فردای کرمان - محمد لطیف‌کار: وضعیت شیوع کرونا اگرچه اجازه نداد تا دومین جشنواره داستان کوتاه آهن طی آیین ویژه‌ای برگزیدگان خود را معرفی و از آن‌ها تجلیل کند اما پنجشنبه‌ی گذشته دبیرخانه‌ی این جشنواره کوشید تا با اعلام اسامی برگزیدگان خود، بیش از این شرکت‌کنندگان در جشنواره را منتظر نگذارد، و با اعلام اسامی برگزیدگان به‌صورت الفبایی، یک گام دیگر به برگزاری مراسم اختتامیه نزدیک شود.
این جشنواره دستکم از دو جنبه حائز اهمیت است، اول این‌که سطح آن، در مقیاس کشوری است اما در سیرجان برگزار می‌شود و دوم این‌که با رویکردی به مسايل معادن برگزار می‌شود که در نوع خود بی‌سابقه است. میزان استقبال از آن هم در دور دوم بسیار بیشتر از پیش‌بینی بوده است.
برای آگاهی بیشتر از کم و کیف این جشنواره با خانم صدرا پاریزی دبیر اجرایی این جشنواره گفت‌وگو کرده‌ایم. صدرا پاریزی نویسنده و روزنامه‌نگار است و در کارنامه‌اش ده‌ها فعالیت ادبی و فرهنگی رقم خورده است. این گفت‌وگو را بخوانید.
خانم پاریزی پنجشنبه‌ی گذشته اسامی برگزیدگان دومین جشنواره داستان کوتاه آهن را اعلام کردید؛ روند برگزاری جشنواره چطور بود؟
بعد از برگزاری اولین دوره‌ی جشنواره دو اتفاق خوب افتاد، اول این‌که روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به عنوان اسپانسر جشنواره، بودجه‌ای برای دوره‌های بعدی آن نیز در نظر گرفت و دوم این برنامه به تقویم برنامه‌های ادبی اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اضافه شد؛ که به نظر من هر دوی این‌ها نتیجه‌ی خوبی برای این رویداد بود. دومین جشنواره با همین پشتوانه و همراهی قدم‌به‌قدم اداره ارشاد سیرجان و با انتشار فراخوان آغاز شد. اما مدت ارسال آثار به دلیل اختلالی که در سیستم ارتباطی کشور در آبان‌ماه پیش آمد بیشتر از حد ممکن تمدید شد. پس از اتمام داوری دور اول و اعلام نتایج آثار در بخش نهایی هم داوری شدند. هم‌چنان هم منتظر فرصتی مناسب برای برگزاری آیین اختتامیه هستیم.
برگزاری جشنواره‌ای با این ابعاد مسلما نیروی زیادی می‌برد لطفا در در مورد تیم اجرایی جشنواره هم توضیح دهید؟
تیم اجرایی جشنواره اعضای اصلی و فعال انجمن داستان گره هستند. این انجمن از سال ۹۳ شروع به فعالیت کرده و در وزارت ارشاد به ثبت رسید.
همراهی با افراد صاحب‌نظر در زمینه‌ی ادبیات داستانی، شعر، فیلم‌نامه، تئاتر، گرافیک، روزنامه‌نگاری، تاریخ، روان‌شناسی، و هم‌چنین چندین سال تجربه‌ی فعالیت‌های ادبی از جمله برگزاری منسجم جلسات داستان‌خوانی هفتگی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی مرتبط با داستان، انتشار فصل‌نامه تخصصی ادبیات داستانی گره، برگزاری منظم جلسات ماهانه‌ی نقد و بررسی آثار ادبی معاصر و کهن، نمایش و بررسی داستان فیلم‌های مطرح سینمای ادبیات ایران و جهان و برگزاری کارگاه‌های داستان خلاق ویژه‌ی کودک و نوجوان؛ همه‌ی این‌ها پشتوانه‌ی علمی و عملی خوبی برای برگزاری دور دوم جشنواره بوده است. در هر دو دوره تیم اجرایی و داوران دور اول از نویسنده‌های پرکار و بامطالعه‌ی انجمن هستند و همین ویژگی‌ها باعث شد نگاهی تخصصی به داستان از زوایای مختلف بشود.
