فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: طی هفته‌های گذشته رویدادهای متنوعی در گوشه و کنار استان برگزار و یا برنامه‌ریزی شده است. از جشنوارۀ نان و انار و پسته گرفته تا به و مربا. دربارۀ طرح گردشگری کرمان 1404 که بیش از 50 رویداد را در شهرها و روستاهای متعدد استان تعریف کرده بود اما سخنی در میان نیست.
پس از آنکه تهیه‌کنندۀ طرح در گفت‌وگو با فردای‌کرمان از شکست آن خبر داد، اتاق بازرگانی موضعی گرفت مبنی بر اینکه طرح شکست نخورده است. به‌دنبال این اختلافات از ارزیابی طرح، از اتاق بازرگانی خواسته شد تا گزارش بدهد که برای طرح چه کرده است. اتاق اما تاکنون در این‌باره سکوت پیشه کرده است.
محمد جهانشاهی ـ کارشناس گردشگری و تهیه‌کنندۀ طرح گردشگری 1404 در اظهارنظری تازه در گفت‌وگو با فردای‌کرمان این ادعا را مطرح کرد که در سال‌های اخیر، بیشتر سهم حمایتی نسبت به برنامه‌های گردشگری استان مربوط به اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی است. او با بیان اینکه نقش و دغدغه‌مندی اتاق در این زمینه قابل توجه است ولی نباید این توقع را ایجاد کند که صفر تا 100 کار را اتاق پیش ببرد، افزود: «درست است دبیرخانۀ طرح گردشگری کرمان 1404 در اتاق تشکیل شد ولی برای دستگاه‌های دیگر از استانداری تا فرمانداری‌ها و حتی در برخی مناطق دهیاری‌ها نیز وظایفی تعریف شده بود».
وی ادامه داد: «دوستان اتاق باید بپذیرند که استان گام زیادی در مسیر 1404 برنداشته است و به صراحت می‌گویم حتی برخی از افرادی که درگیر برنامه بودند شاید حتی آن را به‌طور جدی مطالعه هم نکرده باشند!».
جهانشاهی در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: «براساس تجربه‌ای که خودم دارم برایم ثابت شده که بالاترین مسئول در نظام اداری ما بیش‌ترین تاثیر را در انجام یک برنامه دارد. اگر آقای استاندار به این برنامه توجه می‌کرد حتما دبیرخانه فعال‌تر عمل می‌کرد و حتما اعضایی که باید مشارکت می‌کردند جدی‌تر پای کار می‌آمدند».
متن کامل اظهارات جهانشاهی را در ادامه می‌خوانید.
این عضو انجمن متخصصان گردشگری کشور با تاکید بر حمایت خوب اتاق بازرگانی از برنامه‌های گردشگری استان گفت: «الان بحث این نیست که اگر برنامه شکست خورده مسئول آن کیست؟».
وی توضیح داد: «شاید اتاق بیش‌ترین زحمت را در این حوزه کشید و نسبت به وظایفی که دارد رتبۀ اول دغدغه‌مندی توسعۀ گردشگری استان را باید به اتاق بدهیم. در یکی، دو سال گذشته شاهد عملکردی از اتاق در این زمینه بودیم که برنامۀ 1404 حاصل آن عملکرد است».
وی با بیان اینکه انجام فعالیت‌هایی برای توسعۀ گردشگری استان جزو وظایف اصلی اتاق نیست، افزود: «درست است گردشگری چندسالی به اقدامات اتاق اضافه شده ولی عمدۀ فعالیت‌های اتاق در حوزه‌های صنعت و معدن و تجارت و کشاورزی است». وی اضافه کرد: «اما هرجا که اتاق‌های بازرگانی به این موضوع ورود کرده‌اند شرایط بهتر شده است. در استان‌های اصفهان و یزد و همدان وقتی متولیان، فعالیت‌هایی در حوزۀ گردشگری شروع می‌کنند اتاق یکی از ارکان اقدامات بوده و نتایجی خوبی هم به دنبال داشته است».
وی با اشاره به اینکه نقش و دغدغه‌مندی اتاق کرمان نیز در این زمینه قابل توجه است، تصریح کرد: «ولی نباید این توقع را ایجاد کند که صفر تا 100 کار را اتاق باید پیش ببرد».
جهانشاهی بیان کرد: «اگر طرح کرمان 1404 را اتاق مطرح نکرده بود هیچ‌وقت هیچ‌کس این سوال و نقد را مطرح نمی‌کرد که نتیجۀ طرح چه شد؟ اینکه اتاق خود را در جایگاه پاسخگویی در این خصوص می‌داند هم جای تقدیر دارد ولی من فکر می‌کنم اتاق نباید پاسخگوی چگونگی اجرای این برنامه و کمّ و کیف آن باشد بلکه بخش‌های تصمیم‌گیرنده در سطح کلان استان باید پاسخگو باشند».
