فردایکرمان ـ اسما پورزنگیآبادی: سال گذشته، بهطور میانگین، روزانه حدود سه نفر در حوادث رانندگی در استان کرمان جان باختهاند؛ رقمی که به گفتۀ علیرضا حکاکزاده، کارشناس ترافیک «بسیار سنگین» است.
او همچنین با اشاره به فوت 96 نفر در تعطیلات نوروزی امسال (از 25 اسفندماه تا 15 فروردینماه) تصریح میکند: تلفات حوادث رانندگی در استان در این بازۀ زمانی هم «خیلی سنگین» بود.
این کارشناس ترافیک نسبت به این شرایط در استان که آن را «بسیار نامناسب» ارزیابی میکند هشدار داده و با برشمردن عواملی که موجب این وضع شدهاند، اعلام میکند که سرمایهگذاری میلیاردی که طی دو، سه سال اخیر برای خرید و نصب دوربینهای کنترل سرعت در استان شده، دارد خاک میخورد و رانندگان متخلف آزاد و رها در خیابانها و جادهها در حرکتند؛ در حالی که با بهرهبرداری از این دوربینها، میتوان سرعت غیرمجاز که به گفتۀ پلیس، مادر همۀ تخلفات و حوادث رانندگی است را کنترل کرد.
او همچنین از ناهماهنگی در حوزۀ ایمنی ترافیک در استان انتقاد کرده و البته معتقد است شورای ترافیک کارش را بهخوبی انجام میدهد اما کسانی که پای مصوبات را امضا میکنند؛ آن را اجرا نمیکنند. حکاکزاده از استاندار میخواهد تا در اینباره اقدامی انجام دهد و مسئولانی که در این زمینه ناکارآمد بودهاند و اقدامات بهموقعی انجام ندادهاند را اعمال قانون کند.
گفتوگوی فردایکرمان با حکاکزاده که کارشناسی ارشد مهندسی و برنامهریزی حملونقل ترافیک شهری از دانشگاه صنعتی شریف دارد و علاوه بر اینکه در دانشگاه تدریس میکند سالها نیز دبیر شورای ترافیک استان بوده را در ادامه بخوانید.
پزشکی قانونی استان بهتازگی آماری از تلفات حوادث رانندگی در استان ارائه و اعلام کرده که سال گذشته، شمار جانباختگان 9 درصد بیشتر از سال 99 بوده است. عوامل متعددی در این وضعیت دخالت دارند. عمدهترین دلیل را چه میدانید و بهطور کلی، چه تحلیلی از وضعیت فعلی استان در حوزۀ حوادث رانندگی دارید؟
طبق آماری که پزشکی قانونی اعلام کرده، در سال گذشته یکهزار و 80 کشته در حواث رانندگی جادهای و درونشهری و روستایی در استان داشتیم که 9 درصد افزایش نسبت به سال 99 داشته است. همچنین، 13 هزار و 712 مصدوم به مراکز پزشکیقانونی مراجعه کردند که این آمار هم 9.9 درصد نسبت به سال 99 افزایش داشته است. براساس گزارش پزشکیقانونی، شهرستان کرمان با 202 نفر کشته، بم با 105 نفر، سیرجان با 104 نفر و جیرفت با 101 نفر کشته، بیشترین آمار را داشتهاند. مقداری افزایش این آمار طبیعی است چرا که سال 99 بهدلیل شیوع کرونا و محدودیتهای ترافیکی، سالی استثنایی بود و خیلی از رانندگان به جادهها نرفتند و بیشتر، حرکت کامیونهای باری و تجاری را داشتیم؛ به همین نسبت هم، تعداد حوادث کاهش یافت. بنابراین، میتوان گفت افزایش تعداد تلفات و مصدومین در سال 1400 که به دلیل افزایش سفرها و حرکت بیشتر و ورود رانندگان غیرحرفهای به جادهها رخ داده، تا حدی طبیعی بوده است؛ اما رقم یکهزار و 80 فوتی در یک سال، آمار خیلی سنگینی است چرا که طبق برنامهریزیهایی که در سالها قبل انجام شد و براساس هدفگذاری که صورت گرفت، قرار بود هر سال 10 درصد از میزان تلفات حوادث رانندگی کاسته شود که متاسفانه اینطور نشده؛ یا در همان حد باقی ماند یا افزایش یافته است. دربارۀ عوامل بروز حوادث رانندگی زیاد صحبت شده است؛ حادثهخیز بودن جادههای برونشهری، غیراستاندارد بودن خودروها و جادهها، بیاحتیاطی، کمبود آموزش به رانندگان، کمبود کنترل پلیس، مشکلات روحی و روانی و فشارهای عصبی که ممکن است باعث شود رانندگان آرامش و تمرکز کافی را نداشته باشند و عوامل دیگری مطرح است که باید آسیبشناسی شود. حرف من این است که چرا دربارۀ حوادث رانندگی آسیبشناسی دقیق نمیشود؟ مراکز پژوهشی و دانشگاهی و افراد متخصص زیادی داریم که باید به آنها میدان داد و از آنها بخواهیم تا دقیقا مسئله را آسیبشناسی کنند؛ به طوری که برای هر تصادف، تحلیل مشخص جداگانهای ارائه شود اما متاسفانه در حوادث رانندگی خیلی به این مسائل توجه نمیشود. در کروکیهای پلیس، اغلب به مسائل کلی پرداخته میشود و به جای اینکه عوامل فنی که باعث بروز حادثه شده شناسایی شوند، به مسائل حقوقی و آییننامهای میپردازند؛ اقدامی که کار پلیس نیست بلکه قاضی باید به استناد مبانی حقوقی و مسائل قانونی آن را تشخیص دهد و مقصر را اعلام کند. در کارشناسی حوادث رانندگی، مسائل حقوقی خیلی اهمیت دارد که باید با علم و آگاهی و تجربه و ابزار دقیقی که در اختیار پلیس قرار میگیرد مورد کنکاش قرار گیرد و جمعبندی شده و نتایج آن، مورد استفادۀ سیاستگذاران در استان قرار گیرد.
اشاره کردید که 1080 کشته رقم بسیار بالایی است. لطفا توضیح دهید از بین همۀ عواملی که موجب حوادث رانندگی میشود؛ کدامیک بر این شرایط در استان کرمان تاثیر بیشتری داشته است؟ علت اصلی آمار بالای کشتهشدگان حوادث رانندگی در استان چیست؟
به آمار دقیق حوادث رانندگی آنچنان دسترسی نداشتم تا مطالعۀ دقیق انجام دهم ولی با بررسی و گفتوگو با کارشناسان مربوطه به نتایجی رسیدم. ببینید، دلیل بیشتر حوادث رانندگی، سرعت غیرمجاز است. پلیس همیشه اعلام میکند که سرعت، مادر تصادفات و تخلفات رانندگی است چرا که در سرعت بالا، راننده توان تصمیمگیری برای کنترل وسیلۀ نقیله را نخواهد داشت؛ بنابراین، اصلیترین اقدام برای کاهش حوادث، کنترل سرعت است. البته موارد دیگری مثل رفع نقاط حادثهخیز و استانداردسازی و خطکشی جادهها و مهمتر از همه موضوع استانداردسازی خودروها هم مهم هستند ولی اگر دربارۀ استان بهصورت موضعی بخواهم اظهارنظر کنم باید بگویم که براساس نظر کارشناسان، با وجود سرمایهگذاری میلیاردی که برای نصب دوربینهای کنترل سرعت و پردازشگر تصویر در جادهها صورت گرفته؛ اکثر دوربینها بلااستفاده مانده و بهرهبرداری دقیق و مطلوبی از آن انجام نمیشود. به گفتۀ رئیس پلیس راهور کشور، از اسفندماه سال 99 دوربینهایی که در برخی جادههای کشور هستند، علاوه بر سرعت لحظهای، سامانۀ تشخیص سرعت متوسط هم به آن متصل شده است. در جادهها، قبل از اینکه رانندگان به دوربینهای کنترل سرعت نزدیک میشوند، از طریق هشدارها، متوجۀ وجود دوربین میشوند و اغلب، همان موقع سرعت خودرو را به حد مجاز میرسانند اما وقتی از دوربین عبور کردند، سرعت را مجدد بالاتر از حد مجاز میبرند و همین، به افزایش حوادث رانندگی کمک میکند. بنا به اعلام پلیس کشور، با نصب سامانۀ سرعت متوسط؛ وقتی خودرو از زیر دوربین عبور میکند، سرعت آن ثبت و در دوربین بعدی هم این اقدام انجام میشود و از این طریق، به راحتی میتوانند براساس سرعت قانونی، زمان عبور از زیر دو دوربین را مقایسه کنند و اگر زمان رسیدن به دوربین بعدی، کمتر از حد استاندارد باشد، مشخص است که تخلف و افزایش سرعت صورت گرفته و اعمال قانون میشود. از دوستان در استان سوال کردم که آیا این اقدام در کرمان انجام میشود؟ متاسفانه به پاسخ نامناسبی رسیدم که نهتنها سرعت متوسط در سامانههای دوربینهای ثبت تخلفات در استان انجام نمیشود، بلکه دوربینها حتی در تشخیص سرعت لحظهای هم خطا دارند. چون به گفتۀ کارشناسانی که دوربینها را بررسی کردند، این دوربینها کالیبره نیستند و سرعت لحظهای واقعی خودرو را نشان نمیدهند. چرا با وجود این همه هزینهای که برای خرید و نصب دوربین شده؛ هنوز نمیتوانند سرعت لحظهای را تشخیص دهند؟
کالیبره کردن دوربینها از سوی چه نهادی باید انجام شود؟
ظاهرا از سوی پلیس راهور ناجا باید این کار انجام شود ولی بیش از دو سال طول کشیده و عملی نشده است. ضمن اینکه در داخل شهر کرمان هم مرکز پایش تصویری مجهزی داریم که شهرداری برای راهاندازی آن سرمایهگذاری کرده و تعداد زیادی دوربین در سطح شهر و محورهای ورودی و کمربندیها نصب شده اما مورد استفاده قرار نمیگیرد. وقتی دلیل این وضعیت را میپرسیم، میگویند کدهایی که باید به سامانه اضافه و برنامهها عملیاتی و سامانۀ پیامکی فعال شود تا تخلف را به راننده اطلاع دهند؛ بیش از دو سال معطل مانده است. اینها نشان میدهد که هیچ هماهنگی وجود ندارد و هرکسی راه خود را میرود و از آن طرف، با تلفات سنگین در جادهها و شهرها روبهرو میشویم؛ چون برخوردی با متخلفان صورت نمیگیرد و رانندگان آزاد و رها در حال حرکت هستند. در طول تعطیلات نوروز 1401 هم تلفات حوادث رانندگی در استان سنگین بود؛ بنا به آمار پزشکیقانونی، در فاصلۀ زمانی 25 اسفندماه 1400 تا 15 فروردینماه امسال، 96 نفر در جادهها و شهرها و جادههای روستایی استان در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات 84 نفر بود، 12 نفر بیشتر و حدود 14 درصد افزایش در تلفات نوروزی را نشان میدهد. در این شرایط، نیاز است که هماهنگی لازم بین مسئولین مربوطه اتفاق بیفتد و حساسیت نسبت به تلفات داشته باشند. مردم خیلی صبور و بردبار هستند و در این مسائل، آنچنان که در برخی شهرها عمل میشود، حساسیتی صورت نمیگیرد؛ در حالی که با تلفات حوادث رانندگی، خیلی از خانوادهها از هم میپاشد و مشکلات اجتماعی زیادی بروز میکند. از لحاظ اقتصادی هم این حوادث و تلفات آن خسارتبار است. خیلی از کسانی که در سن بهرهوری و دارای تخصص هستند در حوادث جان میبازند. دولت برای جوانی جمعیت و افزایش جمعیت، این همه برنامهریزی میکند و وام میدهد و تسهیلاتی در نظر میگیرد؛ ولی در شهرها و جادهها درصدی از افراد دارد کشته میشوند و من بهعنوان یک کارشناس ترافیک هشدار میدهم که وضعیت فعلی بسیار نامناسب است. در اتفاق ناگوار آبادان که تاکنون حدود 30 نفر کشته شدهاند، میبینیم که مردم چگونه حساسیت نشان میدهند ولی به راحتی در 20 روز بیش از 90 نفر در جادهها و شهرهای ما کشته میشوند؛ منظورم این نیست که مردم حساسیت اجتماعی خاص و حادی نشان بدهند بلکه مرادم این است که مسئولین کاری کنند و از بردباری مردم استفادۀ سوء نداشته باشند. چهطور بعد از دو سال مرکز پایش تصویری کرمان هنوز فعال نشده و میلیاردها تومان سرمایهگذاری برای خرید و نصب دوربین و سامانۀ تصویری در زیر آفتاب و گردوخاک دارد از بین میرود و اقدامی صورت نمیگیرد؟
