فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: سه سال بیشتر نیست که شهرداری بافت تاریخی کرمان فعال شده و علی رحیمی‌راد دومین شهردار این منطقه است. او که به‌تازگی برای امضای تفاهم‌نامه‌ای با رئیس دانشگاه شهید باهنر کرمان جلسه‌ای داشته؛ در این گفت‌وگو، در پاسخ به فردای‌کرمان توضیح می‌دهد که برای دریافت پاسخِ چه پرسشی سراغ دانشگاه رفته است.
رحیمی‌راد همچنین از برنامه‌های شاخصی که برای بافت تاریخی دارند می‌گوید که در ادامه می‌خوانید.
به‌تازگی جلسه‌ای در دانشگاه باهنر داشتید و آن‌طور که در خبرها آمده قصد دارید تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه امضا کنید اما برخلاف انتظار، به‌جای دانشکده معماری با رئیس دانشگاه این نشست را برگزار کردید.
در این جلسه، آقای دکتر کشاورز از بخش مرمت و احیای بناهای تاریخی و آقای دکتر سلاجقه رئیس دانشکده هنر و معماری دانشگاه نیز حضور داشتند. درست است تفاهم‌نامه را با رئیس دانشگاه امضا می‌کنیم اما کار ما در حوزه‌های تخصصی مرتبط است و قرار نیست وقتی حوزۀ کاری ما مرمت و معماری و زیباسازی است با مثلا دانشکده کشاورزی قرارداد ببندیم و همان‌طور که گفتم، علاوه بر آقای دکتر اکبری‌فرد رئیس محترم دانشگاه، دو تن از اساتید دانشکده هنر و معماری هم در جلسه حضور داشتند.
چه پرسشی را به دانشگاه بردید که به آن پاسخ بدهند؟ چه کمکی از دانشگاه می‌خواهید؟
هدف ما در شهرداری منطقه 5 احیای بافت تاریخی است که یک‌سری مباحث آن در حوزۀ جامعه‌شناسی است؛ مثلا اینکه در بخش زیادی از محدودۀ بافت تاریخی، افغانستانی‌ها ساکن هستند، به حوزۀ اجتماعی و جامعه‌شناسی برمی‌گردد. مسائلی هم داریم که به حوزه‌های مرمت و معماری و زیباسازی مربوط است که برای حل آن، صرفا تجربه و تخصص شهرداری کافی نیست و باید از دانشگاه کمک بگیریم. می‌خواهیم هر اقدامی که انجام می‌دهیم کاملا تخصصی و علمی باشد و دانشگاه می‌تواند در این زمینه موثر باشد. در حال حاضر، در برنامه‌ها، دو محلۀ هدف داریم که یکی، قلعه‌دختر واقع در محدودۀ شهرداری منطقه پنج است. البته در مجاورت آن، قلعه‌اردشیر را هم داریم که در محدودۀ شهرداری منطقه چهار قرار دارد. سال‌های سال است که شهرداری برای تملک املاک حاشیۀ قلعه دختر هزینه می‌کند (که به جای آن باید پارک گردشگری احداث شود). برخی معتقدند که وقتی تملک‌ها تمام شد، ساخت پارک شروع شود ولی بنده چنین دیدگاهی ندارم و می‌گویم باید در محدوده‌هایی که تملک شده و طبق ضوابط میراث می‌توانیم اقدام کنیم، کار اجرایی آغاز شود ولی طرح خوبی برای آن نداشتیم. برای همین، تصمیم گرفتیم شهرداری و دانشگاه و میراث‌فرهنگی برای طراحی مجموعۀ گردشگری اطراف قلعه‌دختر فراخوان بدهند و مسابقه‌ای برگزار شود. جایزۀ خوبی هم در نظر می‌گیریم و دانشگاه کمک کند و داوری قوی صورت گیرد تا طرح برتر انتخاب شود. یکی از برنامه‌های تعامل با دانشگاه در این حوزه است. برنامۀ دیگر، مربوط به محلۀ قلعه‌محمود است که قصد داریم اقداماتی در آن انجام بدهیم که به طراحی و جداره‌سازی نیاز دارد و از بخش هنر و معماری خواستیم به ما کمک کنند. اگر از دانشگاه و متخصصان بهره بگیریم و از منتقدین نظر بپرسیم نتیجۀ کار خیلی بهتر خواهد بود.
