فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: اگرچه چند هفته‌ای است کرونا در استان کرمان آرام گرفته اما خبر بد اینکه آمار مراجعان سرپایی و بستری‌شدگان دوباره رو به زیاد شدن گذاشته است آن‌چنان که احتمال پیک بعدی در اسفندماه داده می‌شود و نگران‌کننده‌تر اینکه ابتلا و بستری در اطفال، نوجوانان و حتی نوزادان نیز بیشتر از پیک‌های گذشته شده است.
دکتر میثم یوسفی، متخصص بیماری‌های عفونی و معاون درمان بیمارستان افضلی‌پور کرمان که یکی از بیمارستان‌های مرجع بیماران کروناست در گفت‌وگو با «فردای‌کرمان» با اشاره به این وضعیت، نسبت به حساسیت‌زدایی‌ها و عادی شمردن شرایط هشدار داده و با بیان اینکه باید در مراکز درمانی باشید و پیک‌های کرونا را از نزدیک دیده باشید تا بدانید چه خطر بزرگی در کمین است، بازگشایی مدارس را تصمیمی نادرست می‌داند و از ستاد کرونا می‌خواهد تا نسبت به بازگشایی مدارس و برخی دیگر از تصمیمات تجدیدنظر فوری داشته باشد. قبل از اینکه پیک رخ بدهد باید جلوی عزادارتر شدن و بیمارتر شدن جامعه را گرفت؛ این، مطالبه‌ای است که همگان از ستاد کرونا دارند. گفت‌وگو با یوسفی را در ادامه می‌خوانید.
*آقای دکتر، ابتدای این هفته اعلام شد که شمار مراجعان سرپایی کرونا در استان رو به افزایش گذاشته، آیا بستری‌شدگان هم افزایشی شده است؟ لطفا بفرمایید هم‌اکنون، وضعیت کرونا در استان کرمان چگونه است؟
متاسفانه علاوه بر اینکه تعداد مراجعان سرپایی و مراجعه‌کنندگان به مطب‌ها مجدد افزایشی شده، وضعیت بستری هم رو به افزایش گذاشته است و در تمام کشور همین وضعیت است البته خوشبختانه آمار بستری‌شدگان نسبت به دو ماه قبل که پیک سنگینی را تجربه کردیم؛ پایین‌تر است. ما تاکنون سه پیک کرونا داشتیم که پیک‌های دوم و سوم در تیرماه و اواخر مهرماه شروع شد اما در دوران آرامش قبل از طوفانِ پیک‌های دوم و سوم، تعداد بستری‌شدگان، کمتر از امروز بود و در حال حاضر، تعداد بیماران بستری نسبت به پیک‌های قبلی خیلی بیشتر است اما نسبت به دو ماه قبل که پیک رخ داد و بحران پیش آمد، کمتر است. در بسیاری از کشورهای دنیا، موج جدیدی از بیماری و مرگ‌ومیر رخ داده و تعداد بیماران بستری به‌شدت رو به افزایش است با وجود اینکه وضعیت کشور ما آرام‌تر است؛ اما پیش‌بینی می‌شود در اسفندماه تعداد بیماران بستری افزایش یابد. اتفاق دیگری که هم‌اکنون رخ داده، کاهش سن ابتلا به کروناست. در بیماران بستری و سرپایی، تعداد اطفال و نوجوانان نسبت به دوره‌های قبل افزایش یافته است و وقتی این گروه‌ها بیشتر مبتلا شوند، معمولا احتمال سرایت به بالغان نیز افزایش می‌یابد. هرچند تعداد زیادی از افراد جامعه تاکنون مبتلا شده‌اند و ممکن است درصد ابتلا در پیک‌های بعدی به همین دلیل کاهش یابد اما احتمال می‌دهیم آمارها در استان کرمان و کشور طی هفته‌های آینده افزایش داشته باشد.