در اظهاراتتان از ناهماهنگی گفتید. از آنجا که ایجاد این هماهنگی یکی از وظایف شورای ترافیک استان است؛ بهطور مشخص آیا انتقادی به شورای ترافیک دارید؟
من از همکاران شورا که سوال کردم، گفتند بیش از چند ده جلسه در سال گذشته برای برقراری این هماهنگی برگزار کردهاند که متاسفانه نتیجۀ لازم را نداشت. شورای ترافیک استان تلاش خود را کرده اما برخی مسئولین عضو شورا، صورتجلسه را امضا میکنند و میروند و اتفاق دیگری نمیافتد. شاید پیگیری بیشتری نیاز باشد یا شاید حتی نیاز باشد معاونت پیشگیری از جرایم دادگستری به این موضوع ورود کند و اگر ترک فعلی از سوی برخی مدیران رخ میدهد، شناسایی و با آن برخورد کند. استاندار محترم هم از آنجا که دارای وظایف و اختیارات ویژهای هستند، میتوانند مسئولانی که در این زمینه ناکارآمد بودهاند و اقدامات بهموقعی انجام ندادهاند را اعمال قانون کنند. زمان مماشات و گذشت سپری شده و اکنون دورانی است که مردم نیاز به رفاه بیشتر دارند و ایمنی ترافیک باید در صدر همۀ مسائل باشد و نباید در این زمینه کوتاهی صورت گیرد. اگر شورای ترافیک نمیتواند هماهنگی ایجاد کند، در سطح بالاتر، استاندار و شهردار پیشقدم شوند. دوربینها مسئلۀ حیاتی کنترل تلفات است؛ سرمایهگذاری که در این زمینه شده باید جواب بدهد و بتوانیم اثرات آن را ببینیم. ترافیک موضوعی نیست که بتوان به صورت موردی و هر از چند گاهی به آن پرداخت. همین جا بگویم که یکی دیگر از مشکلات بزرگ ما بیتوجهی به آموزش مسائل ترافیکی است. در همۀ کشورهای دنیا از سن پیشدبستانی این آموزشها شروع میشود و حتی در برخی کشورها، شبکۀ تلویزیونی مخصوص آموزش ترافیک وجود دارد ولی ما در این خصوص به تناسب نیازی که وجود دارد عمل نمیکنیم و بیشتر در حد شعار و صحبت به آن میپردازیم.
وقتی دربارۀ حوادث رانندگی کرمان صحبت میشود، اشاره میشود که خیلی از آمار جانباختگان بهدلیل سوانحی است که افغانکشها موجب آن هستند و از آنجا که این کار غیرقانونی است، ممکن است نوعی بیتوجهی ایجاد شود. فکر نمیکنید این نگاه به حوادث رانندگی استان، نوعی فرار به جلو و رفع مسئولیت باشد؟ نظرتان چیست؟
در مقطعی یادم است که آمار تصادفات افغانیکشها را جزو حوادث رانندگی محاسبه نمیکردند و مثلا میگفتند خروج از جاده اتفاق افتاده و به صخره برخورد کرده و سرنشینان کشته شدند و به ما ارتباطی ندارد؛ در واقع ناجا برای اینکه آمار تصادفات را کم نشان بدهد، این آمارها را جزو حوادث به شمار نمیآورد. الان گفته میشود که ناجا، آمار تلفات خودروهای افغانیکش را در پارهای موارد منظور نمیکند؛ در مواردی تلفات مربوط به این خودروها جزو حوادث رانندگی حساب نمیشود که در حین تعقیب و گریز با نیروهای انتظامی حادثهای رخ داده باشد. در بقیۀ موارد، تلفات حوادث ناشی از تخلفات این خودروها جزو آمار به حساب میآید. صحبت من این است که همۀ این مسائل باید بررسی و آسیبشناسی علمی شود. اما این نکته مدنظر قرار گیرد که خودروهای افغانیکش را هم با دوربین میتوان کنترل کرد، مسیر حرکت آنها با دوربین قابل تشخیص است و میتوان از این طریق، جلوی آنها را هم گرفت. در مجموع بگویم مسائل حوزۀ ایمنی ترافیک در استان نیاز به کار و تلاش بیشتر و برنامهریزی دقیقتر و حساسیت بالاتر دارد./ الف
عکس: محمد لطیفکار
نظر خود را بنویسید