اینکه می‌گویید هم از تخصص و هم از نظر انتقادی متخصصان استفاده کنید؛ سازوکاری هم برای آن تعریف کرده‌اید؟ مثلا در زمان شهرداری آقای عالم‌زاده کارگروه مشورتی معماری شکل گرفت. شما از چه طریق می‌خواهید نظر مشورتی و نقد متخصصان و کارشناسان را بگیرید؟
مدتی پیش، با میراث‌فرهنگی جلسه‌ای داشتیم و قرار شد دفتر مشترکی بین میراث و بافت تاریخی شکل بگیرد. در حال حاضر، فرایند به این صورت است که وقتی طرح‌ها در شهرداری نهایی می‌شود، برخی از آن باید در کارگروه‌هایی ویژه در میراث فرهنگی یا در کمیسیون‌های مربوطه مصوب شود. قصد داریم برای اینکه روال اداری خیلی طولانی نشود این دفتر مشترک با میراث‌فرهنگی را راه‌اندازی کنیم تا ابتدا در این کارگروه، طرح‌ها یکپارچه و با ضوابط همسو و بعد برای تصویب ارجاع شود تا در مسیری نیفتد که به بن‌بست بخورد. این دفتر که تشکیل بشود، از طریق آن، از نظر کارشناسان خبره نیز استفاده می‌کنیم. ضمن اینکه بنده از زمان شروع مسئولیتم با تعداد زیادی از کارشناسان و منتقدان چندین جلسه داشته‌ایم. تاکید دارم که اگر قرار است کاری انجام شود تایید کارشناسان و منتقدان را داشته باشد.
اشاره به دو طرح در قلعه‌دختر و قلعه‌محمود کردید. به‌طور کلی سه برنامۀ شاخص در بافت تاریخی را ذکر می‌کنید؟
به جز پیاده‌راه خیابان تجلی که از قبل شروع شده و داریم آن را ادامه می‌دهیم؛ اولویت ما دو محلۀ قلعه‌دختر و احیای بافت محلۀ قلعه‌محمود است. طبق طرح، بلوار قلعه را به مسیری انسان‌محور تبدیل می‌کنیم که هم سواره و هم پیاده دارد ولی غالب آن انسان‌محور است و در آینده، امکان اینکه کلا سواره از آن حذف شود نیز وجود دارد. احیای تکیه و حمام قلعه‌محمود و انتقال ساختمان شهرداری منطقه پنج به این محله و احیای بازار قلعه‌محمود نیز انجام می‌شود. برنامۀ بعدی، اتمام مرمت حمام ته باغ لله است که یا آن را به بخش خصوصی واگذار می‌کنیم یا خود شهرداری آن را فعال خواهد کرد. سعی می‌کنیم اقدامات، پراکندگی نداشته باشند، محلۀ هدف را مشخص کنیم و به جمع‌بندی که رسیدیم و کار نهایی که شد پروژۀ بعدی را شروع کنیم.
طرح محلۀ گلبازخان را اجرا نمی‌کنید؟
به همراه میراث‌فرهنگی تصمیمات مشترکی برای این محله گرفتیم و داریم کار می‌کنیم. هم‌اکنون در حال تملک پارکینگ‌ها هستیم. در این محله، دو تا از کوچه‌ها را کف‌سازی و جداره‌سازی کردیم و آمادگی داریم برای سایر معابر، با ساکنان محله مشارکت داشته باشیم به این صورت که طرح از میراث و مصالح از شهرداری و احیا با مالکان باشد. امیدواریم از این طریق بتوانیم بقیۀ معابر را نیز بهسازی کنیم.
سال 96 پروژۀ مرمت هفت خانۀ تاریخی در شهر کرمان شروع شد و به پایان‌نرسیده، متوقف شد. اوایل، صحبت از مشارکت شهرداری هم بود. شهرداری در این پروژه دخالتی دارد؟
اطلاعات دقیقی از جزئیات این پروژه ندارم اما اگر موردی باشد که شهرداری بتواند کمک کند تا پروژه به جریان بیفتد قطعا همکاری می‌کنیم و سعی می‌کنیم خللی هم از جانب شهرداری در کار ایجاد نشود.