*آیا در پیک بعدی، وضعیت همان‌طور خواهد بود که در آبان و آذر داشتیم؟
هنوز در این‌باره نمی‌توانیم خیلی دقیق پیش‌بینی کنیم. رفتار ویروس کرونا در این یک سال، خیلی قابل پیش‌بینی نبوده و امیدواریم پیش‌بینی وقوع پیک شدید بعدی غلط باشد. یک‌سری از کشورها در حال واکسیناسیون هستند و وزارت بهداشت ایران هم اعلام کرده تا پایان سال، بخشی از واکسیناسیون آغاز می‌شود و این موضوع، در وضعیت بیماری بی‌تاثیر نیست از همین رو، امیدواریم پیک بعدی به‌شدت قبلی‌ها نباشد.
*اگر واکسیناسیون صورت نگیرد، می‌توان پیش‌بینی کرد وضعیت پیک بعدی در کشور و استان چگونه خواهد بود؟
ویروس‌هایی جدیدی در دنیا شناخته شده که گفته می‌شود 70 برابر احتمال انتشار بیش‌تری دارند. حتی برخی این نظر را دارند که پیک آبان در کشور، ناشی از همین انواع جدید ویروس بوده است عده‌ای اما این را قبول ندارند و می‌گویند آن زمان هنوز از این نوع ویروس‌ها وارد ایران نشده بوده و به‌تازگی وارد شده است. هرکدام از این نظرات درست باشد؛ احتمالا در ماه‌های آینده موارد بستری در بیمارستان‌های ما در استان و در کشور افزایشی باشد. امیدواریم با رعایت اصول بهداشتی، این پیش‌بینی‌ها غلط از آب در بیاید.
*وضعیت مرگ‌ومیرها در پیک احتمالی بعدی قابل پیش‌بینی است؟ می‌توان درباره‌ی آن احتمالاتی را مطرح کرد که چگونه خواهد بود؟
قابل پیش‌بینی و اثبات دقیق نیست؛ اما هرچه شیوع بیماری بیشتر باشد طبیعتا تعداد بیماران بدحال و مرگ‌ومیرها هم افزایش می‌یابد. هرچند که تجربه‌ی پزشکان در برخورد با بیماران بدحال همچنین، امکانات بیمارستانی و آمادگی بیمارستان‌ها نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است و این، می‌تواند بر مرگ‌ومیرها تاثیر داشته باشد نه آن‌چنان که بتواند درصد زیادی از مرگ‌ومیرها را کم کند. اگر مجدد تعداد مبتلایان و بستری‌شدگان افزایش شدیدی پیدا کند، مرگ‌ومیرها هم بیشتر خواهد شد و شاهد صحنه‌های دلخراش مرگ‌ها خواهیم بود. امیدواریم پیش‌بینی‌ها درست از آب درنیاید و قبل از واکسیناسیون، دچار پیک نشویم. انتظار می‌رود تا اواخر تابستان 1400 گروه‌های آسیب‌پذیر واکسینه شود. تا آن زمان باید همه تلاش کنیم تا جلوی شیوع ویروس گرفته شود و پیک بیماری رخ ندهد.
*اشاره کردید که ابتلا و بستری در اطفال و نوجوانان افزایش یافته است. با وجود اینکه مدارس هم تعطیل است. دلیل این، چه می‌تواند باشد؟
اوایل پاندمی کرونا خوشحال بودیم که اطفال و نوجوانان خیلی مبتلا نمی‌شوند که این هم، دلایل شناخته شده‌ی علمی دارد و البته، در یک‌سری موارد هم دلایل ناشناخته بود. الان اما به‌وضوح آمار ابتلا در این سنین افزایش یافته است. حتی شاهدیم تعداد نوزادان کرونایی افزایش چشمگیری پیدا کرده است اگرچه بیماری در این گروه‌ها تاکنون به‌طور خیلی شدیدی بروز نداده است. اما، مسئله این است که وقتی بیماری‌های همه‌گیر به‌ویژه بیماری‌های ویروسی تنفسی در گروه‌های سنی پایین‌تر با علائم خفیف باشد، امکان سرایت آن بیشتر می‌شود و در نتیجه، ویروس به بزرگ‌ترها منتقل شده و پیک بیماری در افراد بالغ رخ می‌دهد که شدت علائم آن هم بیشتر است.
*دلیل اینکه ابتلا در اطفال و نوجوانان بیشتر شده چیست؟
هنوز مشخص نیست و به‌طور دقیق نمی‌توان چیزی درباره‌ی آن گفت.