وی با اشاره به اینکه دستگاه‌های متعددی برای اجرای این طرح وظیفه داشتند، افزود: «دوستان اتاق باید بپذیرند که استان گام زیادی در مسیر 1404 برنداشته است و به صراحت می‌گویم حتی برخی از افرادی که درگیر برنامه بودند شاید آن را به‌طور جدی حتی مطالعه هم نکردند».
وی اضافه کرد: «دربارۀ سرانجام این طرح، زاویۀ نقد و نگاه من دقیقا هم‌راستا با اتاق است و فکر می‌کنم اگر ملاحظات را کنار بگذاریم نقدهای بنده دقیقا نقدهایی است که اتاق هم به این روند دارد».
توجه به بازارهای همجوار
عضو انجمن متخصصان گردشگری کشور در ادامه گفت: «ممکن است طرح گردشگری کرمان 1404 در تدوین ایراداتی داشته باشد و از لحاظ اصول برنامه‌نویسی نقایصی به آن وارد باشد اما این طرح چند هدف‌گذاری مهم داشت».
وی توضیح داد: «تمرکز بر بازارهای هدف همجوار چه در شهرستان‌ها و چه استان، استفاده از ظرفیت‌های موجود، هدایت و جهت‌دهی بخشی از صدها میلیارد تومان منابع مالی مربوط به مسئولیت‌های اجتماعی در استان، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، ایجاد نشاط اجتماعی در سطح استان و آشنایی مردم استان با ظرفیت‌های هر محدوده و منطقۀ محل سکونت خود و توجه به رفتارهای مرتبط با شاخص‌های پایداری از جمله نکاتی بود که در این برنامه مورد توجه قرار گرفته بود».
وی با بیان اینکه در این برنامه حتی برای رویدادهای که برگزار می‌شد چارچوب مشخص کرده بودیم، ادامه داد: «رویدادها به گونه‌ای تعریف شده بود که به جامعۀ میزبان فشار وارد نشود و نزدیک به ظرفیت تحمل و برد آن محیط میزبان و مقصد باشد و به این ترتیب، در منطقه‌ای که فاقد زیرساخت قوی است رویداد و جمعیتی که دعوت می‌شد محدودتر بود».
الگوگیری از کرمان 1404
جهانشاهی سپس بیان کرد: «نوشتن این برنامه حدود 11 ماه طول کشید. صرف برگزاری رویداد هم در آن دیده نشده نبود بلکه قرار بود با اجرای آن، تمرین کنیم تا رفتارهای استانداردتری در مسیر توسعۀ گردشگری داشته باشیم و این‌طور نباشد که فقط به هر بهانه‌ای مردم را جمع و رویدادی برگزار کنیم».
وی افزود: «قرار بود رویدادهایی برگزار شود تا برگزارکنندگان و استفاده‌کنندگان شاخص‌های پایدار زیست‌محیطی را مدنظر داشته باشند».
وی با بیان اینکه در این طرح به مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز توجه شده بود، اظهار کرد: «متاسفانه به این بخش‌های برنامه توجهی نشد. اگر هم الان صحبت این است که برنامه موفق نبوده، ابتدا باید این واقعیت را بپذیریم که ما در استان برنامه‌پذیر نیستیم».
وی ادامه داد: «به نظرم الان خیلی نباید گلایه از شرایط پیش‌آمده بکنیم. واقعیت این است که در استان کرمان مسیر حرکت در همۀ حوزه‌ها اعم از گردشگری جهت مشخصی ندارد. در بخش‌های صنعت و معدن و کشاورزی برنامه‌هایی وجود دارد ولی برای اینکه از چه نقطه‌ای به چه نقطه‌ای برسیم برنامۀ راهبردی نداریم».
وی بیان کرد: «فکر می‌کنم در دورۀ جدید مدیریتی استان با نگاه به 1404 می‌توانیم برنامه‌هایی مشابه در حوزه‌های مختلف طراحی و همه برای اجرای آن کمک کنیم».
غفلت از توسعۀ پایدار
این کارشناس گردشگری در بخش دیگری از اظهاراتش با تاکید اینکه قرار نیست با توسعۀ گردشگری فقط به دنبال منافع مادی باشیم، تصریح کرد: «اگر منافع مادی براساس اصول توسعۀ پایدار تعریف نشود آسیب‌های متعددی به‌دنبال خواهد داشت».
وی در این‌باره توضیح داد: «از اولین جشنواره گل محمدی در لاله‌زار بیش از 20 سال می‌گذرد. در این دو دهه به واسطۀ این رویداد که در دوره‌های متعدد کیفیت و کمیت متقاوتی داشت، نگاه جدی‌تری به لاله‌زار به‌عنوان یک مقصد گردشگری شده و تغییرات جدی در این منطقه رخ داده است. اما اگر برنامه‌ریزی درستی نداشته باشیم اشکالاتی در مقصد ایجاد می‌شود».
