گروه جامعه ـ رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره‌ی مفهوم و کاربرد واژه‌های ریزگرد و گرد و غبار و گرد و خاک توضیحاتی داد.
به گزارش فردای‌کرمان، خبرنگار ایسنا سراسری گفت‌وگویی با داود پرهیزکار؛ معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور داشته که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید:
ریزگرد چیست؟ چه فرقی با گرد و غبار یا گرد و خاک دارد؟ بعضی‌ها معتقدند ریزگرد همان گرد و غبار است برخی هم می‌گویند این‌ها دو پدیده مجزا هستند؟ درست کدام است؟
متاسفانه برخی افراد در سال‌های اخیر یک واژه‌ی غلط به نام ریزگرد را وارد ادبیات کشور کردند که یک اصطلاح کاملا جعلی است. باید بدانیم که در ترمینولوژی و ادبیات هواشناسی پدیده‌ای به اسم ریزگرد نداریم. وقتی گفته می‌شود ریزگرد مردم هم فکر می‌کنند اتفاق جدیدی رخ داده است در حالیکه گرد و غبار و گرد و خاک سابقه طولانی دارد.
اما برخی کلمه (Haze)، را در معنای ریزگرد می‌گیرند و معتقدند؛ این پدیده‌ای جدا از گرد و غبار است.
نه این‌طور نیست. چون Haze غبار است، ریزگرد نیست. اما فرق Haze (غبار) با dust (گرد و خاک) این است که Haze تنها شامل ذرات جامد نیست بلکه به ذرات مایع هم گفته می‌شود اما در گرد و خاک صرفا ذرات جامد مد نظر است که از زمین می‌خیزد و در هوا جریان می‌یابد و با توجه به اندازه ذرات، امکان جابه‌جایی و انتقال دارد. در ادبیات هواشناسی حتی بین گرد و غبار و گرد و خاک تفاوت است. گرد و غبار دارای چشمه¬ای دور از محل دیده‌بانی است حال آنکه گرد و خاک در خود محل دیده‌بانی و به علت وزش باد در محل شکل
می¬گیرد. اقدام خوبی که در این زمینه صورت گرفته این است که در سال جاری آقای دکتر عیسی کلانتری - رئیس سازمان حفاظت محیط زیست - نامه‌ای به دستگاه‌های مختلف ارسال و اعلام کردند که ریزگرد یک واژه جعلی و استفاده از آن خطاست. این پدیده، گرد و خاک یا گرد و غبار است.
با اینکه شما تاکید دارید که گرد و غبار پدیده‌ای جدید نیست و سابقه طولانی در کشور ما دارد اما برخی کارشناسان معتقدند که پدیده‌ای نوظهور است که در اثر بیابان‌زایی ایجاد و تشدید شده است.
آمار ۶۵ ساله‌ی سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که گرد و غبار و گرد و خاک هر دو پدیده‌ی قدیمی و با سابقه‌ی طولانی‌مدت در ایران هستند و موضوع جدیدی نیست. به طور کلی گرد و غبار در خاورمیانه به دلیل بیابانی بودن، مسبوق به سابقه است. ایران هم دو بیابان بزرگ در مرکز کشور دارد و به دلیل وقوع خشکسالی نیز هر ساله بر تعداد کانون‌های گرد و خاک افزوده می‌شود. همچنین کشورهای همسایه¬ ما از جمله عراق و عربستان بیابانی هستند و این بیابان‌ها ایران را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موارد شرایط اقلیمی منطقه است که گردش کلی جو به منطقه خاورمیانه از جمله ایران تحمیل کرده است و آمادگی خیزش ذرات خاک را دارد.
*پس فکر می‌کنم دو نوع طوفان داریم یکی طوفان گرد و غباری و دیگری طوفان‌های شن و ماسه درست است؟
بله دقیقا درست است و از نظر هواشناسی فرق است بین طوفان گرد و غباری و طوفان گرد و خاک. طوفان شن و ماسه از دسته طوفان¬های گرد و خاک است که به علت وزش باد در محل شکل می¬گیرد.
در شرایطی که گرد و غبار مشکلات بسیاری برای مناطق مختلف ایجاد می‌کند؛ سازمان هواشناسی چه تکلیفی دارد؟
سازمان هواشناسی از طریق تصویر ماهواره‌ای، نقشه‌ها و داده¬های دیده‌بانی هواشناسی می‌تواند چشمه‌های گرد و غبار را تشخیص دهد. همچنین مسیر حرکت گرد و غبار را معین می‌کند. شناسایی کانون‌ها تا این حد وظیفه سازمان هواشناسی است اما برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد جنس خاک، عناصر و مواد آلاینده موجود در آن و ... سایر دستگاه‌ها از جمله سازمان زمین‌شناسی و سازمان حفاظت محیط زیست وارد می‌شوند همچنین عملیات مهار کانون‌های گرد و غبار وظیفه سازمان جنگل‌ها است. بنابراین گرد و غبار یک موضوع چند بعدی و میان‌دستگاهی است. به هر حال سازمان هواشناسی در حوزه‌ی هواشناختی گرد و غبار، کار خود را از دو سال پیش در «مرکز ملی گرد و خاک» آغاز کرده است و کار شناسایی چشمه‌های گرد و غبار همچنین پایش، پردازش و پیش‌بینی آن را در مناطق مختلف انجام می‌دهد و اطلاعیه و اخطاریه‌های لازم را صادر می‌کند. مرکز ملی گرد و خاک به علت اهمیت گرد و خاک خوزستان در این استان راه‌اندازی شد؛ اما سراسر کشور را پوشش می‌دهد. کار این مرکز پایش، پردازش و پیش‌بینی گرد و غبار و ارائه‌ی اطلاعیه و اخطاریه است. طی همین دو سال به گفته مسئولان، اطلاعیه‌های این مرکز در تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت برای استان‌ها به‌ویژه خوزستان و حتی برای برنامه‌ریزی‌های میان¬ و بلندمدت موثر بوده است. در این زمینه حتی یک گام فراتر رفته‌ایم و قصد داریم که مسئولیت پایش و پیش‌بینی گرد و خاک در جنوب غرب آسیا را برعهده بگیریم. در این زمینه با سازمان هواشناسی جهانی مکاتباتی کرده‌ایم البته کشورهای عربستان و ترکیه رقبای ما در این زمینه هستند. به همین علت با ترکیه مکاتبه کرده‌ایم تا بتوانیم پایش گرد و غبار را به عنوان کار دو جانبه انجام دهیم چون امکانات هواشناسی این کشور در حد قابل قبولی است البته دانش هواشناسی ایران از این کشور بالاتر است. نیروی کارشناسی سازمان هواشناسی کشور از لحاظ دانش بالاترین سطح سواد را در خاورمیانه دارد. برای همین هم سازمان هواشناسی ایران یکی از مراکز منطقه‌ای آموزش هواشناسی از طرف سازمان جهانی هواشناسی است و از طرف این نهاد بین‌المللی، مجوز برگزاری دوره‌های آموزشی را دارد. متاسفانه سازمان هواشناسی ایران در زمینه سخت‌افزاری و زیرساخت¬ها به شدت مورد کم‌توجهی قرار گرفته است. هر چقدر که بیشتر از سازمان برنامه و بودجه درخواست کرده‌ایم کمتر مورد توجه قرار گرفته‌ایم این درحالیست که هواشناسی ترکیه به دلیل داشتن بودجه‌های کلان، زیرساخت‌های خود را توسعه داده است.
نظر خود را بنویسید