فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: هنوز نگرانی‌ها از کمبود آب در استان کرمان تمام نشده که هشدارِ «در تامین گاز استان مشکل جدی داریم» به صدر اخبار آمده است.
مشکل تامین گاز در استان را محمدرضا پورابراهیمی نماینده مجلس، مردادماه امسال مطرح کرد.
بهمن‌ماه سال گذشته نیز، رئیس اتاق کرمان هشدار داد که تا 1402 مشکل کمبود گاز و برق در استان بسیار جدی خواهد بود.
علاوه بر این و از آنجا که شبکۀ گاز و برق در کشور سراسری است، چند سالی است برای جبران کمبودها در سرمای زمستان و گرمای تابستان، قطعی و محدودیت برای صنایع اعمال می‌شود تا بخش خانگی با مشکل مواجه نشود.
حسینی‌نژاد رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مهرماه امسال اعلام کرد: «پیش‌بینی می‌کنیم صنایع استان مانند سال قبل دچار چالش خواهند شد و قطعی گاز داشته باشند». پیش‌بینی‌ای که به استناد اظهارات مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران در هفتۀ گذشته، احتمال وقوع آن بالا رفته است.
محمدرضا جولایی اعلام کرد: «در صورت عدم کاهش مصرف گاز خانگی و تجاری، احتمال قطع گاز صنایع و اعمال محدودیت بیشتر برای نیروگاه‌های کشور وجود دارد».
در گفت‌وگویی که در ادامه می‌خوانید، عباس جبالبارزی فعال اقتصادی و صنعتی و عضو هیات رئیسه اتاق کرمان و نایب رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران دربارۀ مشکل کمبود گاز و تبعات آن برای صنعت استان و همچنین، راهکارهایی که وجود دارد می‌گوید و تصریح می‌کند که قطع گاز و برق صنایع، مدیریت شرایط بحرانی نیست بلکه ساده‌ترین راهی است که دولت در پیش می‌گیرد.
*آقای مهندس، استان کرمان از لحاظ کمبود گاز در حال حاضر در چه شرایطی است و چه‌قدر این احتمال وجود دارد که امسال گاز صنایع استان قطع شود؟
کمبود گاز در زمستان و کمبود برق در تابستان یک سناریوی تکراری است که تقریبا چهار، پنج سال می‌شود که اتفاق می‌افتد. در فصل سرما به طور طبیعی مصرف گاز بالا می‌رود و برای اینکه مصرف گاز خانگی را کنترل کنند، گاز نیروگاه‌ها را کاهش می‌د‌هند و گاز صنایع را قطع می‌کنند. این، سناریویی تکراری است که هر سال تکرار می‌شود. امسال باید دعا کنیم هوا آن‌قدر سرد نشود که مجبور به تکرار این اقدامات شوند. البته این هم دعای خوبی نیست چون با توجه به شرایط کم‌آبی، اگر بارش برف و باران نباشد، مشکلات بیش‌تری خواهیم داشت. متاسفانه کسانی که سیاست‌گذاری می‌کنند؛ شرکت گاز یا دولت در زمستان و وزارت نیرو در تابستان، ساده‌ترین روش را در پیش می‌گیرند که برق و گاز صنایع را قطع می‌کنند در حالی که مسئلۀ مهم ما این است که مصرف انرژی در کشور چهار، تا پنج برابر مصرف جهانی است. شاید به جرات بتوان گفت 80 تا 90 درصد گرمایش خانه‌ها در زمستان توسط بخاری و با مصرف گاز اتفاق می‌افتد که باعث کمبود در شبکه می‌شود. علاوه بر استفاده از بخاری گازی، آبگرمکن گازی هم در خانه‌ها وجود دارد. اگر این سیستم گرمایش تغییر می‌کرد و از پکیج و رادیاتور آب گرم استفاده می‌شد این میزان مصرف به یک‌پنجم می‌رسید. اما به دلیل اینکه مردم توانایی مالی ندارند، خیلی‌ها نمی‌توانند این سیستم را در خانه‌هایشان راه‌اندازی کنند بنابراین، سه، چهار دستگاه بخاری می‌خرند و از آنجا که قیمت گاز خانگی خیلی ارزان است هزینۀ مصرف آن را نیز پرداخت می‌کنند. دولت اگر کمک کند، می‌توان مصرف گاز فعلی را به یک‌سوم یا یک‌چهارم تقلیل داد و گاز صرفه‌جویی شده را