همدلی و پیوند دیرینۀ‌ «یزد و کرمان» نظیر ندارد

گروه فرهنگ‌وهنر - مراسم رونمايی از کتاب «پيوندهای اقتصادی، فرهنگی و سياسی يزد و کرمان»، سی و يکمين اثر سيد محمدعلي گلاب‌زاده، در دانشگاه هنر تهران و با حضور رياست و معاونين دانشگاه ـ شخصيت‌های برجسته‌ی فرهنگی ـ اجتماعی يزد و کرمان، راشد يزدی‌، سيد محمود دعائی، محمد هاشمی رفسنجانی، اميری رئیس مجمع نمايندگان استان کرمان، پاک‌نژاد نماينده اسبق مردم يزد، ملک مدنی شهردار پيشين تهران، مرعشی استاندار پيشين کرمان، پروفسور برخورداری؛ رئيس علم و صنعت تهران، سيد ابوالفضل موسوی؛ نماينده مردم يزد و رئيس کميسيون عمران مجلس و اساتيد و فرهنگيان يزدی تبار، برگزار شد.
به‌گزارش فردای کرمان، به‌نقل از روزنامه اطلاعات، در اين مراسم ابتدا دکتر سلطانی رئيس دانشگاه هنر، ضمن اشاره به ارزش‌های فرهنگي و اجتماعی آثاري از اين دست، رسالت دانشگاه هنر در تقويت بنيه فرهنگی، هنری جامعه را برشمرد و نقش دانشگاه هنر را در اين‌گونه موارد برجسته خواند.
سپس گلاب‌زاده، مؤلف اين اثر گفت: «همان‌گونه که در آغاز نوشته‌ام؛ اين کتاب، بيان همدلی و همراهی دو کهن سرزمين است که در گذر هزاران ساله‌ی روزگار، باهم، شادی‌ها و غم‌ها را تجربه کردند؛ دوشادوش يکديگر از دشواری‌ها پلکانی ساختند و تا ستيغ بلند پيروزی و بالندگي برفراز شدند تا الگوی سرزمين‌های ديگر قرار گيرند».
وی افزود: «وقتی انسان، اين همه تعامل و همدلی و داد و ستدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را می‌بيند تصور می‌کند دستی از غيب، تا اين اندازه امور گوناگون را کنارهم چيده و سامان داده است، آن‌گونه که مي‌توان گفت هيچ دو شهر و سرزمينی را پيدا نمی‌کنيم که اين‌همه باهم، يکدل و صميمي باشند. به عنوان نمونه، وقتي محمود افغان به کرمان حمله کرد، به قول «لارنس لاکهارت» مردم کرمان، خود را فراموش کردند و پيش از هر اقدامی نخست پيکي را به يزد فرستادند و آن‌ها را از يورش محمود افغان آگاه کردند». وی در ادامه خاطرنشان کرد: «همين مسئله موجب شد يزدی‌ها دروازه‌ها را محکم و قلعه‌ها را تجهيز کنند؛ به‌طوري‌که محمود افغان نتوانست آسيبي به آن‌ها برساند. در عوض اولين گروهی که پس از فاجعه‌ی آقامحمدخان به داد مردم کرمان رسيدند، يزدی‌‌ها بودند. ابتدا محمد‌تقی‌خان يزدی تقاضای عفو کرد و بعد علينقي‌خان يزدی با گروهی معمار و مقنی به کرمان آمد، حصارها را بازسازی کرد، قنوات را سامان بخشيد و به ترميم خرابی‌ها پرداخت». گلاب‌زاده بیان کرد: «پس از او نيز محمد حسن‌خان و محمد اسماعيل‌خان يزدی نيز اين راه را دنبال کردند. به‌جز اين، در قرن هشتم هجری، محمد مظفر ميبدی، براي مردم کرمان، مسجد جامع را ساخت که امروز پس از هفتصد سال، نگين ارزش‌های مذهبی و تاريخی است». وی افزود: «در عوض، شاه نظام کرمانی به يزد رفت و به بازسازی و ساخت بخش‌هايی از مسجد جامع يزد همت گمارد. در خصوص ساخت اولين مسجد در ايران نيز، يزد و کرمان پيشگام هستند، عبدالله‌بن عامر در بم به ساخت مسجد حضرت رسول همت گمارد و مسجد فهرج يزد نيز به گفته‌ی استاد پيرنيا پس از تغييراتی از آتشکده به مسجد تبديل شد».

