فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: حدود دو ماه از معرفی سه طرح برگزیدۀ پروژۀ مجاور مسجد تاریخی ملک می‌گذرد اما نه از جزئیات طرح‌های برگزیده و انتخاب طرح نهایی خبری است و نه از تصمیم آخر برای اجرا یا عدم اجرای این پروژه.
احداث ساختمانی در زمینی با وسعت حدود 20 هزار مترمربع در مجاور مسجد ملک ایده‌ای بود که در این دوره از مدیریت شهری کرمان به‌طور جدی مطرح و دنبال شد. در ابتدا این ایده با عنوان «کاروانسرای طلا و جواهر» معرفی شد و در نهایت اسم آن را «مجموعۀ فرهنگی و مرکز فناوری، نوآوری و ساخت و تجارت فلزات گرانبها و گوهرسنگ‌های کرمان» گذاشتند. این پروژه که قرار است با مشارکت شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه و شهرداری کرمان اجرا شود، در بین متخصصان و دانشگاهیان مخالفانی داشته است. با این وجود، شهرداری کرمان مسیری که شروع کرده بود را ادامه داد، مسابقه‌ای برای طراحی آن تدارک دید و اواخر آبان‌ماه جاری در مراسمی طرح‌های برگزیده را معرفی کرد. آنچه که از این مسابقه و نتایج آن می‌دانیم این است که نخستین طرح برگزیده مربوط به شرکت مهندسان مشاور «هنرسرای معماری یزد»، دومین طرح مربوط به شرکت مهندسین مشاور «ژرفانگری روح فرهنگ ایرانیان» و سومین آن مربوط به شرکت ساختمانی «یادنگار زمان» است. پس از معرفی برگزیدگان در حالی که انتظار می‌رفت شهرداری از طریق رسانه‌ها، شهروندان و متخصصان را از جزئیات این طرح‌ها و تصمیم نهایی خود آگاه کند، این اتفاق نیفتاد و شهرداری در لاک سکوت فرو رفته است. از سوی شورای شهر کرمان هم در این‌باره تاکنون مطالبه‌گری صورت نگرفته تا تکلیف این طرح‌ها و پروژه مشخص شود یا اگر پیگیری‌ای داشته‌اند اطلاعرسانی نشده است.
حالا که اسم شورای شهر به میان آمد یادآوری این نکته ضروری است که پس از امضای تفاهم‌نامۀ این طرح که 27 خردادماه با حضور استاندار و پورابراهیمی نماینده کرمان و راور در مجلس صورت گرفت، برخی اعضای شورا اعلام کردند که این سرمایه‌گذاری بدون اطلاع اکثریت اعضای شورا از جزئیات آن از سوی شهرداری پیگیری شده است.
به گزارش فردای‌کرمان، محدوده‌ای که از آن به‌عنوان بافت تاریخی شهر کرمان یاد می‌شود رو به زوال است. متولیان به‌جای آنکه به‌دنبال راهکاری اساسی برای نجات و دمیدن حیات به این منطقۀ مهم از شهر باشند، هر از گاهی پروژه‌ای موضعی در دست گرفته و راهی بافت تاریخی می‌شوند. در این دوره از مدیریت شهری، شهرداری کرمان سراغ زمینی رفته که به گفتۀ برخی متخصصان مثل یک جواهر برای این شهر و بافت تاریخی است.
طرح ایجاد مرکزی که تولید و فروش طلا و جواهر و گوهرسنگ‌ها در آن انجام شود از همان ابتدا با مخالفت طرفداران نجات بافت تاریخی کرمان مواجه شد.
در نخستین واکنش‌های متخصصان به این ایدۀ شهرداری، نگرانی‌ای که مطرح شد شهرفروشی بود. دکتر رضا ناصری ـ معمار و مدرس دانشگاه در این‌باره گفت: «دو نهاد غیرخصوصی که قاعدتا باید خیر عامه را دنبال کنند تصمیم گرفته‌اند در زمینی که آن هم دارایی عمومی است باز هم ملک تجاری بسازند، پاساژ بسازند و سرمایه را در قالب ملک حبس کنند تا رشد کند. کاروانسرا و رونق فلان و معماری سنتی و انطباق با مسجد و مابقی را هم ول کنید. اصل خبر همان شهرفروشی است».