*آقای دکتر، آیا موردی از کروناهای جدید به‌ویژه کرونای جهش‌یافته‌ی انگلیسی در کرمان شناسایی شده است؟ در کشور که می‌گویند شش مورد تاکنون ثابت شده که این ویروس را داشتند.
تشخیص نوع ویروس نیاز به بررسی‌های ژنتیکی دارد. در تست‌های پی‌سی‌آر که مولکول ویروس را بررسی می‌کنیم فقط می‌توان تشخیص داد که کووید هست یا نه؟ اینکه چه نوعی از این ویروس باشد نیاز به بررسی‌هایی دقیق دارد که امکانات آن در آزمایشگاه‌های ما وجود ندارد. برای همین، نمی‌توان به‌طور دقیق گفت که چه تعداد مبتلا به این ویروس شده‌اند. این شش مورد هم وزارت بهداشت اعلام کرده به این دلیل است که شک زیادی نسبت به آن‌ها وجود داشت، به این معنا نیست که فقط همین تعداد بوده است. شاید در سطح کشور موارد خیلی بیشتر از این بوده باشد و در استان هم همین‌طور؛ اما ثابت شده نیست و فعلا صحبت از همین شش مورد است. ممکن است در پیک قبلی از همین نوع ویروس داشته‌ایم که عرض کردم ثابت شده نیست.
*اشاره کردید که ابتلا در اطفال و نوجوانان بیشتر شده و ویروس‌های جدید با قدرت انتشار بیشتر هم که آمده‌اند. اما در همین شرایط، وزارت آموزش و پرورش و ستاد کرونا مجدد تصمیم به بازگشایی مدارس گرفته‌اند. چه فاجعه‌ای در راه است؟
من به‌عنوان یک متخصص بیماری‌های عفونی ترجیح می‌دهم مدارس باز نشود. یک دلیل این است در شرایطی قرار داریم که شیوع بیماری بین گروه‌های سنی پایین‌تر به‌ویژه سنین اول و دوم ابتدایی افزایش یافته و اعلام شده که همین گروه‌ها به مدرسه بروند ولی وقتی دور هم جمع بشوند، قابل کنترل نیستند. اینکه گفته می‌شود کلاس‌ها را خلوت برگزار و فاصله‌ی اجتماعی را رعایت می‌کنیم در مورد بچه‌های هفت، هشت ساله خیلی منطقی و عملی نیست و به هر حال تماس‌هایی با هم برقرار می‌کنند و انتقال ویروس رخ داده و به خانواده‌ها منتقل می‌شود؛ بدون بازگشایی مدارس، انتظار پیک بعدی را داریم و بازگشایی‌ها گسترش ویروس را راحت‌تر می‌کند. امیدواریم در این تصمیم بازنگری صورت گیرد. مدارس یک سال غیرحضوری است، این امکان وجود دارد که دو، سه ماه دیگر هم همین وضعیت ادامه یابد.
*در این روزها، خیلی از سوی مقامات وزارت بهداشت و دیگر مسئولان صحبت از عادی‌انگاری کرونا می‌شود و نسبت به آن هشدار می‌دهند. اما وقتی تصمیمات ستاد کرونا و رفتارهای اکثریت این مسئولان را می‌بینیم، بیش‌ترین عادی‌انگاری از سوی خود این افراد دارد صورت می‌گیرد. شما این را می‌پذیرید که ستاد کرونا بیش از همه عادی‌انگاری می‌کند؟
چند روز قبل، در اخبار تلویزیون، گزارشی پخش شد که به چند بیمارستان رفته بودند و نشان می‌دادند تخت‌ها خالی است و تعداد بستری‌ها خیلی کم شده است. به نظر من، این رفتارها اشتباه است و حتما بدون هماهنگی ستاد کرونا صورت نگرفته است. اگرچه امیدوارم ستاد در چنین اقدامی نقشی نداشته باشد. این، یک واقعیت است به محض اینکه نسبت به کرونا حساسیت‌زدایی شود؛ دورهمی‌های خانوادگی که منشاء بیماری هستند برقرار می‌شود.