گلابزاده همچنین گفت: «در زمينه‌های اقتصادی، « غلامرضا آگاه» از يزد به کرمان آمد و با ايجاد دگرگونی در کشاورزی منطقه، پدر پسته کرمان لقب گرفت. شادروان حاج شيخ ابوالقاسم هرندی يزدی، اولين کارخانه برق را به مردم کرمان تقديم کرد. در عوض دکتر سلطاني کرمانی، چراغ دل مردم يزد را با تأسيس دانشگاه آزاد اسلامي يزد و ساخت هزاران متر زيربنا، روشن کرد». وی ادامه داد: «اولين اتاق بازرگاني کرمان را يزدی‌ها شکل دادند. به‌جاي آن خواجه کريم‌الدين براکوهی کرمانی، برای يزدی‌ها «خان‌خواجه» را ساخت. يکی از اولين پزشکان متخصصي که هم رئيس بهداري کرمان شد و هم موجب تحول طبابت در اين ديار شد، دکتر محمود دادگر يزدی بود. پيش از اين نيز افضل‌الدين ابوحامد کرماني، طبيب و تاريخ‌نگار برجسته قرن هفتم ـ در روزگار اتابکان يزد ـ نخستين بيمارستان را برای يزدي‌ها ساخت و خود مدت‌ها رياست آن را به عهده داشت. مشيرالممالک يزدی، با دعوت از شيخ يحيی احمدی کرمانی، زمينه‌ی تأليف کتاب «فرماندهان کرمان» را به‌وجود آورد ـ بيکتاش خان افشار کرمانی، دختر ميرميران يزدی را گرفت و بسياری از يزدی‌‌ها با کرمانی‌ها وصلت کردند».
رئیس مرکز کرمان‌شناسی بیان کرد: «سلطان محمد معمار يزدی به کرمان آمد و شاهکاری به نام مجموعه گنجعلی‌خان را ساخت و برای مردم کرمان برجای گذاشت. ترکان خاتون حاکم کرمان، نیز با طراحی نای خاتونی که هم اکنون نمونه‌ی آن در موزه آب يزد موجود است، يزدی‌ها را در بهره‌وری بيشتر قنات ياری رساند. جيحون، شاعر بزرگ يزدی به کرمان آمد، وامق و ثاقب کرمانی در يزد بزم ادب گشودند».

در ادامه‌ی این مراسم محمد هاشمي رفسنجاني، با تکيه بر انديشه‌ی امام، به ويژه بر بيشتر کردن تعاملات فرهنگی بين کرمان و يزد و ادامه‌ی اين شيوه‌ی مرضيه، تأکيد کرد و گفت: «اين اقدام می‌تواند بسياری از دشواری‌های کنوني را مرتفع سازد؛ بخصوص اگر الگوی ساير شهرها و مناطق ما قرار گيرد».
دکتر اميری، رئيس مجمع نمايندگان استان نيز، با يادی از يزدی تبارهای کرمان، خدمات ارزشمند آن‌ها را ستود و به ويژه از نيکی‌ها و اثرات ماندگار مرحوم هرندی و خانواده‌ی ايشان ياد کرد که به‌جز کارخانه برق، با احداث کتابخانه، مرکز سوانح سوختگی، شيرخوارگاه، احداث واحدهای توليدی و... نام خود را بر پيشانی تاريخ اين ديار جاودان ساخت.
حجت‌الاسلام راشد يزدی نيز اين‌همه همراهی و همدلی را ستود و گفت: «در حالی‌که تاريخ شاهد تقابل و رویارویی برخی شهرها و سرزمين‌های همجوار بوده، مشترکاتی اين‌گونه بسيار قابل ستايش است».
او اظهار اميدواری کرد که اين همدلی‌ها بويژه در اين روزگار و دشواری‌های مشترک دو استان به‌خصوص مشکلات خشک‌سالی و انتقال آب، ادامه يابد.
سيدحسين مرعشي نيز با بيان تمثيل‌هایی از اين تعامل، اقدام اخير، دائر بر جمع‌آوری نمونه‌های اين همراهی‌ها، تهيه و تدوين اين اثر را ستود. سيد محمود دعایی نيز به عنوان چهره‌ای يزدی ـ کرمانی، به بيان خاطراتی از روزهای کودکی در يزد و پس از آن در کرمان پرداخت و از والده‌ی خود «فاطمه متقي» به عنوان يک زن فرزانه کرمانی ياد کرد. او همچنین مراتب سپاس خود را از ساخت مدرسه «فاطمه مادر سيدمحمود»، که نامی نو اما دارای حرف و حديث است بيان کرد.
در پايان دکتر دستجردی، مديرعامل مؤسسه فرهنگی شميم يزد، با سپاسگزاري از خدمات بنياد ايران شناسی و مرکز کرمان‌شناسی در اشاعه و گسترش فرهنگ همدلی بين شهرها و اقوام ايرانی، اقدام اخير که بخشی از انگيزه‌ی آن در راستای تأسيس همين موسسه شکل گرفته است را ستود و يادآور شد در آينده نيز با تشکيل جلسات مشترک، اين راه را ادامه خواهيم داد.
گفتنی است در اين مراسم، رونمايي از کتاب پيوندهای اقتصادي فرهنگي و سياسي يزد و کرمان انجام شد و لوح تقديری از سوی مردم حق‌شناس يزد به مولف اهداء شد.