در مجموعۀ بازار کرمان، خانۀ تاریخی و با ارزش «لطفی» وجود دارد که سال‌هاست میراث‌فرهنگی و استانداری قصد دارند آن را مرمت کنند ولی کاری انجام نمی‌شود. چند سال پیش، شهرداری مقداری در این خانه کار کرد ولی وقتی متوجه شد مالکیت آن در اختیار راه و شهرسازی است از پروژه خارج شد. با توجه به وضعیت بدی که این خانه دارد، قصد ندارید این پروژه را در اختیار بگیرید؟
بنده شخصا از این خانه بازدید کرده‌ام. قرار شد مکاتبه‌ای با راه و شهرسازی انجام دهیم و تعاملی داشته باشیم که یا آن را در اختیار شهرداری بگذارند تا مرمت کند یا به شکل دیگری به حفاظت از این خانه کمک کنیم. علاوه بر این، ملک تاریخی دیگری در مجموعۀ خواجه اتابک وجود دارد که مالک آن شهرداری است. با میراث‌فرهنگی هماهنگی کردیم و کارهای اداری انجام شده، بودجه می‌گذاریم تا امسال این ملک مرمت و احیا حفظ شود.
دربارۀ خانه لطفی اگر راه و شهرسازی بپذیرد، حاضرید آن را مرمت کنید؟
باید توافق کنیم و ببینیم با چه شرایطی با ما راه می‌آیند. به عنوان متولی بافت تاریخی سعی داریم معدود بناهایی که مانده را حفظ و احیا کنیم. متاسفانه بسیاری از بناهای تاریخی در حال از بین رفتن است و هدف اصلی شهرداری منطقه پنج احیای بافت است که امیدوارم بتوانیم به بهترین نحو آن را انجام دهیم.
اوضاع مالی شهرداری بافت تاریخی چه‌طور است؟
رضایت‌بخش است. البته ما به دنبال رویکرد دیگری در بافت تاریخی هستیم و جلسات متعددی دربارۀ آن داشتیم و تا حدودی هم به نتیجه رسیده ولی هنوز نهایی نشده است. من معتقدم در بافت تاریخی نباید به دنبال درآمدزایی باشیم. ضمن اینکه درآمد سالیانۀ ما نسبت به درآمد کل شهرداری کرمان بسیار اندک است. پیشنهاد ما این است تا برای اینکه بافت تاریخی احیا شده و ساخت‌وسازها رونق یابد، عوارض را در بافت تاریخی رایگان و همزمان، نظارت‌ها را تشدید کنیم و هرجا با ضوابط میراث همخوانی دارد بسته‌های تشویقی در نظر بگیریم و مثلا ساخت یک طبقه را تشویقی بدهیم تا مالکان ترغیب شوند. اگر عوارض رایگان و یک طبقه تشویقی بدهیم؛ البته آنجا که با ضوابط میراث ناسازگاری ندارد، ساخت‌وساز در بافت تاریخی رونق می‌یابد اما نظارت باید تشدید و ساخت‌وسازها با مصالح همخوان انجام شود. شهردار محترم و شورای محترم شهر نسبت به این پیشنهاد دید مثبتی دارند و طرح در دست بررسی است.
برای اقداماتی که در بافت تاریخی انجام می‌دهید، در حال حاضر کدام طرح روی میز شماست؟ طرح جهاد دانشگاهی یا شارستان؟
براساس آخرین طرح بافت کهن که توسط شارستان تهیه و به ما ابلاغ شده است عمل می‌کنیم. البته این طرح، ایرادات و مشکلاتی دارد و برای رفع آن، مکاتباتی انجام داده‌ایم.
طرح شارستان چه اشکالاتی دارد؟
شهرداری در دوره‌هایی براساس «اقدامات انجام شده» عمل کرده است. در طرح بافت کهن اکثر تعریض‌های شهر را برداشته‌‌اند و همین باعث شده در برخی معابر و گذرها مشکلاتی پیش بیاید. پیشنهاد ما این بوده که آنچه براساس اقدامات بوده، به همان شکل عمل شود.
به جز حذف تعریض‌ها، طرح چه ایرادات دیگری دارد؟
بعضی از کاربری‌ها با موقعیت محل زیاد همخوانی ندارد. البته این موارد، در کمیسیون ماده 5 حل و برطرف می‌شود ولی مشکل بیشتر مربوط به تعریض‌هاست که در حال پیگیری برای رفع آن هستیم. به طورکلی، یکی از مشکلات ما تعدد طرح‌های بافت تاریخی است. اگر طرح‌ها یکپارچه شود خیلی بهتر است. پیشنهاد آن را داده‌ایم و امیدواریم به جمع‌بندی برسیم. / الف
نظر خود را بنویسید