فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: حدود سه هفته از آن شبی که عده‌ای به جان سینما نور کرمان افتادند و بخشی از ساختمان آن را تخریب کردند می‌گذرد. این ساختمان ارزشمند هنوز ثبت ملی نشده است.
در شبی که تخریب سینما آغاز شد، ورود به‌موقع گروه‌های متعدد از فعالان میراثی تا پلیس ساختمان شهرداری و میراث‌فرهنگی، جلوی ویرانی کامل بنا را گرفت. فردای آن روز از سوی رئیس اداره میراث‌فرهنگی شهرستان کرمان اعلام شد که سینما نور ثبت ملی می‌شود. با قرار گرفتن هر بنا در فهرست آثار ملی، ضوابط و مقررات ویژه‌ای بر آن حاکم و حفاظت می‌شود.
بنا به گفتۀ رئیس اداره ثبت آثار اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان پروندۀ ثبت ملی سینما نور به اداره کل ثبت آثار وزارت میراث‌فرهنگی ارسال شده و منتظرند تا شورای فنی دربارۀ آن تصمیم بگیرد.
دکتر نادر علیدادی‌سلیمانی در گفت‌وگو با فردای‌کرمان افزود: «تاکید مدیرکل محترم میراث‌فرهنگی استان بر این بوده که سینما نور به‌صورت اضطراری به ثبت برسد».
وی به این پرسش که آیا سینما نور همۀ شرایط لازم برای ثبت ملی را دارد؟ پاسخ مثبت داد و اظهار کرد: «این سینما مربوط به دورانی است که نشان می‌دهد به هنر و فرهنگ توجه شده است ضمن اینکه از قدیمی‌ترین سینماهای شهر کرمان بوده و معماری آن نیز قابل توجه و ارزشمند است، در محدودۀ بافت تاریخی شهر کرمان نیز قرار دارد و همۀ این شرایط به ثبت ملی این اثر کمک می‌کند».
وی در پاسخ به این پرسش که شورای فنی وزارتخانه چه زمانی نظر نهایی را در این‌باره می‌دهد؟ گفت: «پیگیر این موضوع هستیم و به‌زودی شمارۀ ثبت آن را می‌گیریم».
علیدادی‌سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا تا قبل از سال جدید این اتفاق خواهد افتاد؟ تصریح کرد: «بله حتما. سینما نور تا پایان سال ثبت ملی خواهد شد».
وی در پاسخ به این پرسش که از آنجایی که بخشی از سردر سینما تخریب شده، از نظر قانونی برای مرمت آن چه مراحلی باید طی شود؟ اظهار کرد: «این تخریب‌ها باید مرمت شود. خوشبختانه عکس‌های پیش از تخریب وجود دارد و می‌توان براساس آن سردر سینما را مرمت کرد و میراث‌فرهنگی حتما این موضوع را پیگیری خواهد کرد».
به گزارش فردای‌کرمان، سینما نور بیش از 70 سال قدمت دارد و در فاصلۀ نزدیکی از میدان ارگ و بازار تاریخی شهر کرمان واقع شده است. این سینما از حدود سال 83 تعطیل و متروکه بود تا اینکه از سال 1400 از سوی حوزه هنری تصمیم به بازسازی آن گرفته شد.
در آذرماه سال گذشته اما مجتبی اسدی ـ رئیس حوزه هنری کرمان در گفت‌وگو با فردای‌کرمان از توقف عملیات بازسازی سینما نور به‌دلیل مشکلات حقوقی و مالی خبر داد.
وی در این‌باره توضیح داد: «در دادگاهی در سال 59 حق استفاده و بهره‌برداری از این ساختمان به حاکمیت و بعد از آن به بنیاد شهید و امور ایثارگران و سپس به حوزه هنری سپرده شد، اما مالکان این بنا و شرکت نور اعتراض کردند که از سوی حوزه هنری غصب انجام شده است. زمان دادرسی به این ادعا و اتهام حدود چهار ماه طول کشید و این باعث وقفه در اجرای پروژه شد. در دادگاه اما حوزه هنری از این اتهام تبرئه شد».