به صنایع فروخت. هزینۀ گاز برای صنایع با قیمت آزاد محاسبه می‌شود و شاید پنج، شش برابر بیشتر از قیمت گاز خانگی باشد و به خصوص برای صنایع انرژی‌بر مثل فولاد و مس و ... به قیمت جهانی محاسبه می‌شود. اگر وزارت نفت سرمایه‌گذاری می‌کرد تا خانه‌ها به پکیج و شوفاژ مجهز شود، مصرف گاز بدون هرگونه سرمایه‌گذاری جدید در زمینۀ اکتشاف، تقلیل پیدا می‌کرد. این هم هزینه نیست بلکه نوعی سرمایه‌گذاری است. من که معتقدم دولت در این زمینه باید تسهیلات بلاعوض می‌داد ولی فرض کنید تسهیلات قرض‌الحسنه بدون سود می‌داد. یک سیستم نوین مثلا 200 میلیون تومان هزینه می‌برد. خانواده‌ها با تسهیلات 10 سالۀ قرض‌الحسنه آن را راه‌اندازی می‌کردند یا دولت، 50 درصد هزینۀ تغییر سیستم را به‌صورت یارانه می‌داد؛ شاید 10 برابر این سرمایه‌گذاری، می‌توانست گاز ذخیره کند و آن را یا به صنایع بفروشد یا مازاد آن را صادر کند. ولی به این مسائل فکر نشده است و در شرایط کمبود، گاز صنایع یا نیروگاه‌ها را قطع می‌کنند. وقتی گاز نیروگاه قطع می‌شود، برخی از آن‌ها می‌توانند از مازوت استفاده کنند که مشکلات زیست محیطی به‌دنبال دارد. برخی هم که نمی‌توانند مازوت مصرف کنند، خاموش می‌شوند؛ در نتیجه با کمبود برق مواجه می‌شویم و دوباره برق صنایع قطع می‌شود یعنی در هر حالت، به صنایع فشاری مضاعف وارد می‌شود. وقتی برق یا گاز بنگاه صنعتی و کارخانه‌ای قطع می‌شود و نمی‌تواند تولید انجام دهد، زیان می‌کند. این زیان باعث می‌شود بسیاری از کارخانجات حتی در تامین هزینه‌های روزمرۀ خود با چالش مواجه شوند و در بسیاری از مواقع، صنایع کوچک ورشکسته شده و از پا در می‌آیند.
*قانون دربارۀ راه‌حل شرایط کمبود گاز و برق چه می‌گوید؟
قطع برق و گاز صنایع منطقی نیست و کاملا خلاف قانون است. در مادۀ 25 قانون بهبود کسب و کار به صراحت گفته شده که در زمان کمبود برق، گاز و انرژی، دولت حق ندارد واحدهای صنعتی و معدنی را در اولویت قطع قرار دهد و صرفا در شرایط بحرانی و با مجوز شورای تامین منطقه چنین اجازه‌ای داده شده آن هم برای سه روز؛ البته زمان آن قابل تمدید است. در قانون همچنین گفته شده که اگر در چنین شرایطی، قطعی اتفاق افتاد، دولت حتما باید جبران خسارت کند نه به این مفهوم که هزینۀ برق یا گاز آن روزی که قطعی اتفاق افتاده را جبران کند بلکه هزینۀ کارگری و کل هزینه‌ها باید جبران شود. شرایط بحرانی هم تعریف شده است؛ مثلا زمانی که زلزله‌ای شدید یا اتفاقی رخ بدهد که قابل پیش‌بینی نبوده است. اما برخلاف این مادۀ قانونی، هر سال برای جبران کمبود گاز و برق، برای صنایع قطعی و محدودیت‌هایی ایجاد می‌کنند و جبران خسارت هم نمی‌شود؛ با این تصمیمات، به صنایع آسیب زیادی وارد می‌شود که رقم آن، در مورد واحدهای گوناگون متفاوت است اما چیزی که مشخص است اینکه زیان واردشده، خیلی خیلی بزرگ‌تر از عدد پول گاز و برق است و شاید به 10 تا 100 برابر آن برسد. موضوع این است که این شیوۀ مدیریت کمبود گاز و برق، منطقی و قابل قبول نیست. نباید گاز و برق را قطع کنند بلکه باید مدیریت صورت گیرد. در مورد مصرف گاز خانگی توضیح دادم که سیستم گرمایش باید تغییر کند، در جریان ساختمان‌سازی هم باید طراحی براساس ذخیرۀ انرژی صورت گیرد، صنایع هم باید از دستگاه‌هایی با مصرف بهینۀ سوخت استفاده کنند. با مجموعه‌ای از اقدامات می‌توان مصرف سوخت را مدیریت کرد و تاکید می‌کنم که الگوی مصرف در کشور باید اصلاح شود و تا نشود، اتفاقی نخواهد افتاد.