ضمن این‌که در دومین جشنواره علاوه بر آقایان احمد صفا، مهرداد فروتن و ایمان کاشی‌زاده که از اعضای هیأت مدیره انجمن هستند حجت مهرعلیزاده از نویسندگان خوب جنوب استان کرمان و محسن لشکری از فعالان داستان شهر کرمان هم حضور داشتند و البته ما در اولین دوره‌ی جشنواره هم به این موضوع که داوران اولیه فقط سیرجانی نباشند فکر کرده بودیم. اعضای فعال دیگر هم با توجه به تخصص‌شان در بخش روابط عمومی، دبیر ثبت آثار، مدیریت فضای مجازی، طراحی پوسترهای تبلیغاتی جشنواره، سرویس عکس و خبر و تیم مشاوره و پشتیبانی فعالیت دارند.
اگرچه برگزاری مراسم جشنواره در این فضای کرونایی ممکن نبوده است اما تا آنجا که من می‌دانم حتی به یک مراسم کوچک و یا اعلام نتایج از طریق یک برنامه‌ی لایو اینستاگرامی تن ندادید؛ دلیل خاصی داشته است؟
هیچ دلیل خاصی در کار نیست، این فستیوال با همکاری اداره ارشاد و معدن گل‌گهر و انجمن گره برگزار می‌شود. بنابراین هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص اعلام نتایج، باید با برنامه‌ریزی و توافق همه‌ی دست‌اندرکاران باشد. من فکر می‌کنم برگزاری یک مراسم کوچک و بسنده کردن به لایو در اینستاگرام آن‌طور که باید حق مطلب را چه در خصوص شرکت‌کنندگان و چه در خصوص برگزارکنندگان ادا نمی‌کند.
ضمن این‌که مشتاق ارتباط بیشتر با مخاطبان خود هستیم؛ بیشترین هدف و فایده‌ای که این جشنواره‌ها دارند ارتباطی هست که بین نویسندگان خوب کشور ایجاد می‌شود. ارتباط نزدیکی که در آیین اختتامیه پیش می‌آید، و در فرصت‌های دیگر با این کیفیت به‌وجود نمی‌آید.
با توجه به این‌که شما در جریان کامل هر دو دوره‌ی جشنواره بوده‌اید ارزیابی شما از مشارکت و کیفیت آثاری که در دومین جشنواره به دستتان رسید در مقایسه با دوره‌ی اول چیست؟
خوشبختانه در دومین دوره علاوه بر افزایش کمیت؛ کیفیت داستان‌ها هم قابل تأمل بود. در این جشنواره داستان‌های بیشتری در بخش نگاه به زندگی کارگران معادن به دبیرخانه رسید. در بخش آزاد هم کیفیت داستان‌های دریافتی، بیشتر از حد انتظار بود. در این دوره بیشتر از ۱۷۰۰ اثر دریافت کردیم. چون پیش‌بینی ما از نظر کمی، دریافت چیزی نزدیک به دو برابر آثار سال قبل بود ولی به سه‌برابر نزدیک شدیم. کیفیت آثار رسیده به‌خصوص در بخش آزاد کار تیم داوری را کُند کرده بود. با تصمیم نهایی تیم داوری طی جلسات متعدد و بحث و تبادل نظر و به چالش کشیدن آثار صورت گرفته است. گاهی این جلسات تا هشت ساعت ادامه داشت که این خود نشان‌دهنده‌ی دقت نظر، امانت‌داری و مسئولیت‌پذیری تیم داوری است.
ارزیابی نتایج و ارزش جایزه‌‌ای که هر جشنواره به برگزیدگان خودش می‌دهد اصولا بسته به کیفیت داوری و ترکیب هیات داوران آن جشنواره است در این مورد چه ارزیابی دارید؟
اتفاقاً یکی از نقاط قوت جشنواره‌ی آهن تیم داوری آن است؛ افزایش سطح کمی و کیفی آثار خودش نشان می‌دهد مخاطب به این جشنواره اعتماد کرده است. کمتر جشنواره‌ای می‌توان یافت که آثار منتخب آن منتشر شود یا داوران اول معرفی بشوند، اما جشنواره‌ی داستان کوتاه آهن این افتخار را دارد که با پشتیبانی گل‌گهر امکان چاپ آثار را هم داشته باشد تا جواب خیلی از سؤال‌ها در پیک آهن داده شود.
