فردای‌کرمان – گروه جامعه: سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطۀ «کهنهقلعه میرآباد امامقلی» در ریگان از تعرض شرکت گاز استان کرمان و همچنین جاده‌سازی در این محوطۀ ساسانی خبر داد و تاکید کرد: «وزارت راه و شرکت گاز آسیب جبران‌ناپذیری به این میراث ملی وارد کرده‌اند و باید جبران مافات کنند».
محوطۀ کهنهقلعه میرآباد در شرق روستای میرآباد امامقلی در شهرستان ریگان و دهستان ناصریه بخش گُنبَکی استان کرمان واقع شده است. باستان‌شناسان قدمت این محوطه را که حدود ۱۲ هکتار وسعت دارد، متعلق به دورۀ ساسانی و اسلامی دانسته‌اند.
سال ۱۳۹۷ پروندۀ ثبتی این محوطه تهیه شده بود که در نهایت سال ۱۳۹۹ به شمارۀ ۳۳۰۶۲ در فهرست آثار ملّی به ثبت رسید. پیش از آن اما، محوطه بارها مورد تعرض واقع شده است.
شهرام زارع توضیح داد: «این محوطه با وجود اهمیت فراوانی که دارد متأسفانه به خاطر عبور جادۀ آسفالت ریگان ـ فهرج در اوایل دهۀ ۱۳۷۰ به شدت آسیب دیده و قسمت‌های مهمی از آن تخریب شده است. در سال‌های اخیر نیز شرکت گاز استان کرمان که زیر نظر شرکت ملّی گاز ایران است، آسیب جبران‌ناپذیری به قسمت‌هایی از این میراث ملّی وارد کرده است».
لطمات جبران‌ناپذیر
به گزارش فردای‌کرمان به نقل از ایسنا کرمان، وی بیان کرد: «این محوطه شامل چند پشته بوده که بیشترین ارتفاع آن‌ها از سطح زمین‌های مجاور حدود ۳ تا ۵/۳ متر است».
سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطۀ «کهنهقلعه میرآباد امامقلی» در ریگان، لطمات وارد شده به این محوطۀ باستانی که به سبب ناآگاهی رخ داده است را جبران‌ناپذیر دانست و ادامه داد: «انتظار می‌رود وزارت راه و شرکت ملّی گاز برای جبران مافات و به نحو مقتضی در چارچوب مطالعات نجات‌بخشی و باستان‌شناختی و اقدامات حفاظتی مربوط به پژوهش و حفظ این اثر ملّی مشارکت کنند».
مطالعۀ تحول معماری دورۀ ساسانی
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: «از جمله بقایای شاخص این محوطه یک بنای چهارطاقی یا آتشکده است که برای مطالعۀ تحول معماری مذهبی دورۀ ساسانی حائز اهمیت است. این بنا شامل فضای مربع مرکزی و راهروی پیرامونی است و در اطراف آن نیز فضاهای معماری متعدد وجود دارد».
وی به دیگر یافته‌های این محوطه اشاره کرد و گفت: «یک بنای بزرگ در مجموعه وجود دارد که ممکن است قلعه یا کاروانسرا بوده باشد و کاربری آن هنوز مشخص نیست. دو مجموعۀ معماری ستون‌دار نیز در این محوطه وجود دارد که مصالح همۀ بناها از خشت و چینه است و بیشتر پس از متروک شدن زیر خاک و بادرُفت مدفون شده‌اند».
تعیین عرصۀ محوطه
زارع که به تازگی برنامۀ میدانی تعیین عرصۀ این محوطۀ کهنهقلعه میرآباد امامقلی را به پایان برده و محدودۀ حریم آن را پیشنهاد کرده است، یادآور شد: «به‌منظور رفع خطر و تأمین حمایت‌های قانونی و همچنین برای پیگیری برخی پرسش‌های پژوهشی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم در دستور کار قرار گرفت و با ایجاد ۱۹ گمانۀ آزمایشی، حدود عرصۀ محوطه مشخص شد که البته باید پس از تدوین گزارش و نقشه‌های مربوطه فرایندی را برای انجام ارزیابی‌های لازم توسط مراجع میراث طی کند».
سرپرست هیأت باستان‌شناسی کهنهقلعه بیان کرد: «این مجموعۀ تاریخی از جمله منابع فرهنگی ناشناخته‌ای بوده که در سال‌های اخیر با فعالیت باستان‌شناسان در معرض شناخت و معرفی قرار گرفته است و خوشبختانه مردم منطقه، شورا و دهیاری روستای میرآباد خواستار حفاظت از آن به عنوان میراثی برای حال و آینده هستند».
وی ادامه داد: «مسئولان و مقامات منطقه نیز به مسائل میراث‌فرهنگی علاقه‌مندند و در عین حال، هنوز آگاهی عمیقی دربارۀ ضرورت توجه به ارزش‌های میراث‌فرهنگی و بهره‌گیری از آن برای برون‌رفت از مشکلات منطقه وجود ندارد».
تخریب‌های ناآگانه و یا تعمدی تنها مشکل این محوطۀ ساسانی نیست؛ زارع بیان کرد:« به سبب بحران‌های زیست‌محیطی، مشکلات عدیده‌ای در مناطق خشکی مانند ریگان بروز کرده و توسعۀ این مناطق در آینده بدون شناخت و مدیریت منابع فرهنگی جدید امکان‌پذیر نیست. معضلات ناشی از بحران آب، آسیب جدی برای اقتصاد تک‌محصولی منطقه و معیشت مبتنی بر کشاورزی سنتی آن در پی داشته و باید تدابیری برای آینده اندیشید».
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: «شهرهای حاشیۀ کویر متأسفانه از هر حیث مهجور هستند و با وجود غنای فرهنگی و وجود آثار متعدد تاریخی نسبت به مدیریت منابع فرهنگی اقدام قابل توجهی در این مناطق صورت نگرفته است».
وی یادآور شد: «برنامۀ میدانی گمانه‌زنی باستان‌شناسی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطۀ کهنهقلعه میرآباد امامقلی، با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان، نمایندگی میراث در شهرستان ریگان، فرمانداری ریگان، بخشداری گنبکی و دهیاری روستای میرآباد امامقلی انجام شده است». /پ
نظر خود را بنویسید