گروه جامعه ـ قصه‌ی کم‌عزتی‌ای که به بیابان لوت، به‌عنوان یکی از آثار طبیعی منحصر به‌فرد ایران می‌شود، قصه‌ای پرآب چشم است. چهار سال از ثبت جهانی لوت گذشته اما بی‌برنامگی، بی‌اعتنایی و انتقاد از مشکلاتی که در این محدوده وجود دارد، سرخط بیشترِ خبرهایی است که از لوت می‌رسد.
به گزارش فردای کرمان به نقل از استقامت، «کنار کلوت‌ها جای آتش روشن کردن، قلیان کشیدن و کباب درست کردن نیست! روی کلوت‌ها نباید یادگاری نوشت. با این کارها، کلوت‌ها دارد آسیب می‌بیند». این را بخشدار شهداد می‌گوید. او این‌ها را درباره‌ی عارضه‌هایی شگفت‌انگیز و کم‌مانند که در دل بیابان مرموز لوت، سرافراز ایستاده و دلربایی می‌کنند. این بیابان که بین سه استان کرمان و سیستان‌وبلوچستان و خراسان جنوبی گسترده است، در تیرماه سال 94 به‌عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در یونسکو به ثبت رسید؛ اما با مشکلات و کمبودهای فراوانی مواجه است. برای این‌که از وضعیت بیابان لوت و چالش‌هایی که گردشگری این منطقه دارد آگاهی بیشتری داشته باشیم با محمدحسین یزدانپناه بخشدار شهداد گفت‌وگویی انجام دادم که در ادامه می‌خوانید.
بخشدار شهداد مهم‌ترین این مشکلات را نبود زیرساخت لازم در حوزه‌ی گردشگری در این منطقه دانست و گفت: «بعد از ثبت جهانی، بخش شهداد فاز دوم رشد خود را آغاز کرد؛ اکنون 40 واحد بوم‌گردی در این منطقه فعال شده؛ در کل کشور چنین وضعیتی نداریم که 40 بوم‌گردی در یک منطقه باشد. ضمن این‌که 30 پرونده‌ی بوم‌گردی جدید هم در نوبت رسیدگی و صدور مجوز است و دو هتل سنتی و کپری با 150 تخت نیز در شهر شهداد در حال احداث است اما اقامت، تنها یکی نیازهای گردشگرانی است که به این منطقه سفر می‌کنند».
یزدانپناه معتقد است باید امکانات تفریحی و پذیرایی بیشتری در شهداد ایجاد شود و دراین‌باره توضیح داد: «گردشگرانی که مثلا به بندرها سفر می‌کنند، تمام طول سفر خود را که در ساحل سپری نمی‌کنند. در لوت هم، گردشگر فقط ساعاتی را ممکن است به گشت‌وگذار و تماشای بیابان بگذراند. در بقیه‌ی اوقات، باید امکانات سرگرمی و تفریحی در بیرون از بیابان وجود داشته باشد تا از آن استفاده کنند».
او با بیان این‌که خدمات گردشگری در شهداد ضعیف است، البته اضافه کرد: «الان در شهداد یک مجتمع سوارکاری در آستانه‌ی فعالیت است، یک مجموعه‌ی شترداری هم در حال انجام کارهای عمرانی است، هواپیمایی ماهان به‌عنوان معین اقتصادی منطقه نیز در بخش هوانوردی اقداماتی انجام می‌دهد ازجمله این‌که تعدادی بالن آورده و به‌زودی فعال می‌شود». او می‌گوید که این اقدامات کافی نیست.
خارجی‌ها رعایت می‌کنند
او در پاسخ به این پرسش که بزرگ‌ترین مشکلی که در ارتباط با لوت وجود دارد چیست؟ تصریح کرد: «مشکلات زیست محیطی!». و توضیح داد: «با گردشگران خارجی مشکلی نداریم و آن‌ها به محیط زیست و طبیعت این بیابان توجه می‌کنند ولی متاسفانه مشکل ما با اغلب گردشگران ایرانی است؛ نه در حوزه‌ی تولید پسماندها و مدیریت پسماند توجه چندانی دارند و نه به طبیعت لوت. همان‌طور که روی آثار تاریخی یادگاری می‌نویسند، روی کلوت‌ها هم یادگاری می‌نویسند و اصلا توجه ندارند که این عارضه‌ها بیش از دو میلیون سال سن دارد. کنار کلوت‌ها آتش روشن می‌کنند، کباب درست می‌کنند و قلیان می‌کشند و دستورالعمل‌های شب‌مانی در بیابان را رعایت نمی‌کنند».
