فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: رکود بر بازار داخلی و خارجی صنایع‌دستی از پیش از کرونا تاکنون همچنان ادامه داشته است.
دربارۀ گلیم شیریکی‌پیچ سیرجان که تنها محصول جهانی استان است، وضعیت به گفتۀ فعالان این حوزه نگران‌کننده است.
کاظم حسین‌زاده معاون صنایع‌دستی استان کرمان نیز این شرایط را تایید می‌کند و می‌گوید که رکود بر بازار صنایع‌دستی نه فقط دربارۀ گلیم بلکه در همۀ رشته‌ها حاکم است.
او البته امیدوار است با برنامه‌ریزی که شده، بتوانند با ارائۀ تسهیلات با نرخ پایین، تقاضا در بازار صنایع‌دستی را تحریک کنند.
حسین‌زاده همچنین با بیان اینکه صنایع‌دستی کرمان در کشور و حتی در جهان حرف برای گفتن دارد، تاکید می‌کند که همه باید نسبت به وضعیت صنایع‌دستی حساسیت داشته باشند اما کارها را با هماهنگی دستگاه متولی یعنی میراث‌فرهنگی پیش ببرند و تصمیمات جزیره‌ای و پراکنده گرفته نشود.
گفت‌وگو با او را در ادامه می‌خوانید.
*آقای حسین‌زاده، طی ماه گذشته دو فعال حوزۀ گلیم سیرجان در گفت‌وگو با ما از وضعیت فعلی آن ابراز نگرانی کردند. شما هم تایید می‌کنید که وضعیت گلیم شیریکی‌پیچ سیرجان نگران‌کننده است؟
بازار وضعیت خوبی ندارد و با توجه به نرخ تورم بالای 40 درصد و رکود و مشکلات اقتصادی، سبد هزینۀ مردم به سمتی می‌رود تا نیازهای اولیه زندگی از جمله غذا و پوشاک و مسکن و آموزش و دارو را تامین کنند و صنایع‌دستی همیشه در اولویت آخر بوده و با توجه به شرایط اقتصادی فعلی همچنان گزینۀ آخر است. الان رکود بر بازار صنایع‌دستی نه فقط دربارۀ گلیم بلکه در همۀ رشته‌ها حاکم است.
*دربارۀ گلیم شیریکی‌پیچ با توجه به اینکه محصولی جهانی است، شرایط نباید بهتر باشد؟
قیمت تمام‌شدۀ گلیم سیرجان با گلیم دیگر مناطق فرق می‌کند، زمان بافت و قیمت مواد اولیه و دستمزدها هم بیشتر است و در نتیجه، قیمت تمام‌شدۀ آن بالاتر است و به همین نسبت، قدرت خرید آن پایین می‌آید و هرکسی توان خرید ندارد؛ برای همین رکودی نسبت به سایر محصولات دارد اما این گلیم محصولی شناخته‌شده است و تقاضا برای آن وجود دارد ولی فعلا قدرت خرید وجود ندارد. شرایط تورمی بهتر شود، بازار هم بهتر خواهد شد.
*مگر گلیم سیرجان بیشتر در بازار خارجی عرضه نمی‌شود؟
هم بازار داخلی را داریم و هم خارجی. فعلا بازار خارجی هم خوب نیست و باید منتظر آینده باشیم. البته با همکاری صندوق کارآفرینی امید کاری را شروع کردیم تا تحریک تقاضا در بازار صنایع‌دستی اتفاق بیفتد و در این راستا، از محل تسهیلات تبصره 18 منابعی با نرخ 10 درصد پیش‌بینی شده تا تقاضا در بازار صنایع‌دستی به حرکت دربیاید و بخشی از مشکلات کم شود. تلاش می‌کنیم این تسهیلات ادامه‌دار باشد تا قدرت و انگیزۀ خرید را بالا ببریم و مصرف‌کنندگان بدانند می‌توانند از تسهیلاتی با نرخ مناسب استفاده کنند و صنایع‌دستی بخرند.
* الان اگر مردم بخواهند از این وام برای خرید صنایع‌دستی استفاده کنند، چه باید بکنند؟
این تسهیلات تبصره 18 مربوط به اعتبارات سال 1400 بود و وزارت‌خانه پیگیر است تا در تسهیلات تبصره 18 امسال هم اعتبارات دیده شود. منتظر ابلاع دستورالعمل جدید هستیم تا اعتبارات ارائه شود.
*قیمت مواد اولیه برای گلیم، امسال نسبت به سال گذشته چه‌قدر بیشتر شده است؟
رشد قیمت داشتیم و باید کار کارشناسی انجام دهیم تا عدد دقیق آن محاسبه شود. اما به‌عنوان مثال می‌توانم بگویم که سال گذشته هر کیلوگرم نرخ مرینوس حدود 250 تا 300 هزار تومان بوده و امسال به 400 هزار تومان رسیده است.