*دربارۀ رفع کمبود برق چه راهکارهایی وجود دارد؟
متاسفانه در این سال‌ها سرمایه‌گذاری کافی در صنعت برق صورت نگرفته است، از طرفی، تقاضا بیشتر شده است. افزایش تقاضای مصرف برق، اگر در صنعت باشد، اتفاق بدی نیست بلکه نشان می‌دهد که توسعۀ اقتصادی داریم ولی متناسب با توسعه، در نیروگاه‌ها سرمایه‌گذاری نشده است. در نیروگاه‌های خورشیدی هم بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم و سرمایه‌گذاری کافی انجام نشده است چرا که قیمت خرید تضمینی برق، واقعی نیست بنابراین، علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری وجود ندارد و هر سال با کمبود برق مواجهیم. راه‌حل ساده است. برای رفع مشکل کمبود برق، راهکار این است که دولت از بازار برق خارج شود و اجازه دهد عرضه و تقاضا قیمت را تعیین کند. اما در حال حاضر این‌طور نیست و وزارت نیرو در بازار دخالت و مشکلاتی را ایجاد می‌کند. حالا که در بازار دخالت می‌کند، باید قیمت انرژی را طوری تعیین کند که انگیزه برای سرمایه‌گذاری به خصوص در نیروگاه‌های خورشیدی ایجاد شود. استان کرمان، در طول سال، حدود 270 روز آفتابی دارد. چه بهره‌برداری از آن داریم؟ باید قیمت‌ها را واقعی کنند تا برای بهره‌برداری از این منابع، سرمایه‌گذاری کافی شکل بگیرد. راهکار دیگر اینکه در صنعت برق می‌توان خرید خاموشی انجام داد. به این مفهوم که شاید در تابستان، بسیاری از مصرف‌کنندگان خانگی این آمادگی را داشته باشند تا برق آن‌ها قطع شود ولی با قیمتی مناسب، خرید خاموشی از آن‌ها انجام شود.
*راهکارهایی که اشاره کردید، از جمله اصلاح سیستم گرمایش خانگی، نیاز به تصمیماتی در سطح کشور دارد. در خود استان برای رفع این چالش‌ها چه اقداماتی باید انجام شود؟
استان می‌تواند این راهکارها را پیشنهاد دهد. درست است که ما نمی‌توانیم تابع کشور نباشیم ولی استانداری کرمان و اتاق و دیگر نهادهای مرتبط می‌توانند طرحی را تهیه و در شورای گفت‌وگو از آن دفاع کنند و از طریق نمایندگان مجلس در سطح ملی پیگیری شود و وزارت نفت را قانع به سرمایه‌گذاری کنند. آیا کسی در این تردید دارد که ما در حال هدر دادن انرژی هستیم؟ نباید که انرژی را دود کنیم. راه‌حل هم مشخص است و استان می‌تواند پیشگام شود و آن را در سطح ملی مطالبه کند.
*برای امسال به صنایع اعلام شده آمادۀ خاموشی باشند یا باید صبر کنیم تا در زمستان مشخص شود که شرایط چگونه است؟
در اظهارنظرات گوناگون از جمله از سوی معاون شرکت ملی گاز شنیده‌ام که امسال هم دچار کمبود گاز خواهیم شد. اگر سرما بیش از حد باشد و مصرف گاز افزایش یابد، چون شبکۀ گاز سراسری است طبیعی است که همان سناریوی تکراری را در پیش بگیرند و محدودیت‌هایی برای صنایع ایجاد کنند. این معضل اما قابل حل است. در مجموع بگویم که مسائل و مشکلات حوزۀ انرژی راه‌حل‌های پیچیده‌ای ندارد؛ فقط کافی است به آن دقت کنیم ما اما فقط به شکل مُسکن مسائل را حل می‌کنیم. می‌گویند کمبود برق را با خاموشی و محدودیت برای صنایع مدیریت کردیم در حالی که این، مدیریت نیست بلکه ساده‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد.
*بهمن‌ماه سال گذشته، آقای طبیب‌زاده رئیس اتاق کرمان در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی هشدار داد که کمبود گاز و برق در استان تا دو سال دیگر بسیار جدی خواهد شد. از آن زمان تاکنون، آیا اقدامی در استان در این خصوص انجام شده؟ ارزیابی شما چیست؟
کمبود برق مسئله‌ای کشوری است و چون شبکه سراسری است، ممکن است استان آذربایجان با کمبود مواجه شود ولی در استان کرمان هم خاموشی اتفاق بیفتد. بحران برق کشوری است و تا جایی من می‌دانم هیچ اتفاقی نیفتاده و دربارۀ اینکه نیروگاه جدیدی وارد مدار شده باشد، حداقل من اطلاعی ندارم. / الف
نظر خود را بنویسید