رئیس حوزه هنری استان کرمان همچنین اظهار کرد: «ابتدای سال 1402 وارد مذاکره با این افراد که مدعی مالکیت بودند شدیم تا ببینیم چگونه می‌توان مطالبات این بزرگواران را پاسخ داد. پیشنهاداتی هم در این زمینه مطرح شده است».
وی افزود: «ما می‌خواهیم با اطمینان‌خاطر در این پروژه هزینه کنیم و حالا که قرار است ثمره‌ای به شهروندان کرمان برسد موضوع از همه نظر باید شفاف و بدون مشکل باشد. بنابراین، پیگیر این پروسۀ حقوقی هستم و باید منتظر بمانیم تا روال قانونی طی شود».
پس از این، خبری از سینما نور نبود تا شامگاه 26 آذرماه امسال که تخریب سینما توسط عده‌ای آغاز شد. آن زمان گمانه‌زنی شد که این تخریب از سوی مالکان انجام شده و احتمالا حکم دادگاه برای این کار داشته‌اند. مهدی بخشی ـ دادستان کرمان اما روز بعد از تخریب بخشی از سینما نور خبر داد که دستور قضایی برای تخریب صادر نشده است. شهردار بافت تاریخی کرمان که سینما در محدودۀ تحت مدیریت آن است هم به فردای‌کرمان گفت که برای تخریب، از شهرداری مجوزی نگرفته‌اند.
به هر حال، با غفلتی که از سوی بسیاری رخ داد، سینما نور تا مرز نابودی کامل رفت. حالا که مانده، ثبت ملی و رسیدگی به بخش آسیب‌دیدۀ آن و همچنین تعیین کاربری و احیای آن مطالبه‌ای جدی است.
در این‌باره، نهاد بین‌المللی دوکومومو ایران نیز بیانیه‌ای صادر و بر حفاظت و ثبت ملی این ساختمان تاکید کرده است.
در بخشی از متن این بیانیه آمده است: «این سینما نشانه‌ای برجسته از تاریخ معاصر کرمان است که به‌عنوان یادگاری از زندگانی جمعی مردمان این شهر خاطرات بسیاری را از نخستین دهه‌های سده چهاردهم خورشیدی تاکنون رقم زده است. دوکوموموی ایران، به‌عنوان نهاد تخصصی و بین‌المللی حفاظت از میراث معماری و شهرسازی معاصر، خاطرنشان می‌سازد که ارزش‌ها و جایگاه سینما نور به‌عنوان یکی از مصادیق ارزشمند دوران معاصر لازم است به رسمیت شناخته شده و این اثر واجد ارزش ملی از خطر تخریب نجات یابد».
در ادامه آمده است: «سینما نور دارای دو سالن مجزا، یکی مسقف و دیگری روباز است که به‌عنوان بخش تابستانه مورد استفاده قرار می‌گرفته که تنها نمونۀ موجود از سینمای روباز در کرمان و از اندک نمونه‌های باقی‌مانده از این نوع در کشور است.
نظر به ویژگی‌ها و جایگاه بنا، دوکومومو ایران، سینما نور کرمان را به‌عنوان نمونه‌ای برجسته و واجد ارزش‌های معمارانه، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی دانسته و بر حفاظت و نگهداری شایسته از آن تاکید می‌کند».
همچنین در این بیانیه تاکید شده است: «امید است که با همت و همکاری نهادهای مرتبط همچون قوه قضاییه، وزارت میراث‌فرهنگی و شهرداری کرمان ضمن حفظ تاریخ و میراث دوران معاصر، از ادامۀ روند تخریب سینما نور کرمان جلوگیری به‌عمل آمده و بنا ضمن ثبت در فهرست آثار ملی، حفاظت و پاس داشته شود. همچنین با برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های متناسب و مجدد آن، ادامۀ حیات آن تضمین شده و بنا به مردم به‌عنوان مالکان اصلی شهر بازگردد». / الف
نظر خود را بنویسید