در مورد داوری دوره‌ی اول جشنواره ما شاهد دو سطح و مرحله‌ی داوری بودیم درباره‌ی کیفیت داوری دوره‌ی دوم جشنواره توضیح می‌دهید؟
در دومین جشنواره آثار در چندین مرحله با دو تیم داوری جداگانه پایش و بررسی شدند. داوران دور اول احمد صفا، مهرداد فروتن، ایمان کاشی‌زاده، حجت مهرعلیزاده و محسن لشکری بودند. رضا زنگی‌آبادی، احمد اکبرپور، مجتبا شول‌افشارزاده، محمدعلی رکنی و من داوری دور دوم را به عهده داشتیم.
چون اشاره به انتشار آثار کردید خاطرم آمد که در دوره‌ی اول جشنواره همزمان با مراسم اختتامیه آثار برگزیده در پیک آهن منتشر شدند. و قرار شد کل آثاری که به مرحله‌ی دوم راه یافته‌اند منتشر شوند. برای انتشار آثار این دوره دقیقا چه برنامه‌ای دارید؟
شاید بهتر باشد آنچه را که در دور اول جشنواره منتشر و توزیع شد ویژه‌نامه‌ی پیک آهن بدانیم؛ بنا بر این داریم که آثار منتخب دومین جشنواره هم در آیین اختتامیه به دست مخاطبانش برسد. اما در مورد کلیه‌ی آثار این احتمال وجود دارد که بعد از برگزاری چند دوره، به صورت یک مجموعه‌ی کامل منتشر شوند.
با توجه به این‌که سیرجان میزبان این جشنواره است، مشارکت نویسنده‌های سیرجان و استان کرمان و میزان موفقیت آن‌ها در نتایج جشنواره برای شما راضی‌کننده بود؟
در مقایسه با سال گذشته میزان مشارکت نویسنده‌های سیرجانی تفاوتی نکرده، اما حضور نویسنده‌های استانی و شهرستان کرمان در این دوره پررنگ‌تر بود و نتایج نشان می‌دهد خوشبختانه داستان‌های خوبی دریافت کرده‌ایم.
در جریان برگزاری جشنواره‌ی دوم خبرهایی از برگزاری کلاس‌ها و نشست‌هایی با موضوع داستان در سیرجان منتشر می‌شد. در مورد کم‌وکیف این برنامه توضیح می‌دهید؟
در طول سال گذشته چند کارگاه متفاوت با پشتیبانی کانون هنر مؤسسه فرهنگی معراج اندیشه گل‌گهر و همکاری انجمن داستان گره برگزار شده است. با این رویکرد که در روند تولید مؤثر باشند. از جمله کارگاه موانع نوشتن که با حضور محمدحسن شهسواری برگزار شد، کارگاه لذت متن در خدمت محمدعلی رکنی، کارگاه نقد ادبی با تدریس دکتر مرضیه آتشی‌پور و کارگاه پرداخت نهایی متن را هم با حضور مجتبا شول‌افشارزاده برگزار کردیم. همزمان با این کارگاه‌ها، نشست‌هایی هم با حضور احمد اکبرپور در حوزه‌ی داستان کودک و نوجوان داشتیم که در نشست نهایی هنرجویان کودک و نوجوان انجمن داستان گره سیرجان ضمن دیدار با نویسنده‌ی محبوب خودشان در مسابقه‌ی داستان بی‌پایان شرکت کردند.
در پاسخ‌های قبلی شما به مراسم اختتامیه اشاره کردید با توجه به این‌که نتایج را اعلام کرده‌اید توضیح دهید مراسم به چه صورت خواهد بود؟
نتایج فعلی بر اساس حروف الفبا منتشر شده است. اما رتبه‌‌ی بخش‌های مختلف اعلام نشده تا لذت کشف نتایج در آیین اختتامیه حفظ شود. ایده‌ی درست حامی جشنواره این است که منتخبان جشنواره در شهر سیرجان حضور یابند و ضمن ارتباط نزدیک با فعالیت‌های شرکت گل‌گهر با زندگی کارگران معدن که نزدیک به نیمی از فولاد و سنگ آهن کشور را تولید می‌کنند آشنا شده و خلق اثر در این زمینه، با تجربه‌ی دیداری همراه شود. دغدغه‌ی تیم اجرایی هم این است که در این حوزه تبادل اطلاعات و دانش و هم‌افزایی میان برگزیدگان جشنواره صورت گیرد. اما از آن جایی‌که در حال حاضر امکان برگزاری اختتامیه فراهم نیست در تصمیم مشترک اداره ارشاد و معدن گل‌گهر، نتایج نهایی به این شکل منتشر شد تا روند جشنواره هم‌چنان پویا بماند.