وی توضیح داد: «وقتی یک روستا که مولد است و کار اصلی در آن تولید محصولات کشاورزی است را به سمت خدماتی شدن می‌بریم بدون اینکه اصول و مبانی توسعۀ گردشگری روستایی رامدنظر قرار دهیم نتیجه این می‌شود که تغییرات کالبدی در بافت معماری روستا به وجود می‌آید. ویلاسازی‌های گسترده، تغییرات اجتماعی در روستا و آسیب‌های زیست‌محیطی و ساخت‌وساز در زمین‌های کشاورزی از جمله مسائلی است که می‌توان دربارۀ لاله‌زار و سایر مقاصد گردشگری آن را ارزیابی کرد».
وی با بیان اینکه در دنیا بدون توجه به شاخص‌های مربوط به توسعۀ پایدار به سمت ایجاد مقاصد گردشگری نمی‌روند، اظهار کرد: «در طرح کرمان 1404 همۀ این ملاحظات در نظر گرفته شده و پیوست‌های رسانه‌ای، زیست‌محیطی، مدیریت سبز در بخش تبلیغات حتی مسائل آموزشی در آن دیده شده است».
جهانشاهی بیان کرد: «با همۀ اتفاقاتی که رخ داده من فکر می‌کنم به‌عنوان یک تمرین برای رفتارهای استانداردتر همچنان می‌توان به 1404 فکر کرد فارغ از اینکه آیا در بازۀ زمانی موردنظر موفق بوده یا نبوده و اینکه چه کسی مقصر است می‌توان به این برنامه نگاه جدی‌تر و مشخص‌تری داشته باشیم و از آن خروجی‌هایی در مسیر توسعۀ گردشگری استان بگیریم».
وی تاکید کرد: «یادمان باشد وقتی گردشگری استان توسعه یابد 100 درصد آثار آن به دیگر حوزه‌ها به ویژه کسب‌وکارهای کوچک نیز خواهد رسید».
بی‌توجهی به نظرخواهی
جهانشاهی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «برنامۀ کرمان ۱۴۰۴ برای بیش از ۳۰ نفر از صاحبان فکر در حوزه‌های متعدد اداری، دانشگاهی، رسانه‌ای و نیز برخی دوستان صاحب‌نظر در گردشگری فرستاده شد. اینکه چرا مورد توجه و نظر قرار نگرفت جای تامل دارد. من فکر می‌کنم انگار در هیچ بخشی تمایل و انگیزه برای رفتارهای متفاوت و تازه وجود ندارد».
وی افزود: «کرمان ۱۴۰۴ را باید نمونه‌ای از خواست و اراده‌ای دانست که براساس دانش و تجربه، بومی‌سازی شده است. در آن، بخش‌های متعدد مورد توجه قرار گرفت و به گونه‌ای برنامه‌ریزی شد تا صرفا به دنبال دستاوردهای عددی نباشیم و کیفیت و ماندگاری ارزش هم مدنظر قرار گیرد».
وی ادامه داد: «وقتی در سال ۱۴۰۲ این مسئله از طرف آقای بهرامی و اتاق مطرح شد، بنده فرصتی که سال‌ها منتظرش بودم را غنیمت شمردم و با خودم گفتم حالا که جایی مثل اتاق دنبال رفتار تازه‌ای در حوزۀ گردشگری است چرا ما تلاش‌مان را نکنیم؟ من به‌عنوان یک کرمانی که بعد حرفه‌ای و فنی‌ام در گردشگری استان و کشور شکل گرفته، خودم را متعهد به انجام این کار دانستم و سراغ کارهای اجرایی و عملیاتی رفتم اما با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف یک برنامۀ کوتاه‌مدت و علاوه بر تعریف پروژه‌ها، شیوه‌های تامین مالی و ریز جزئیات طرح‌ها را هم در برنامه دیدم که با درصدی تغییر قابل اجرا بودند».
برنامۀ استان در بحران
این کارشناس گردشگری سپس اظهار کرد: «من اگر استاندار بودم حتما بخش قابل توجه از وقت و برنامه‌هایم را برای کرمان ۱۴۰۴ می‌گذاشتم و استان را درگیر این برنامه می‌کردم».
وی گفت: «در چند سال اخیر، متاسفانه حوادث تلخی را در استان شاهد بودیم که به شدت روی گردشگری ما تاثیر گذاشته است و سوال این است که برنامۀ استان در این شرایط چیست؟».
جهانشاهی ادامه داد: «الان ضریب اشغال هتل‌های ما چقدر است؟ شرایط اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان پایش و مشخص شود که از ۳۵۰ اقامتگاه چه تعداد فعالیت دارند؟».
وی خاطرنشان کرد: «این را هم بگویم اینکه صرفا اداره کل میراث‌فرهنگی را مسئول این وضع بدانیم آدرس غلطی است و یا از اتاق بازرگانی مطالبه‌گری کنیم که بیش از حد وظایفی که دارد به موضوع ورود کرده درست نیست». / الف
نظر خود را بنویسید