پس از آن، دکتر نیما جهان‌بین ـ عضو هیات علمی دانشگاه و رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی مهندسان معمار استان کرمان نیز طی یادداشتی که در فردای‌کرمان منتشر شد، نسبت به تبعات اجرای این طرح در بافت تاریخی شهر هشدار داد.
جهان‌بین در این‌باره نوشت: «در مورد این اقدام، مسائل چندگانه‌ای، اسباب نگرانی خاطر متخصصان و صاحب‌نظران است. اول اینکه زمین بزرگ موجود در مجاورت مسجد ملک، یگانه زمین در زمرۀ دارایی‌های شهرداری کرمان با چنان ابعاد و جایگاهی در محدودۀ بافت تاریخی کرمان است و از این رو ثروتی یکتا و بی‌بدیل برای شهرنشینان کرمانی محسوب می‌شود. شهرداری که برابر ماهیت قانونی خود، از سوی مردم شهر، ادارۀ اموال و دارایی‌های ایشان را برعهده دارد، باید در مراقبت و نگهداری و شیوه‌های هزینه‌کرد ثروت مردمان یک شهر، بیش‌ترین حد وسواس و توجه را به خرج دهد و نمی‌تواند و نباید تصمیماتی برای اموال مردم بگیرد که دقت لازم را در جنبه‌های گوناگون امر ندارد و لاجرم به از دست رفتن آن بیانجامد. با توجه به ویژگی و یگانگی زمین یاد شده، هر اتخاذ تصمیم نادرستی در باب آن، خسارتی جبران‌ناپذیر و بی‌بازگشت خواهد بود».
این معمار افزود: «محل قرارگیری زمین در کنارۀ خیابان امام با آن میزان مراجعه و بارگذاری ترافیکی به سبب تمرکز و تراکم کاربری‌های تجاری و عمده‌فروشی‌های محصولات گونه‌گون، محدوده‌ای پرمسئله در شهر کرمان است که هر مداخله و اقدامی در وضع موجود آن باید با مال‌اندیشی نسبت به وخیم‌تر شدن وضعیت خیابان همراه باشد و دامن زدن به سفرها و مراجعات شهری را در پی نداشته و یا برای آن فکر و برنامه ارائه شده باشد».
در جریان نشستی تخصصی با موضوع چالش‌های سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی کرمان که 19 مردادماه امسال در دانشگاه آزاد و با مشارکت انجمن معماران استان و مرکز مطالعات محیطی شهر و روستا دانشگاه برگزار شد، برخی متخصصان در حضور شهردار نگرانی خود از این طرح و ایده را بیان کردند. در این جلسه، کورش افضلی ـ رئیس دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد کرمان تصریح کرد: «این پروژه ساروج‌پارس دوم است مگر اینکه شهرداری برای آن مطالعه و پیوست اجتماعی و نگاه کاملا منطقی و علمی و اجتماعی و فرهنگی و بافتاری داشته باشد». وی افزود: «اراضی کنار مسجد ملک داد می‌زنند و حرف می‌زنند که اینجا با حساسیت زیاد باید جراحی انجام شود». افضلی خطاب به شهردار کرمان تاکید کرد: «زمینه‌ای ایجاد کنید که محدودۀ پشت این زمین هم احیا شود و این نکته هم مدنظر باشد که سرمایه‌گذار نباید به شهرداری خط بدهد».