کمبود سرویس‌بهداشتی جدی است
یزدانپناه چالش بعدی لوت را کمبود سرویس بهداشتی دانست و گفت: «در این زمینه با کمبود جدی مواجهیم. تاکنون به هر شکل بوده مشکل را حل کرده‌ایم ولی باید برای آن فکری اساسی بشود. از 300 متری روستای سیرچ وارد حریم بیابان می‌شویم و انجام هر اقدامی در این محدوده باید براساس ضوابط باشد ولی متاسفانه آیین‌نامه‌ی حفظ و نگهداری بیابان لوت تهیه نشده و نمی‌دانیم برای سرویس‌بهداشتی و پارکینگ و تعمیرات خودرو و ... چه باید بکنیم و این، دست و پای ما را بسته که کاری انجام دهیم از آن‌طرف، نیازهای گردشگران هم باید پاسخ داده شود».
بخشدار شهداد از وزارت میراث‌فرهنگی و پایگاه جهانی لوت خواست تا اتاق‌فکری تشکیل دهند و در این‌باره تصمیمی بگیرند. او اظهار کرد: «در دنیا تجربه‌هایی در این زمینه وجود دارد که می‌توانیم از آن استفاده کنیم. وقتی در فیلم‌ها می‌بینیم که گردشگران با ماشین‌های مخصوصی در قلمرو حیوانات وحشی و درنده تردد می‌کنند، دیگر درست نیست از این حرف بزنیم که نباید به این مناطق وارد شد. باید وارد شد اما اصول و مقررات و امکانات آن هم باید مدنظر قرار بگیرد».
آفرودبازان خسارت می‌زنند
بخشدار شهداد در پاسخ به این پرسش که فعالیت آفرودبازان در لوت را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟ گفت: «اکثر کسانی که با ماشین‌های شاسی‌بلند وارد لوت می‌شوند ضوابط را رعایت نمی‌کنند و باعث شکنندگی در سطح زمین می‌شوند. بنا به گفته‌ی کارشناسان، آثار یک ماشین در کف بیابان، اگر اشتباه نکنم تا 11 سال باقی می‌ماند! الان در اطراف کلوت‌ها آثار این خودروها روی زمین وجود دارد».
وی با تاکید بر این‌که آفرود در لوت باید ساماندهی شود، پیشنهاد داد که این خودروها باید به GPS مجهز شوند و طبق ضوابط و استانداردهای موجود در دنیا و در مسیرهای مشخص در بیابان حرکت کنند.
یزدانپناه یادآور شد: «ظاهرا از سوی میراث‌فرهنگی، مقدمات کار برای نصب جی‌پی‌اس روی خودروهای آفرود که در منطقه‌ی ما هستند هم انجام شده ولی ما گروه‌های طبیعت‌گردی داریم که اغلب بدون هماهنگی وارد لوت می‌شوند و برای ساماندهی این گروه‌ها برنامه‌ای وجود ندارد».
وی تاکید کرد: «کارگروه ویژه‌ای باید تشکیل شود و همه با برنامه وارد لوت شوند و در مسیرهای مشخصی حرکت کنند».
عملکرد پایگاه را از مردم بپرسید
بخشدار شهداد در پاسخ به این پرسش که این مشکلات همواره درباره‌ی لوت مطرح می‌شود ولی چرا به آن رسیدگی نمی‌شود؟ گفت: «از سازمان متولی بپرسید. ما به‌عنوان بخشدار فقط مسئولیت حوزه‌ی سرزمینی را داریم. میراث‌فرهنگی یکی از متولیان بیابان لوت است ضمن این‌که منابع‌طبیعی و محیط زیست هم به‌استناد قانون در این‌باره وظایفی دارند».
وی در پاسخ به این پرسش که عملکرد پایگاه جهانی لوت را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟ اظهار کرد: «اجازه دهید من در این‌باره اظهارنظری نکنم. از مردم بپرسید بهتر است».
وی اضافه کرد: «ساختار فیزیکی پایگاه در منطقه‌ی ما و در دو استان دیگر شکل گرفته ولی به نظر می‌رسد هم‌فکری و تبادل‌نظر بین پایگاه‌ها برای رفع اشکالات آن وجود ندارد».
میراث شهداد نقشه‌راه ندارد
یزدانپناه در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به «استقامت» درباره‌ی آخرین وضعیت مرمت و احیای بناهای تاریخی داخل شهر شهداد هم گفت: «شهرداری خانه‌ی تاریخی صادقی‌ها را خریداری کرده اما پولی ندارد تا آن را مرمت کند».
