فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: شهرداری بافت تاریخی شهر کرمان که با نصب بنر هشدار بر روی دیوار یک خانۀ قاجاری واجد ارزش، تخریب کامل آن را سرعت بخشید، اکنون در مظان اتهام است که نه‌تنها به انتظارات دربارۀ نگهداری بقایای کرمان کهن پاسخ نمی‌دهد که خود زمینه‌ساز و تسهیل‌گر نابودی بیشتر آن است.
ظهر پنجشنبه هشتم آبان‌ماه بود که لودرها وارد بافت تاریخی شهر کرمان شدند و وقتی که برمی‌گشتند پشت سر خود تلی از خاک و خشت و یک قطعه زمین خالی به‌جای خانه‌ای با معماری سنتی قاجاری برجای گذاشتند.
سالار سنجری ـ فعال حوزۀ میراث‌فرهنگی کرمان این خبر را به فردای‌کرمان داد و گفت که عملیات تخریب این خانۀ تاریخی واقع در نبش کوچۀ شمارۀ 16 خیابان فتحعلی‌شاهی را به چشم دیده است.
چه کسی به لودرها فرمان داده بود که وارد این خانه بشوند؟ امیرحسین تویسرکانی شهردار بافت تاریخی کرمان به رسانه‌ها گفت که با مجوز میراث‌فرهنگی این کار انجام شده است. فرناز فرهی‌مقدم ـ سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی کرمان اما این ادعا را رد کرد و گفت که ابدا چنین مجوزی را به این تخریب نداده‌ایم.
او روز سه‌شنبه 13 آبان‌ماه در گفت‌وگو با فردای‌کرمان با تاکید بر اینکه در دورۀ مسئولیت من هرگز چنین مجوزی صادر نشده است، گفت که وقتی دیده شهرداری این‌قدر با اطمینان از مجوز میراث‌فرهنگی حرف می‌زند، با این احتمال که شاید در گذشته مجوزی داده شده باشد، استعلامات چند سال اخیر را بررسی کرده‌اند؛ هیچ استعلامی از سوی شهرداری دربارۀ تعیین‌تکلیف این خانه به میراث‌فرهنگی ارسال نشده بوده است! فرهی‌مقدم توضیح داد که با این حال، همچنان به بررسی‌ها ادامه داده‌اند. کارشناسان اداره کل میراث‌فرهنگی به شهرداری رفته و از آن‌ها مجوز تخریب را خواسته‌اند. باز هم چیزی ارائه نشده است!
میراث‌فرهنگی با قاطعیت می‌گوید که مجوزی به این تخریب نداده‌اند. شهرداری بافت تاریخی حتی اگر مجوز تخریب صادر نکرده باشد، به‌دلیل اینکه از حدود 10 روز قبل از حادثه، بر روی دیوار این خانه بنر هشدار نصب کرده بود، اکنون به‌عنوان حامی این تخریب در افکار عمومی شناخته شده است.
شهرداری با نصب بنر اعلام کرده بود که مالک ظرف مدت 10 روز موظف است که نسبت به تعیین‌تکلیف این ملک اقدام کند، در غیر این‌صورت شهرداری راسا اقدام خواهد کرد. در پایین بنر تاریخ دوم آبان‌ماه درج شده است. کوچه‌ای که این خانه در آن قرار دارد یکی از مناطق مهم بافت تاریخی شهر کرمان و موسوم به کوچۀ مستوفی‌‌الممالک است. البته برخی‌ها، خانه‌ای که تخریب شده را هم به اسم خانۀ مستوفی می‌شناسند. هرچه که باشد، حالا بافت نیمه‌جان تاریخی کرمان یک خانۀ با ارزش دیگر را از دست داده است.
فرهی‌مقدم ماجرا را این‌طور روایت می‌کند: «وقتی باخبر شدم که این تخریب صورت گرفته است، مطمئن بودم در زمان مسئولیت من چنین مجوزی به تخریب داده نشده است. از آنجا که بسیاری از مواردی که دارد پیش می‌آید و من باید پاسخگو باشم به‌خاطر مجوزهای دوره‌های قبل بوده است، بنابراین مردد شدم و گفتم شاید در گذشته مجوزی به اشتباه برای این تخریب داده شده باشد. می‌دانید میراث‌فرهنگی مجوز تخریب بافت تاریخی را به راحتی نمی‌دهد. روز پنجشنبه که این خانه تخریب شد، صبر کردیم و روز شنبه تمام استعلامات سال‌های اخیر را به صورت سیستمی بررسی کردیم، هیچ استعلام و درخواستی از سمت شهرداری برای ما نیامده بود که بخواهیم پاسخ بدهیم. هیچ اجازه‌ای از ما نگرفته بودند».
