«انار شیطان» در آستانۀ انقراض است

گروه اقتصاد ـ رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان گفت: «گل‌پرک از نظر ژنتیکی گونه‌ای نادر است که در کشور ما به دلیل استفاده‌ی شاخ و برگ برای تعلیف دام‌ها، سوخت چوب و ذغال و برخی خواص دارویی آن از یک طرف و رشد کند و امکان تجدید نسل کم آن از طرف دیگر رو به نابودی و انقراض است».
به گزارش فردای‌کرمان، ایرج امیری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که تاکنون 18 رویشگاه انار شیطان یا گل پرک با وسعت بیش از 120 هکتار در منطقه‌ی جنوب کرمان شناسایی شده است، افزود: «انار شیطان یکی از گونه‌های درختی بسیار با ارزش است که بر اساس تحقیقات انجام شده با توجه به ارزش منحصر به فرد اکولوژیکی، اقتصادی و دارویی و همچنین سخت بودن تکثیر و زادآوری آن می‌طلبد در راستای حفاظت از این منبع مهم ژنتیکی برنامه‌ریزی و مدیریت لازم صورت گیرد».
وی بیان کرد: «باید توجه کرد که حفاظت از یک گونه‌ی گیاهی، بازیابی و تکثیر جمعیت مستلزم شناخت روابط پیچیده‌ی آن با سایر موجودات و محیط اطراف آن‌ها و به عبارت دیگر مطالعات بوم‌شناسی آن است و این امر نخستین و اساسی‌ترین گام در طرح جامع حفاظت از نابودی گونه‌های در معرض انقراض است».
امیری ادامه داد: «درخت گل‌پرک که به زبان فارسی به نام‌های گل‌پرک و انار شیطان معروف است از نظر دارویی، صنعتی، زیست‌ محیطی، فضای سبز، کنترل فرسایش و ژنتیکی اهمیت ویژه‌ای دارد و از نظر دارویی از پوست، برگ، میوه و دانه این گیاه استفاده‌های زیادی می‌شود».
وی افزود: «پوست درخت گل‌پرک دارای مواد آرام‌بخش و مقوی قلب بوده و در درمان بیماری سیفلیس به کار می‌رود، ساقه‌های این درخت دارای خواص ضد باکتریایی، محافظت‌کننده کبد و ضددرد یا مُسکن است و برگ‌های آن حاوی اسیدهای اولینولیک، اوروسولیک و بتولینیک هستند و در طب سنتی از این گیاه برای درمان بی‌اختیاری ادرار، بزرگی طحال، سوزاک و برخی بیماری‌های پوستی و کبدی و از دانه‌های آن برای جلوگیری از آبسه استفاده می‌شود».
رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان با اشاره به اینکه این گونه‌ی نادر از نظر صنعتی از جمله درختانی است که چوب‌هایی با تراکم بسیار زیاد و قابلیت استفاده در صنعت چوب دارد، ادامه داد: «چوب انار شیطان حاوی مواد لاپاکول بوده که دارای خاصیت ضدقارچ و موریانه‌ است و برای تولید مبل‌های بسیار گران‌قیمت، اسباب‌بازی و وسایل خاص استفاده می‌شود».
وی اظهار کرد: «انار شیطان از نظر زیست‌محیطی گونه‌ای است که پناهگاه مناسبی برای بسیاری از جانوران مناطق خشک و حشرات نادر ایجاد می‌کند و قسمتی از آشیانه‌ی اکولوژیک آن‌ها را تشکیل می‌دهد و همچنین یک منبع ژنتیکی کمیاب است که پراکنش آن فقط در برخی قسمت‌های شمال غربی هندوستان، جنوب پاکستان، عربستان و جنوب ایران گزارش شده است».
امیری خاطرنشان کرد: «درخت گل‌پرک از نظر فضای سبز، گونه‌ای مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط خشک و نیمه‌خشک کشور است که در زمان گل‌دهی بسیار زیبا بوده و شکل تنه و آرایش شاخسارهای آن به قدری جذاب است که در فهرست زیباترین درختان جهان در آمده است».
وی با بیان این‌که انار شیطان از نظر کنترل فرسایش به خوبی در اراضی شنی و فرسایش‌پذیر دامنه‌ها رشد کرده و شن‌های روان را تثبیت می‌کند، اذعان کرد: «بر اساس بررسی‌ها و مشاهدات محققان از زیستگاه‌های آن در سطح کشور، توانایی و استقرار کنترل فرسایش خاک توسط درخت گل‌پرک گزارش شده است. گیاه انار شیطان با توجه به مقاومت زیاد به خشکی و آتش‌سوزی گزینه‌ی مناسبی برای کنترل جنگل‌زدایی و توسعه‌ی جنگل در مناطق خشک و نیمه‌خشک است، همچنین گل‌پرک از نظر ژنتیکی گونه‌ای نادر است که در کشور ما به دلیل استفاده‌ی شاخ و برگ برای تعلیف دام‌ها، سوخت چوب و زغال و برخی خواص دارویی آن از یک طرف و رشد کند و امکان تجدید نسل کم آن از طرف دیگر رو به نابودی و انقراض است».
رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان گفت: «نه‌تنها جلوگیری از فرسایش ژنتیکی این گونه‌ی نادر از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی جنگلی موجود در کشور از اهمیت زیادی برخوردار است، بلکه تولید نهال‌های آن در سطح زیاد و توسعه سطح زیر کشت آن به منظور استفاده از درخت انار شیطان در صنایع داروسازی، صنعت چوب، کنترل فرسایش، زیباشناسی و فضای سبز ضروری است».
وی بیان کرد: «تعیین موانع موجود برای تکثیر این گونه، شناسایی عوامل تخریب رویشگاه‌های آن، تعیین نیازهای اکولوژیک، دامنه‌ی بردباری ژنوتیپ‌ها در برابر تنش‌های محیطی، ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های باقی مانده، ارائه روشی برای تکثیر انبوه و سریع، تعیین مکانها یا سایتهایی برای استقرار این گیاه و ایجاد رویشگاه‌های جدید از جمله مهم‌ترین گام‌ها و اولویت‌های تحقیقاتی است که برای حفاظت گونه‌ی بسیار باارزش انار شیطان در کشور باید مورد توجه قرار گیرد».