فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: در خبرها آمده وزارت فرهنگ کشور ترکیه، پرونده‌ی هنر خوشنویسی را برای ثبت به عنوان میراث ناملموس یونسکو ارسال کرده؛ این در حالی است که ایران برای سال 2021 یا 2022 قصد داشت چنین اقدامی انجام دهد و یک بار دیگر مسئولان فرهنگی ایران از ترکیه جاماندند. اگرچه معاون میراث فرهنگی کشور گفته که موضوع خوشنویسی در یونسکو برای سال 2020 مطرح نیست.
به گزارش فردای‌کرمان به نقل از ایران‌آنلاین، ثبت میراث ناملموس انحصاری نیست و هر کشوری که خوشنویسی دارد می‌تواند این هنر را ثبت کند؛ این پاسخ مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به هنرآنلاین بوده است.
او رقابت آشکار ترکیه با ایران در ثبت آثار به‌ویژه خوشنویسی را به فضای رسانه‌ای نسبت می‌دهد و مثال‌هایی از ثبت میراث ناملموس استانی می‌آورد که قابل مقایسه با برنامه‌های جهانی ترکیه نیست.
از سوی دیگر حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران می‌گوید باید خوشحال باشیم که ترکیه به خط ایرانی و عربی بها می‌دهد و هر سال جشنواره بزرگ خوشنویسی برگزار می‌کند.
برپایه‌ی این گزارش، ترکیه در نهایت هوشمندی سه دهه است با برنامه‌ریزی دقیق مشخصا در حوزه خوشنویسی، تلاش داشته آنچه میراث قرن‌ها هنر ایرانیان بوده، با نادیده گرفتن تاریخ خوشنویسی ایرانی، به‌نام خود به جهان عرضه کند؛ در این راه از چاپ کتاب و آوردن نام میرعماد حسنی قزوینی به‌عنوان خوشنویس استانبولی تا تلاش برای تغییر نام نستعلیق به تعلیق تا برگزاری انواع جشنواره‌ها و جذب هنرمندان ایرانی در استانبول فروگذار نکرده و امسال که ایران امکان ارائه پرونده‌ای در یونسکو ندارد، فرصت را غنیمت شمرده و برای ثبت جهانی هنر خوشنویسی اسلامی اقدام کرده است.
آنها فیلمی ده دقیقه‌ای از کتیبه‌های مساجد و سابقه این هنر و نسخه‌های قدیمی خطی خود تهیه کرده‌اند و با شعار «قرآن در مکه نازل شد، در مصر تلاوت شده و در استانبول نوشته شده است» به یونسکو ارائه داده‌اند.
علی شیرازی، خوشنویس اما در این‌باره می‌گوید: «به‌طور اتفاقی در تماس با یکی از مطلعین سازمان میراث فرهنگی متوجه شدم که هر کشوری که هنری دارد می‌تواند آن را به‌عنوان یک شیوه و مکتب در جهان ثبت کند نه به‌عنوان ثبت ملی کشورش. ایشان برای من متنی فرستادند که کاملا گویای این موضوع است».
وی می‌افزاید: «در این متن آمده: «طبق کنوانسیون مصوب سال ۲۰۰۳ در یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد)، میراث فرهنگی ناملموس جوامع و کشورها شامل رسوم، بازنمایی‌ها، تجلیات، دانش‌ها، مهارت‌ها و ابزارها، اشیا، دست‌ساخته‌ها و فضاهای فرهنگی مرتبط با آن‌هاست و ثبتشان، احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می‌دهد. از این رو، کشورها تلاش می‌کنند با ثبت میراث ناملموس خود، علاوه بر حفظ و نگهداری آن از خطر انحراف یا انقراض، توجه دیگر ملل را به آن مقوله جلب کنند». بنابر این باید به منزله یک میراث بشری در یونسکو ثبت شود و این کار به منزله انحصاری بودن هنر یک کشور نیست. در حقیقت جهانی بودن مد نظر یونسکو است. مثل موزه‌ها که آثاری را نگهداری می‌کنند. مثلا در یکی از موزه‌های کشور فرانسه بخشی است به‌نام هنر ایران باستان که به معنای این نیست که آن آثار ایرانی مربوط به کشور فرانسه است. داستان ثبت آثار ملموس و غیرملموس هم همین است».
وی می‌افزاید: «بعضی هنرها در بین کشورها مشترک است. مثلا هنر ابری‌سازی یا ابر و باد که روی کاغذ به اشکال مختلف رنگ آمیزی می‌کنند. در چین، ژاپن، ترکیه، ایران و برخی کشورهای عربی این کار انجام می‌شود و اگر کشوری آن را ثبت کند نشان دهنده میراث بشری است نه میراث ملی آن کشور».
وی اضافه می‌کند: «ما نگران بودیم که خط نستعلیق، شکسته و خط تعلیق که خط خاص ایرانی است به‌نام کشور ترکیه ثبت شود اما وقتی بررسی کردیم متوجه شدیم جای نگرانی نیست و این ثبت‌ها میراث جهانی است».
در همین حال، معاون وزارت میراث‌فرهنگی کشور، چهارم تیرماه در این‌باره گفت: «هیچ پرونده‌ای به نام ترکیه برای ثبت جهانی خوشنویسی در یونسکو به ثبت نرسیده است و این ماجرا فقط در حد یک خبر ساده در رسانه‌های ترکیه مطرح شده است و سندیت دیگری ندارد. ترکیه برای سال 2020، سه پرونده ثبت جهانی در فهرست میراث ناملموس یونسکو دارد که یکی از آنها در خصوص هنر نگارگری (مینیاتور) با ایران مشترک است».
به گزارش خبرگزاری موج، محمدحسن طالبیان افزود: «ایران برای سال 2021 ، پنج پرونده ثبت جهانی به سازمان علمی،آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) ارسال کرده است که هنر خوشنویسی هم از جمله آن‌هاست».
وی با بیان اینکه موضوع خوشنویسی برای 2020 مطرح نیست، اظهار کرد: «البته این بدین معنا نیست که پرونده‌ای هم نداشته باشیم ولی تمام اطلاعات بررسی و مشخص شد که برای خوشنویسی قرآنی و اسلامی پرونده‌ای وجود دارد، بنابراین موضوع فقط در حد یک خبر بوده است و برای 2020 چنین پرونده‌ای نداریم، ضمن این که از طرف ایران در یونسکو 4 پرونده وجود دارد و پرونده خوشنویسی هم به یونسکو رفته است و ممکن است در 2021 یا 2022 مطرح شود و زودتر از آن نمی‌توانیم اقدام کنیم».
وی ادامه داد: «به دلیل شیوع ویروس کرونا ارسال برخی پرونده ها به یونسکو با تاخیر مواجه شد و حتی احتمال تاخیر در ارسال همه پرونده‌ها وجود دارد. برای پرونده‌ها به خصوص پرونده‌های میراث ناملموس، هر کشوری مانند ما در هر 2 تا 3 سال یک سهمیه ملی دارد به طور مثال سهمیه ما در خصوص آیین زیارت رضوی و یا یلدا ارسال شده است.
در بحران کرونا اما، ارسال برخی پرونده‌ها به یونسکو به تعویق افتاد و پرونده‌های مربوط به مینیاتور و جشن مهرگان برای یونسکو ارسال شده ولی ارسال برخی دیگر از پرونده‌ها با شیوع کرونا به تعویق افتاده است؛ بنابر این احتمال تاخیر برای ارسال همه پرونده‌ها وجود دارد». / الف
نظر خود را بنویسید