خانم پاریزی با در نظر گرفتن همه‌ی کوشش‌هایی که در سال‌های اخیر در حوزه‌ی داستان شاهد بوده‌ایم؛ وضعیت داستاننویسی امروز کرمان و آینده‌ی آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم پیش‌بینی این وضعیت چندان آسان نباشد؛ نه برای کرمان که فکر می‌کنم به صورت جهانی هم اگر به این مسئله نگاه کنیم داستان دارد سیر دیگری را تجربه می‌کند.
شاید بشود گفت که داستان تمام ظرفیت‌های ژانری، زبانی و تکنیکی خودش را تجربه کرده و حالا مخاطب سهم بیشتری در وضعیت داستاننویسی ایفا می‌کند. در کشورهایی که ادبیات پوینده‌تری دارند همه‌ی علاقه‌مندان به داستاننویسی مشغول فعالیت هستند و از طرف مخاطبان خودشان رصد و دیده می‌شوند. در ایران هم این روند وجود دارد، اما کُندتر است. یعنی پل ارتباطی بین نویسنده و مخاطب کوتاه شده و این امکان برای داستان‌نویسان فراهم است که زودتر از گذشته به بازخوردهای اثر خود دسترسی داشته باشند. با همه‌ی این اوصاف باز هم امکان خلق اثر بی‌بدیل ناممکن نیست. هرچند داستان امروز از کشفی جدیدی صحبت می‌کند. اگر همین را به جغرافیای کوچک‌تری مثل کرمان تعمیم بدهیم می‌شود به این ارزیابی رسید که داستان‌نویسان بیشتری به جامعه‌ی ادبی آن معرفی شوند. اما این‌که چند نفر از آن‌ها بتوانند مخاطبان خود را حفظ کنند نامشخص است. هدف اصلی جشنواره آهن شناسایی و معرفی استعدادهای جدید در این حوزه از هنر است تا استان کرمان سهم قابل‌توجه‌ای از این پتانسیل را برخوردار باشد.
و چالش‌هایی که داستاننویسی در کرمان با آن مواجه است و تاثیر جشنواره را بر این تلاش‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به این‌که انجمن‌های مختلف داستانی در استان کرمان به فعالیت مشغول هستند، امکان دارد در درازمدت، برگزاری جشنواره به سمت‌وسوی بهبود محتوا و کیفیت آثار برود. کما این‌که در همین جشنواره‌ی اخیر نیز این نکته مد نظر ما بود. البته امکان کشف نویسنده‌های نوقلم هم‌چنان به قوت خود باقی است.
اگر نکته‌‌ای مدنظر دارید که مایل هستید در این خصوص بیان شود بفرمایید؟
تعداد قابل‌توجه‌ای از برگزیدگان، از نویسنده‌های پرکار و فعال کشورند که این خود نشانه‌‌ای از سطح جشنواره است و چه خوب است درباره‌ی زندگی کارگران داستان‌های بهتر و بیشتری نوشته شود. به نظر من جوایز نقدی در ادبیات یا هنر معنایی ندارد. دلیل استقبال عمده‌ی شرکت‌کنندگان، حضور در جشنواره‌های معتبر کشوری است. ما در بخش آزاد شاهد آثار فوق‌العاده‌ای از نقاط مختلف مثل کرمانشاه، خوزستان، خراسان، فارس و دورافتاده‌ترین روستاهای جنوب‌شرق کشور بودیم.
به عقیده‌ی من اعتبار جشنواره رابطه‌ی مستقیمی با کشف استعدادهای این رشته و تولید اثر در این زمینه دارد. کما این‌که انجمن گره بعد از گذشت یک‌سال از اولین دوره‌ی جشنواره آهن هم‌چنان ارتباط نزدیکی با برگزیدگان دور گذشته‌ی خود دارد و آن‌ها را در تصمیم گیری‌های خود دخیل می‌کند؛ به این صورت که اگر جزو شرکت‌کنندگان نباشند برای انتخاب نفرات شایسته‌ی تقدیر در داوری دور نهایی حق رأی دارند. /پ
نظر خود را بنویسید