گروه فرهنگ‌وهنر – یک آهنگ‌ساز و پژوهشگر موسیقی با بیان این‌که امروز، موسیقی تعزیه دچار تحریف شده است و دارد از بین می‌رود، اظهار کرد:«موسیقی تعزیه، و سازهای آن، اختلاطی از موسیقی سنتی و غربی شدهاند و اگر امروز شاهد این ماجرا هستیم ناشی از جهانی شدنِ فرهنگ‌ها است که اجتناب‌ناپذیر هم هست. اکنون زنی که در منطقه دور افتاده هم زندگی می‌کند، هم در زندگی خود مشک دارد و هم دیش ماهواره؛ و مسلماً هم شب‌ها برای فرزندش لالایی نمی‌‌خواند و ممکن است فرزند او سلن دیون گوش بدهد. این، چیزی است که در فرهنگ ما اتفاق افتاده و از آن‌جا که فرهنگ را مردم می‌سازند، ما نمی‌توانیم عامل بازدارنده‌ای برای این اتفاق باشیم».
دکتر پیروز ارجمند در نشست روز دوشنبه، ۳۰ ام مهرماه با موضوع عاشورا در آوا و نوای محلی ایرانی، در محل تالار دکتر سینایی دانشگاه شهید باهنر، افزود: «امروز داریم فرهنگ آیینی خود را از دست می‌دهیم و در بعضی مواقع هم خودمان کاتالیزور شده‌ایم و به این امر کمک کرده‌ایم».
ارجمند در عین‌حال خاطرنشان کرد: «البته این‌که ما در فرهنگ بومی خودمان بمانیم هم خوب نیست، فرهنگ یعنی پویایی و خود شدن جامعه در گذر زمان، اما به هرحال این اتفاق افتاده است. ما فقط در این‌باره می‌توانیم کمی تسهیل‌گر باشیم که سرعت این اتفاق کمتر شود، اما نمی‌توانیم عامل بازدارنده‌ی آن باشیم».
وی همچنین گفت:«ما باید تعزیه را تبدیل به یک فرهنگ جذاب کنیم. اما اول از همه، باید حمایت دولت را از فرهنگ بومی قطع کنیم. هرکجا دولت‌ها در آیین‌های بومی و آیینی دخالت کرده‌اند، موفق نبوده‌اند. فرهنگ‌های بومی، خودشان بر اساس شرایط اقلیمی و جغرافیایی خودشان، می‌دانند چه کنند. آن‌چه که می‌تواند به تعزیه کمک کند و موجب حفظ و ماناییِ آن شود، صنعت گردشگری است. کما این‌که امروز زورخانه‌های یزد به وسیله‌ی گردشگری و آمد و رفت توریست‌ها و درآمدی که به دست می‌آورند حفظ شدهاند و دارند بیشتر هم می‌شوند».
این پژوهشگر موسیقی ادامه داد:«این تجربه را ما در روستایی در قشم هم امتحان کردیم. در قشم روستایی بود که صنعت نداشت ولی الان هرشب دارد با اجرای یکی از آیین‌های خود (آیین زار) کسب درآمد می‌کند. عده‌ای می‌گویند شما مردم قشم را پولکی کردید اما ما می‌گوییم پولکی شدن آنها خیلی بهتر از بین رفتنِ فرهنگ‌شان است».
او همچنین در بخشی از صحبت‌های خود، با بیان این‌که تعزیه یک نمایش نمادین است، گفت:«همه‌ی ما تعزیه را می‌شناسیم و فقط این‌جا جمع شده‌ایم تا در مورد آن با هم بحث کنیم، بنابراین وقتی در مورد فرهنگ عاشورا صحبت می‌کنیم، الگوهایی در ذهن خود داریم که بر اساس آنها تعزیه را می‌شناسیم. مثلا با دیدن رنگ لباس بازیگران تعزیه تشخیص می‌دهیم که این بازیگر دارد نقش اشقیا را بازی می‌کند؛ این همان چیزی است که ما به آن می‌گوییم نشانه‌شناسیِ تعزیه. اما تعزیه جنبه‌های دیگری هم دارد، از جمله جنبه‌ی موسیقاییِ آن؛ وقتی امام وارد صحنه می‌شود ساز نی نواخته می‌شود و شور می‌زنند، و وقتی شمر وارد می‌شود با سازهایی چون ترومپت و طبل آهنگی حماسی در چهارگاه می‌نوازند».
ارجمند تاکید کرد: «تعزیه یک نمایش نمادین است و اگر شما این دانش را نداشته باشید و آن را درک نکنید، به طور کل درگیرِ آن نمی‌شوید. چرا مردم روستایی بیشتر از ما درگیر این اتفاق می‌شوند؟ چون آنها این نمادها و این نشانه‌ها را خیلی خوب می‌شناسند! آنها با این نشانه‌ها بزرگ شدهاند و تمام عناصر نمایش تعزیه را می‌شناسند و سخت باورشان دارند».
وی خاطرنشان کرد:«به همین دلیل است که باید فرهنگ عاشورا و فرهنگ‌های آیینی را در روستاها جست‌‌وجو کرد چرا که فرهنگ‌های شهری چیزی از فرهنگ تعزیه نمی‌شناسند. همین الان هم می‌بینیم که بسیاری از گروه‌های تعزیه‌ای که به شهرها می‌آیند، از اطراف شهر کرمان مثل رابر، ننیز و روستاهایی چون میناب و روستاهای دیگر هستند. اساساً فرهنگ‌هایی آیینی را روستایی‌ها حفظ کردند». این آهنگ‌ساز و استاد موسیقی همچنین تاکید کرد:«فرهنگ عاشورا عامل حفظ میراث معنوی ماست. هیچ چیزی به جز حماسه عاشورا نتوانسته میراث معنوی ما، آوازهای ما، پوشاک ما، فرهنگ اساطیری، نمادپردازی‌هایمان، فرهنگ مفهومی، معناگرایی و هنر متعالی ما را حفظ کند و تعزیه همه‌ی این‌ها را یک‌جا به ما می‌گوید».
گفتنی است، ارجمند در این نشست که با میزبانی کانون فرهنگ و ادب دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شهید باهنر کرمان برگزار شد، چکیده‌ای از تاریخ موسیقی مذهبی و موسیقی تعزیه را نیز در جمع حاضر تشریح کرد.
نظر خود را بنویسید