گروه جامعه ـ در کارگاه تدوین برنامه جامع مدیریت و احیای تالاب جازموریان که با حضور مسئولان و کارشناسانی از استان‌های کرمان و سیستان‌وبلوچستان برگزار شد، بار دیگر این موضوع مطرح شد که مقصر اصلی خشکیدگی این تالاب سدها و بندها هستند یا چاه‌های غیرمجاز کشاورزی؟ مناقشه‌ای که سال‌هاست وجود دارد و هریک از دو گروه، همچنان بر حرف خود ایستاده‌اند که دیگری مقصر است.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، در جلسه‌ی تدوین برنامه‌ی جامع مدیریت و احیای تالاب جازموریان، رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در این‌باره گفت: «مشکل جازموریان این است که حقابه‌ی آن رعایت نمی‌شود؛ اساس سیستم جازموریان این بوده که سیلاب‌ها و زه‌آب وارد آن می‌شده است اما جلوی سیلاب را با سد و بندهای آبخیزداری گرفته‌ایم و زه‌آب هم توسط چاه‌های آب اطراف جذب می‌شود».
برخوری تصریح کرد: «اگر مشکل حقابه‌ی تالاب حل شود این تالاب بدون مشکل پابرجا می‌ماند». وی ادامه داد: «اما باید برای حوضه‌ی آبریز این تالاب برنامه داشته باشیم چرا که در این منطقه، جز کشاورزی که متکی بر آب زیرزمینی است هیچ منبع درآمد دیگری نیست». وی اظهار کرد: «جلوی سیلاب و زه‌آب را گرفتیم و تالاب به این روز افتاده است. خوشبختانه اما جازموریان هنوز جزو تالاب‌هایی است که کاملا قابل برگشت است. اگر برای حوضه‌های آبریز آن چه از لحاظ اشتغال و ... برنامه داشته باشیم، به‌راحتی مشکل تالاب حل می‌شود».
مسئلۀ مهم جازموریان اقتصاد است
جعفر رودری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان هم گفت: «مسئله‌ی جازموریان مسئله‌ی کوچکی نیست و هم ریشه در مسائل طبیعی دارد و هم اقتصادی و هم اجتماعی. بخشی از آن، تحت تاثیر تغییر اقلیم و کمبود بارندگی و بخش عمده‌ی آن مربوط به مسائل اقتصادی است».
وی افزود: «در شورای توسعه استان و جلسات مختلف بارها این بحث مطرح بوده که چه‌قدر سدها و چه‌قدر چاه‌ها بر این وضعیت تالاب تاثیر دارد؟».
وی ادامه داد: «تاکنون موضع‌گیری‌هایی انجام می‌شده که قدری برخاسته از تضاد منافع حوضه‌های آبریز و خود منطقه است. شهرستان‌های بافت و رابر سرشاخه‌ها هستند و تضاد منافع بین حوضه‌ها و خود منطقه‌ی جازموریان را از لحاظ اقتصادی میتوانید ببینید و این در اظهارات کسانی که نظر می‌دهند هم گاها مشاهده می‌شود».
رودری گفت: «انتظار داریم این طرح یک پاسخ علمی به ما بدهد که مسائل جازموریان کدام هستند؟ و اگر هم تاکنون به این پاسخ رسیده‌اید گزارش آن ارائه شود». وی سپس یادآور شد: «صحبت از تاثیر چاه‌های غیرمجاز است؛ اگر امروز بخواهیم برای ساماندهی چاه‌های غیرمجاز اقدام کنیم چه‌قدر می‌توانیم موفق شویم؟ ما طی سال‌های گذشته این کار را شروع کردیم اما آیا توانستیم ساماندهی کنیم؟ اگر روند ساماندهی این چاه‌ها را مدنظر بگیریم، چه‌بسا در سال‌هایی که سیاست کنترلی داشتیم، این چاه‌ها افزایش هم یافته است».
رودری با بیان این‌که ابهاماتی در مورد جازموریان وجود دارد، اظهار کرد: «سندی باید مبنای کار باشد و اجرایی شود و انتظار نتایج پایدار و عملیاتی هم از آن داشته باشیم که پاسخگوی مسائل اقتصادی و معیشتی مردم هم باشد. اگر چاه‌های غیرمجاز مسئله هستند برای ساماندهی آن به شیوه‌ی قهری که نمی‌توان برخورد کرد؛ بنابراین باید به معیشت این افراد فکر کرد».