وی می‌افزاید: «وقتی شهردار بافت تاریخی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که ما مجوز میراث‌فرهنگی را داشتیم، گفتم شاید دلیلی دارد که با اطمینان صحبت می‌کنند، بنابراین همکاران را به شهرداری فرستادم و گفتم مجوز را نشان دهید. آنجا گفتند ما در جریان نبودیم و مالک این تخریب را انجام داده و به ما گفته مجوز میراث‌فرهنگی را داشته است».
وی ادامه می‌دهد: «این موضوع از سوی وزارتخانه هم پیگیری شد. از طریق حقوقی به آن ورود کرده‌ایم. اعلام‌جرم می‌کنیم و کسانی که باعث این کار شده‌اند باید پاسخگو باشند».
فرهی‌مقدم در پاسخ به این پرسش که از پیگیری حقوقی به‌دنبال چه هستید؟ اظهار می‌کند: «هر زمان که بخواهد در این محل ساخت‌وسازی را انجام دهد، باید دقیقا و عین به عین بازسازی کند».
وی تاکید می‌کند: «وقتی بنایی واجد ارزش تخریب می‌شود باید دقیقا مطابق طرح قبلی ساخته شود».
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی کرمان در پاسخ به اینکه چرا این خانه پیش از تخریب، ثبت ملی نشده است؟ می‌گوید: «از این موارد، تعداد بسیار زیادی بنا در سطح استان داریم ولی با مشکل کمبود اعتبار مالی و نیروی انسانی مواجهیم».
وی توضیح می‌دهد: «برای اینکه مشکل را حل کنیم، پیگیری‌های جدی‌ای از سوی وزارتخانه داشته‌ام که با توجه به گستردگی استان و تعداد بالای بناهای واجد ارزش و محوطه‌های باستانی و از آنجا که روند قانونی ثبت ملی پروسۀ طولانی‌ای است چه باید بکنیم؟ در حال حاضر، هر استان سالانه حدود 10 پرونده را می‌تواند ثبت ملی کند. راهکاری قبلا مطرح شده بود ولی خیلی جدی گرفته نشده بود اما در این دوره، وزارتخانه بر اجرای این راهکار پافشاری دارد. روند آن به این صورت است که سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاه‌ها و دوستداران میراث‌فرهنگی بناهای واجد ارزش را شناسایی و معرفی کنند و برای تکمیل پرونده نیز کمک کنند تا ثبت استانی بناها را داشته باشیم».
فرهی‌مقدم می‌افزاید: «با این شیوه، می‌توانیم بناها را ثبت اضطراری کنیم، بعد از این، پروسۀ گرفتن کد و شمارۀ ثبت ملی را به مرور پیش ببریم. ما داریم این روند را در استان شروع می‌کنیم».
وی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما چرا با وجود تاسیس شهرداری بافت تاریخی، روند تخریب در این محدوده از شهر کرمان نسبت به گذشته تغییر نکرده است؟ اظهار می‌کند: «به نظر من ما نیاز به کارگروه نجات‌بخشی بافت تاریخی داریم که محوریت آن هم با میراث‌فرهنگی باشد و شهرداری و مسکن‌وشهرسازی و سایر نهادها هم در این کارگروه عضو باشند که با هماهنگی هم کارها را پیش ببریم».
وی در پاسخ به این پرسش که مگر در استان‌های دیگر که بافت‌های تاریخی را حفظ کرده‌اند، کارگروه نجات‌بخشی فعال بوده است؟ می‌گوید: «استان‌های دیگر چندان وضع‌شان بهتر از ما نیست و همه این مخاطرات را دارند چون میراث‌فرهنگی از لحاظ اعتباری در کل کشور با مشکل جدی مواجه است. این اتفاقات در کرمان اما به‌دلیل گستردگی و تعداد زیاد آثار، بیشتر به چشم می‌آید».
وی بیان می‌کند: «یکی دیگر از مشکلات ما این است که تاکنون ضوابط اختصاصی بافت تاریخی نداشتیم. مکاتباتی با تهران انجام دادم تا اعتباری اختصاص دهند که ضوابط اختصاصی شهر کرمان همزمان با طرح شهرسازی تصویب شود. در این صورت بافت تاریخی در امان می‌ماند».
فرهی‌مقدم در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند کرمان چیزی به اسم بافت تاریخی به‌عنوان یک کل منسجم ندارد؛ فکر نمی‌کنید برای این اقدامات دیر شده باشد؟ اظهار می‌کند: «بافت تاریخی کرمان یک کل یکپارچه نیست اما اگر بناهای پراکنده را کنار هم بگذاریم و به سمت احیای این آثار و مناطق خاص و ویژه برویم به یک بافت تاریخی خوب در چند سال آینده می‌رسیم».
نظر خود را بنویسید