در همین حال، امیر حسن‌زاده ـ معاون اقتصادی استاندار کرمان که می‌توان او را بانی اجرای چنین طرحی در زمین مجاور مسجد ملک دانست معتقد است در کرمان ظرفیت‌ها و شرایطی وجود دارد که نیاز به چنین مرکزی برای تولید فلزات گرانبها را توجیه می‌کند. یکی از دلایل که وی ذکر کرده است مصرف بالای طلا در استان کرمان نسبت به استان‌های شمالی است. به گفتۀ وی هرچه به سمت شهرهای جنوبی می‌رویم بیشتر هم می‌شود تا جایی که مصرف طلا در یکی از شهرهای محروم در استان کرمان به اندازۀ مرکز استان و حتی بالاتر است.
یکی دیگر از دلایلی که وی را به حمایت از چنین سرمایه‌گذاری ترغیب کرده این است که کرمان در گذشته تولیدکنندۀ طلا بوده ولی اکنون طلای اصفهان و یزد را مصرف می‌کند.
از طرفی، وی در جلسۀ امضای تفاهم‌نامۀ ساخت این مجموعه در مجاور مسجد ملک گفت: «شرکت مس می‌گوید که تولید یک میلیون تن مس کاتد را دنبال می‌کند، ما گفتیم برای صنایع پایین‌دستی چه می‌کنید؟ دوستان مس گفتند کنگو دو میلیون تن کاتد ایجاد کرده است. گفتیم درست است کنگو رتبۀ اول در تولید کبالت و رتبۀ دوم الماس را دارد ولی زندگی مردم کنگو خیلی بدتر از کشور ماست. پس، هدف یک یا دو میلیون کاتد نیست بلکه باید در صنایع پایین‌دست سرمایه‌گذاری کرد و طلا از جمله صنایعی است که سریع نتیجه می‌دهد».
حسن‌زاده توضیح داد: «در سرچشمه 1300 کیلو در لجن آنودی طلاست ولی به بورس می‌رود اما آنچه ما دانش آن را داریم و می‌توانیم فرآوری کنیم، طلاست. بنابراین، به شرکت مس پیشنهاد دادیم و پذیرفتند که در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند؛ نگاه ما فقط هم به طلا نیست چرا که در لجن آنودی نقره و ... را هم داریم که باید مورد توجه قرار گیرد تا ارزش افزودۀ آن نصیب کشور شود».
وی تاکید کرد: «در این زمین شهرداری نمی‌خواهیم پاساژ طلا بسازیم بلکه می‌خواهیم جایی باشد که شمش با برند شرکت مس بیاید و تولید طلا صورت بگیرد و در کشور، طلاساز باشیم نه طلافروش».
وی افزود: «در کاربری آن هم حتما کارگاه‌های ساخت طلا دیده و پروتکل‌های امنیتی لحاظ شود. می‌خواهیم این اعتماد به‌نفس در شهر باشد و همه بگویند در کشور ما هم طلاساز هستیم». بنا به گفتۀ حسن‌زاده مدلی مشابه این طرح در کشور چین اجرا شده است.
از خردادماه امسال که تفاهم‌نامۀ ساخت کاروانسرای طلا و جواهر یا مجموعۀ فرهنگی و مرکز ساخت و تجارت فلزات گرانبها و گوهرسنگ‌های کرمان امضا شده هشت ماه می‌گذرد. با وجود برگزاری مسابقۀ طراحی این مجموعه و مشخص شدن برگزیدگان، از سرنوشت آن خبری نیست. شهرداری کرمان کارنامۀ غیرقابل دفاعی در زمینۀ مداخلاتی دارد که در بافت تاریخی انجام داده است. حالا آیا با زمین مجاور مسجد ملک با این موقعیت بسیار مهم و حساسی که دارد چه می‌خواهد بکند؟ اطلاعرسانی در این خصوص مدتی است که متوقف شده در حالی که انتظار می‌رفت پس از اعلام نتایج مسابقۀ طراحی، اطلاعات بیش‌تری منتشر شود.
برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که این طرح و ایده از اساس کنار گذاشته شده است. صحت و سقم این ادعا اما زمانی معلوم می‌شود که شهرداری در این خصوص اطلاعرسانی دقیقی انجام دهد. / الف
نظر خود را بنویسید