وی تعطیلی کاوش‌های باستان‌شناسی شهداد را هم یادآور می‌شود و افزود: «ما علاوه بر آثار تاریخی مثل آب‌انبار حاج‌محمد تقی و آسیاب‌های دوقلو و دیگر آثار یک‌صد سال اخیر، آثاری باستانی مانند قلعه‌رموک را هم داریم که قدمت آن مربوط به دوره‌ی ساسانی است و نیاز به مرمت دارد. مشکل شهداد این است که علاوه بر نبود اعتبارات، یک نقشه‌راه در حوزه‌ی میراث‌فرهنگی آن هم وجود ندارد تا همه‌ی این آثار مرمت و وارد چرخه‌ی اقتصادی شوند».
نوروز امسال، استاندار کرمان در نخستین سفر کاری خود به شهداد سفر کرد و در این سفر، از بازار تاریخی شهداد نیز بازدید کرد. این بازار از زمان زلزله‌ی دهه‌ی 60 بر زمین افتاده و با حرکتی کند در حال مرمت است. برخی از حجره‌های این بازار مالکیت شخصی دارد. در آن سفر، قرار شد که بازاریان در مشارکت با میراث‌فرهنگی و با حمایت دولت، این حجره‌ها را به‌سرانجام برسانند. آن‌طور که بخشدار می‌گوید؛ حدود 9 ماه گذشته و هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است. او در این‌باره، در پاسخ به «استقامت» گفت: «امسال 150 میلیون تومان اعتبار به بازار تاریخی اختصاص دادیم تا سنگ‌فرش آن که بخش پایانی کار است انجام شود. قبلا اعلام کردیم و الان هم اعلام می‌کنیم براساس مصوبات سفر استاندار محترم و پیگیری‌های فرماندار محترم؛ همه‌ی مغازه‌داران اگر بیایند و شورا و هیات‌امنایی تشکیل دهند، پرونده‌ای برای آن‌ها تشکیل و به بانک عامل معرفی می‌شوند که بین پنج میلیون تا 30 میلیون تومان تسهیلات دریافت و طبق طرح میراث‌فرهنگی مغازه‌ها را مرمت کنند».
وی در پاسخ به این پرسش که از زمان سفر استاندار تاکنون اتفاقی در این زمینه افتاده است؟ اظهار کرد: «خیر. البته دو، سه نفری مراجعه کرده‌اند ولی باید همه باشند تا بتوان براساس یک طرح جامع کل مغازه‌ها را مرمت کرد».
پایگاه لوت نقش خود را ایفا کند
بخشدار شهداد درباره‌ی آخرین وضعیت احداث موزه میراث‌فرهنگی در شهداد نیز در پاسخ به «استقامت» توضیح داد: «این موزه ظاهرا مصوبات و موافقت‌های لازم را دارد و به نظر می‌رسد میراث‌فرهنگی با شهرداری توافقاتی هم داشته‌اند اما روند اجرایی آن کند است در حالی‌که مکان آن و برخی آثار آماده است».
وی افزود: «متاسفانه یکسری آثار توسط افراد غیرمسئول از منطقه خارج شده است؛ از جمله شهاب‌سنگ که جمع‌آوری شده و الان در موزه برج آزادی تهران به نمایش گذاشته شده است».
وی در پاسخ به این پرسش که تقاضا دارید این شهاب‌سنگ‌ها به شهداد برگردند؟ گفت: « ما داریم ادله‌ی کافی را آماده می‌کنیم تا درباره‌ی کسانی که غیرمسئولانه دست به این اقدام زده‌اند ادعای شکایت کنیم. باید مشخص شود با چه مجوزهایی این آثار را جمع‌آوری کرده‌اند. هنوز در حال اقدامات مقدماتی هستیم و متولی شکایت را باید معلوم کنیم که میراث‌فرهنگی باشد یا بخشداری یا مردم».
یزدانپناه در پاسخ به این پرسش که این موضوع مگر در حوزه‌ی وظایف پایگاه جهانی لوت نیست؟ اظهار کرد: «لوت ثبت جهانی شده و اگر اشتباه نکنم طی دو تا چهار سال، توسط یونسکو رصد می‌شود و بعد از آن باید پروانه صادر کنند و بودجه‌ی بین‌المللی به آن اختصاص دهند؛ قطعا سازمان‌های متولی باید کمک کنند تا به آن استانداردها برسیم».
وی تصریح کرد: «پایگاه جهانی لوت در حوزه‌ی آموزش‌های عمومی و فرهنگی و خودروهای آفرود باید نقش خود را پررنگ‌تر ایفا کند. قرار نیست کنار کلوت‌ها آتش روشن کنند و کباب درست کنند و قلیان بکشند». /پ
نظر خود را بنویسید