‌های بزرگ، داوطلبانه مسائل ایمنی در برابر آتش‌سوزی را لحاظ کرده‌اند. همان سال 95 هم که این مقررات الزامی شد هم عده‌ی زیادی مخالفت می‌کردند و می‌گفتند فقط می‌خواهید پولی از مردم بگیرید. در صورتی که این‌طور نبود و این اقدام برای تامین ایمنی بسیار مهم و ضروری بود. الان هم هنوز ساختمان‌هایی داریم که وقتی صاحبان آن‌ها می‌آیند پروانه بگیرند، مخالف پرداخت هزینه برای این موضوع هستند. واقعیت این است که هزینه‌ی نصب سیستم اطفا و اعلام حریق بسیار بالاست و اگر ساختمانی از آتشنشانی دستورالعمل گرفته ولی اجرا نکرده باشد، نامه‌ی تایید نمی‌دهیم و شهرداری هم پایان کار نمی‌دهد.
یکی از اعضای شورا گفت که ساختمان صالح‌المهدی پروانه و پایان کار نداشته، خود شما هم بعد از حادثه‌ی آتش‌سوزی، گفتید که به این ساختمان اخطار داده بودید ولی دیدیم که هیچ‌کدام از این موارد، بازدارنده نبود و ساختمان بدون سیستم اطفا و اعلام حریق و با نمای آتش‌زا فعال بود. پس، فایده‌ی کارهایی که انجام می‌دهید چیست؟
ساختمان صالح‌المهدی علاوه بر اینکه پایان کار ندارد، طبقات بالا را هم خلاف ساخته است. نمی‌دانم جریمه‌ی آن را پرداخت کرده یا خیر. متراژ پروانه این میزان نبوده بلکه فقط برای زیرزمین و همکف و طبقات اول و دوم مجوز داشته و بیش از این، نباید می‌ساخته که ساخته است. ما به‌عنوان آتشنشانی فقط می‌توانیم اخطار بدهیم و اجباری نمی‌توانیم داشته باشیم و تنها اجباری که داریم، شرطی است که برای دریافت پایان کار گذاشته شده که این را هم عرض کردم، برخی، اجرا نکرده و حتی برای پایان کار مراجعه نمی‌کنند. البته در نهایت، مجبورند که پایان کار دریافت کنند. یا درباره‌ی نمای ساختمان‌ها، مهندسان ناظر باید در حین ساخت نظارت کنند تا عینا مقررات مربوطه اجرا شود ولی آیا مهندسان این‌طور عمل می‌کنند و نظارت دقیقی دارند؟ در این شرایط، مردم خودشان باید نسبت به این مسائل حساسیت کافی را داشته باشند تا از بروز حوادث احتمالی جلوگیری شود. درباره‌ی نمای ساختمان‌ها هم، طبق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، یک‌سری مصالح تایید شده ولی اینکه چطور اجرا می‌شوند هم مهم است. حتی می‌توان نمای آلومینیوم را طوری اجرا کرد که ضد حریق باشد. خیلی مصالح مصنوعی در ساختمان‌ها دارد استفاده می‌شود ولی باید تمام مسائل ایمنی مربوط به آن رعایت شود. در کشور، ساختمان 25 طبقه با نمای آلومینیوم داریم ولی ضوابط ایمنی در برابر حریق، درباره‌ی آن لحاظ شده است.
پس ما الان در کرمان دو نوع ساختمان بلند داریم. یکی اینکه مربوط به قبل از سال 95 هستند و اجباری برای تاییدیه‌ی آتشنشانی نداشته‌اند و دیگر، ساختمان‌های بعد از سال 95 که برخی از آن‌ها اصلا برای پایان‌کار مراجعه نمی‌کنند و مستعد آتش‌سوزی هم هستند.
بله. بدون پایان‌کار شروع به استفاده می‌کنند ولی بالاخره مجبورند برای دریافت پایان‌کار مراجعه کنند.
و قانون هم به شما ابزاری قوی نداده که بتوانید مانع از این اقدامات شوید. درست است؟
بله. هیچ ابزاری در اختیار نداریم که مالکان را مجبور کنیم تا سیستم اعلام و اطفای حریق را نصب کنند؛ جز همان پایان‌کار دادن.
به بیمارستان‌ها اشاره کردید. ما الان در شهر کرمان بیمارستان‌هایی را داریم که ایمنی در برابر آتش‌سوزی ندارند؟
بعد از حادثه‌ی آتش‌سوزی که سال گذشته در یکی از بیمارستان‌های تهران رخ داد، همه‌ی بیمارستان‌ها بازدید و کارشناسی شدند و نواقصی که داشتند اعلام و رفع شد. ایرادات جزئی باقی مانده و اکثرا هم مربوط به نمای بیمارستان است. بیمارستان‌هایی مثل شفا و باهنر و پیامبر اعظم (ص) خودشان سالانه درخواست می‌کنند و بازدید را انجام می‌دهیم و نواقص را اعلام می‌کنیم. اگر خدای نکرده در بیمارستان‌ها آتش‌سوزی رخ بدهد، تخلیه‌ی آن بسیار سخت است. البته همه‌ی بیمارستان‌ها سیستم اعلام دارند و برخی حتی سیستم اطفا هم دارند. امیدوارم هیچ‌گاه مشکلی پیش نیاید.