سد جیرفت تالاب را خشک نکرده است
در ادامه، غضنفری از دانشگاه تحصیلات تکمیلی کرمان گفت: «ما مجری طرح تعیین نیاز آبی تالاب بودیم و مطالعات کارشناسی دقیقی برای تعیین نیاز آبی تالاب انجام داده‌ایم». وی سپس توضیح داد: «دو، سه هفته پیش با کارشناسان آب منطقه‌ای کرمان جلسه داشتیم؛ در جریان سناریوهای مختلف احیای تالاب وقتی حقابه تالاب را به آب منطقه‌ای ارائه کردیم گفتند سدها همین الان، به اندازه‌‌ای که نیاز آبی تالاب است دارند در قالب حقابه رها می‌کنند اما مشکل چاه‌های غیرمجاز هستند».
وی افزود: «روند طبیعی تالاب تغییر کرده چون جریان آب زیرزمینی به آبخوان تالاب نمی‌رسد و این آبخوان دارد اطراف را تغذیه می‌کند و این اتفاق هم به‌دلیل وجود چاه‌های غیرمجاز رخ داده است».
وی با بیان این‌که همه‌ی این مسائل را با عدد و رقم در قالب گزارشی ارائه کرده‌ایم، اظهار کرد: «رواناب‌ها از میان‌حوضه است که وارد تالاب می‌شود ولی همه فکر می‌کنند سدجیرفت و بندهای انحرافی باعث خشکیدگی تالاب هستند اما این‌ها سهم زیادی در این وضعیت ندارند و بزرگ‌ترین سهم مربوط به نفوذپذیری بالای آبخوان‌های اطراف جازموریان است که باید تغذیه می‌کردند اما الان دارند تخلیه می‌کنند».
سد جیرفت مقصر است
برخوری اما در پاسخ به غضنفری گفت: «من تز دکترایم روی آب زیرزمینی دشت جیرفت بوده و با نظر شما کاملا مخالفم. سفره دشت جیرفت با همین رودخانه‌ها تغذیه می‌شد اما جلوی تغذیه دشت را گرفته‌اند و حالا شما می‌گویید مقصر چاه‌ها هستند؟ سدها جلوی رواناب‌ها را گرفته‌اند و آن را تبخیر می‌کنند!».
وی افزود: «چاه آرتزین جیرفت چرا بعد از احداث سد خشک شد؟ چون سفره تغذیه نشد. ظرف دوسال هلیل‌رود را رها کنید اگر آرتزین دوباره فعال نشد». وی یادآور شد: «من نمی‌گویم چاه‌ها بر وضعیت فعلی تالاب جازموریان اثر ندارد ولی سدها هم اثر دارند و در مطالعات قبلی هم اثر تک‌تک سدها معلوم شده است».
کمبود اطلاعات داریم
مسعود نمازیان، معاون برنامه‌ریزی آب منطقه‌ای نیز در این جلسه با بیان این‌که سهم هر بخش در خشکیدگی تالاب باید مشخص شود، تصریح کرد: «سد و بندها و چاه‌های غیرمجاز نقش دارند این‌که هنوز نقش و سهم هرکدام باید معلوم شود».
وی سپس از کمبود داده‌ها و اطلاعات موردنیاز در تالاب جازموریان خبر داد و گفت: «ما هنوز نمی‌دانیم دبی آبی که وارد جازموریان می‌شود چه‌قدر است؟ نیاز به ایستگاه و امکاناتی داریم که اعتباری هم برای آن در نظر گرفته نمی‌شود». وی با اشاره به اعتبار 72 میلیارد تومانی که امسال برای جازموریان اختصاص یافته است، افزود: «وقتی بحث تکالیف می‌شود برای آب منطقه‌ای وظایفی معلوم می‌شود ولی اعتبار برای انجام آن تکالیف نمی‌گذارند. در چنین وضعیتی، چه‌طور باید کار کرد؟».
وی با تاکید بر این‌که نیاز است بررسی جامع‌تری در جازموریان انجام شود، اظهار کرد: «چاه‌های غیرمجاز هم یک موضوع فرابخشی است و ما نمی‌توانیم به‌دلیل تبعات این موضوع، به‌تنهایی با آن برخورد کنیم».
به گزارش فردای‌کرمان، در این جلسه درباره‌ی برنامه جامع مدیریت و احیای تالاب جازموریان نیز توضیحاتی داده شد که برای مطالعه‌ی آن میتوانید اینجا را بخوانید: ستاد احیای تالاب جازموریان در استان کرمان تشکیل شود / الف
عکس: محمد لطیف‌کار
نظر خود را بنویسید