*انتقادی وجود دارد مبنی بر اینکه زنجیرۀ تولید گلیم در سیرجان شکل نگرفته و بعد از بافت باید گلیم را برای دریافت خدمات بعدی به شهرهای دیگر بفرستند و همین، باعث افزایش قیمت تمامشده می‌شود. شما این را تایید می‌کنید؟
بله؛ از گذشته این شرایط دربارۀ گلیم بوده است و فقط هم در این حوزه نیست بلکه چنین وضعیتی دربارۀ سایر محصولات از جمله پته و قالی و شال‌بافی هم وجود دارد که مواد اولیه از جای دیگر وارد استان می‌شود، بافت را انجام می‌دهیم و برای خدمات پس از فروش، محصول را به استانی دیگر می‌فرستیم. ما دربارۀ تکمیل زنجیرۀ ارزش در صنایع‌دستی داریم کار می‌کنیم. سرمایه‌گذار جذب کردیم، یک طرح هشت میلیاردی از تسهیلات تبصره 18 داشتیم که مصوب شد. یک طرح 18 میلیاردی دیگر هم داشتیم که 10 میلیارد آن مصوب شد و زمین از طرف شرکت شهرک‌های صنعتی واگذار شده و داریم تلاش می‌کنیم تا زنجیرۀ ارزش، تکمیل و هم مواد اولیه در استان تولید شود و هم خدمات پس از تولید نیز در استان صورت گیرد ولی اینکه فرایندهای پیش از تولید و پس از تولید تکمیل شود و قیمت تمامشده پایین بیاید و قدرت مانور و رقابت در بازار افزایش یابد، زمان‌بر است. دربارۀ سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در شهربابک و رشته‌های پته و نساجی صنعتی هم داریم کار می‌کنیم تا تولید شال پته هم در کرمان انجام شود؛ ولی این اقدامات در یک سال شدنی نیست بلکه زمان نیاز دارد. در گذشته چرخه‌های تولید صنایع‌دستی در استان بوده ولی به مرور زمان و در مدت 20، 30 سال نابوده شده است و شاید همین میزان زمان نیاز باشد تا تکمیل زنجیره اتفاق بیفتد؛ ولی ما داریم آن را پیگیری می‌کنیم.
*چرا موزه گلیم سیرجان راه‌اندازی نمی‌شود؟
این موزه تاکنون سه مرتبه به مناقصه گذاشته شده است و منتظر انتخاب پیمانکار هستیم. طرح مطالعاتی و محتوایی و طراحی داخلی موزه انجام شده و شرح خدمات نوشته و در سامانه گذاشته شده ولی متاسفانه تاکنون پیمانکار واجد شرایط نیامده است. در حال پیگیری هستیم. شهردار سیرجان که دبیر شهر جهانی است در این خصوص دغدغه دارد و پیگیر هستند.
*زمین موزه را شهرداری می‌دهد؟
زمین تامین و ساختمان ساخته شده است. فقط طراحی داخلی و محتوایی موزه باید انجام شود که منابع مالی آن هم تامین شده و دنبال این هستیم پیمانکار مشخص شود.
*نگرانی جدی وجود دارد که گلیم سیرجان مانند قالی کرمان که تقریبا چراغ آن خاموش شده، کم‌فروغ شود. شما هم این نگرانی را دارید که تجربۀ قالی دربارۀ گلیم سیرجان تکرار شود؟
نسبت به مسائل حوزۀ صنایع‌دستی همه باید حساسیت داشته باشند. صنایع‌دستی بخشی از فرهنگ و هنر ماست و چند هزار سال سابقه پشت هر رشتۀ آن وجود دارد. 18 گروه و 299 رشتۀ صنایع‌دستی داریم و بخشی از اقتصاد و فرهنگ ما در این حوزه است. همه باید نسبت به آن حساسیت داشته باشند و در کنار میراث‌فرهنگی که متولی صنایع‌دستی است قرار بگیرند و هم‌افزایی ایجاد کنیم. این دغدغه‌ای (که اشاره کردید) وجود دارد اما با برنامه‌ریزی‌هایی که شده امیدوارم به مشکل برنخوریم. هم زمینۀ آموزش و هم تولید و هم تجارت را پیگیری می‌کنیم تا روز به روز شرایط بافندگان و تجارت گلیم بهبود یابد. تکمیل ارزش افزوده را که گفتم؛ منظور ارزش‌گذاری در همۀ زمینه‌هاست؛ یعنی در زمینۀ آموزش و پژوهش و تولید و تجارت و ... ارزش افزوده ایجاد کنیم تا به آن شرایطی که گفتید نرسیم. استان کرمان به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید صنایع‌دستی، در کشور و حتی در سطح جهان حرف زیادی برای گفتن دارد که باید به آن اهمیت داده شود که خوشبختانه در شرایط فعلی این وضعیت وجود دارد. شاید چند سال گذشته صنایع‌دستی به اندازۀ امروز دغدغۀ مدیران ارشد استان نبوده است. وقتی آقای دکتر فداکار استاندار محترم از پروژه‌های سطح شهر بازدید می‌کنند و می‌گویند که کرمان شهر ملی صنایع‌دستی است؛ یعنی نسبت به این حوزه دغدغه دارند و مسائل صنایع‌دستی را رصد می‌کنند، در نمایشگاه صنایع‌دستی هم که آبان‌ماه برگزار شد، ایشان حضور داشتند و بازدید کردند. نگاه ایشان خیلی خوب است و جای امیدواری دارد که آیندۀ صنایع‌دستی خوب باشد.
*اگر صحبت دیگری دارید بفرمایید.
تاکید من این است که همه به یاد داشته باشیم صنایع‌دستی بخش مهمی از فرهنگ و هنر استان است و همه باید نسبت به آن حساسیت داشته باشند و فقط نگوییم دستگاه متولی چه کرد؟ برطبق قانون، شهرداری‌ها و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند در این خصوص کار کنند. همه با هماهنگی دستگاه متولی کارها را پیش ببریم و تصمیمات جزیره‌ای و پراکنده گرفته نشود. / الف
نظر خود را بنویسید