برای بازار کرمان که ناایمن است چه باید کرد؟ درباره‌ی آن هشدار زیاد داده‌اید ولی به نظر نمی‌رسد اراده‌ای برای ایمن‌سازی بازار وجود داشته باشد.
ما تاکنون بارها گفته‌ایم و هشدار داده‌ایم که بازار ناایمن است. 100 درصد حریق‌هایی که در بازار رخ داده، مربوط به اتصالی برق است. همکاران ما طی سال‌های گذشته مرتب از بازار بازدید کرده و اخطارهای لازم را داده‌اند. اما برای اینکه بازار ایمن شود، سیستم برق‌کشی باید استاندارد شود. میراث‌فرهنگی و بازاریان باید پای کار بیایند. نمی‌توان گفت که شهرداری برای همه‌ی کارهای بازار هزینه کند. میراث‌فرهنگی می‌گوید بنا متعلق به من است. پس، برای ایمن‌سازی هم خود این نهاد باید پیگیری و از طریق اتاق اصناف، برنامه‌ریزی کند. انبارهای غیرمجاز بازار باید تخلیه شود. قبلا همکاران ما برخی انبارهای غیرمجاز را با کمک نیروی انتظامی شناسایی کردند و مخروبه‌های اطراف بازار هم جمع‌آوری شد و حتی دستگاه قضا حکم به تخریب برخی از آن‌ها هم داد اما باید همه‌ی دستگاه‌های مسئول بیایند و برنامه‌ریزی کنند. میراث‌فرهنگی متاسفانه در بازار هیچ کاری نمی‌کند. شهرداری همه‌ی کارهای بازار را انجام داده است و البته اصناف هم کمک کرده‌اند؛ میراث اما هیچ کاری نمی‌کند. فقط می‌گوید بنا تاریخی است، از من برای هر اقدامی، اجازه بگیرید! مگر چند سال قبل، بازاریان را مجاب نکردند که درهای مغازه‌ها را تعویض کنند؟ چرا الان میراث، مغازه‌داران را مجاب نمی‌کند که سیستم اعلام حریق نصب کنند؟ حتی دو سال پیش به میراث‌فرهنگی نامه نوشتیم و گفتیم خطرهای بزرگی بازار را تهدید می‌کند؛ توجهی نکردند. تاکید می‌کنم که میراث‌فرهنگی و اتاق اصناف و مجامع امور صنفی باید اقدام کنند؛ ما هم حاضریم مشاوره‌ی رایگان بدهیم. شهرداری شیرهای هیدرانت را گذاشته است ولی در بازار، به سیستم اعلام و اطفای حریق نیاز داریم. شاید سیستم اطفا نیاز به کندوکارهایی داشته باشد و نگذارند ولی سیستم اعلام را می‌توانند نصب کنند. اگر خدای نکرده در بازار اتفاقی رخ بدهد، چون کاملا سرپوشیده است تخلیه‌ی دود خیلی مشکل است. مصالح هم خشت و گلی است و نمی‌توانیم آب روی آن بریزیم و خاموش کنیم. اگر آب بریزیم هم، خیس می‌خورد و خطر، بزرگ‌تر می‌شود. ضمن اینکه، چون مغازه‌ها به هم متصل هستند، اگر یک مغازه آتش بگیرد، به دیگر بخش‌ها هم سرایت کرده و حریق گسترده می‌شود. مهم‌ترین مشکل اما این است که تخلیه‌ی دود در بازار خیلی سخت است.
این دود باعث می‌شود که در آتش‌سوزی، افراد قبل از خروج از بازار، جان خود را از دست بدهند؟
هم جان خود را از دست می‌دهند و هم کار اطفای حریق در این وضعیت سخت است.
آقای مهندس، نزدیک‌ترین ایستگاه آتشنشانی به بازار کرمان کدام است و چه‌قدر فاصله دارد؟
ایستگاه شماره یک در میدان قرنی نزدیک‌ترین ایستگاه است. ولی چون بنای آن قدیمی و 40 سال بوده، در حال بازسازی این ساختمان هستیم و فعلا کنار شهرداری مرکز مستقر شده‌ایم.
بازار به ایستگاه آتشنشانی مستقل نیاز ندارد؟
وقتی در ایستگاه میدان قرنی مستقر شویم، دیگر به ایستگاه مستقل برای بازار نیازی نیست. از این محل تا هر گوشه‌ی بازار دو سه دقیقه زمان می‌برد تا ماشین آتشنشانی برسد. البته قبلا به میراث‌فرهنگی گفته‌ایم مکانی مثلا در میدان گنجعلیخان به ما بدهد تا یک اکیپ در حد دو نفر با موتورسیکلت و دستگاه‌های خاموش‌کننده‌ی جدید در آنجا مستقر کنیم که اگر خدای نکرده حادثه‌ای رخ داد، آتش‌نشانان سریع برسند.
و میراث‌فرهنگی جایی به آتشنشانی نداده؟
نه. اصلا ندیدیم میراث‌فرهنگی در مباحث ایمنی بازار کار خاصی انجام دهد. برای بازسازی بازار هم هرچه که شده، توسط شهرداری و گاهی با مشارکت بازاریان انجام شده است. / الف
عکس: محمد لطیف کار
نظر خود را بنویسید