اگرچه اجتماعات و مراسماتی مثل راهپیمایی و عزاداری و ... باعث انتشار ویروس می‌شود اما مهم‌ترین راه انتشار ویروس، رفت‌وآمدهای خانوادگی و فامیلی است که با عادی‌انگاری شرایط، این رفت‌وآمدها هم بیشتر می‌شود اما دیدیم که پس از بازگشت جامعه به شرایط عادی، شدت بیماری در پیک‌های قبلی افزایش یافت و این اتفاق می‌تواند باز هم تکرار شود. حدود یک سال از وقوع اپیدمی گذشته، حوصله‌ها از این شرایط سر رفته و می‌بینید که خیلی‌ها حتی ماسک هم نمی‌زنند و متاسفانه برخی از تصمیماتی که در این وضعیت گرفته می‌شود متناسب با واقعیات نیست. رسانه‌ها به مردم بگویند که کرونا همچنان هست و همین الان که فکر می‌کنند شرایط عادی است، نسبت به روزهای قبل، تعداد بستری‌شدگان ما دو برابر افزایش یافته و تخت‌های زیادی اشغال شده است. نباید عادی‌انگاری شود. همه دوست داریم عید نوروز را با دل‌خوشی شروع کنیم و این، ممکن نیست مگر اینکه مردم، این وضعیت را عادی نپندارند و اصول بهداشتی را سختگیرانه رعایت کنند.
*فکر می‌کنم مهم‌تر از مردم، این مسئولین هستند که باید عادی‌انگاری نکنند و با تصمیمات نادرست، منجر به تکرار اتفاقات بد گذشته نشوند.
قطعا اگر سیاست‌گذاری‌های ما در سطح کلان درست نباشد، به کل جامعه تسری پیدا می‌کند. تصمیمات باید درست و متناسب با شرایط فعلی باشد و از عادی‌انگاری و القای این باور که کرونا تمام شده پرهیز شود. اوایل که بیماری شیوع پیدا کرد، اصول بهداشتی خیلی با حساسیت رعایت می‌شد و نتیجه‌ی آن را هم در بستری‌شدگان و جان‌باختگان دیدیم. اما وقتی همه چیز را عادی جلوه دهند، حساسیت مردم هم کمتر می‌شود. باید در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باشید و پیک بیماری را از نزدیک تجربه کرده باشید تا بدانید چه خطری در کمین است. در مجموع، باید بگویم که بازگشایی مدارس، کاهش محدودیت‌های ترافیکی و بازگشایی سالن‌های مراسم و جشن به نظر نمی‌رسد تصمیماتی منطقی باشد.
*آقای دکتر، به نظر می‌رسد که باز هم، مثل پیک‌های قبل، مسئولان، دست روی دست گذاشته‌اند تا ابتلا و مرگ‌ومیر زیاد بشود و آن‌موقع تصمیم به تعطیلی و محدودیت بگیرند. به نظر شما، در حال حاضر که هنوز بیماری اوج نگرفته، چه تصمیماتی باید به فوریت گرفته شود تا جلوی وقوع پیک بعدی را گرفت؟
برخی از تصمیمات از جمله بازگشایی مدارس، سالن‌های ورزشی و اجتماعات و مراسمات که گرفته شده است و همه هم می‌تواند تاثیر مستقیم بر گسترش بیماری داشته باشد. یکی از اقداماتی که باید انجام شود این است که در این تصمیمات تجدیدنظر فوری صورت گیرد. اسفندماه را در پیش داریم که به‌صورت طبیعی ماه پر رفت‌وآمدی است، مراکز خرید یک سال است کساد نسبی را تجربه کرده‌اند و می‌خواهند آن را جبران کنند، مردم هم پس از یک سال خسته شده‌اند و حساسیت به بیماری کاهش پیدا کرده است. در این شرایط، اگر سیاست‌ها و تصمیماتی در پیش گرفته شود که منجر به گشایش بیشتر در جامعه می‌شود؛ همه‌گیری بیشتر شده و آمار مرگ‌ومیر و بستری رو به افزایش می‌گذارد. از الان باید به فکر بود. در پیک‌های قبلی هم ما این صحبت را مطرح کردیم که قبل از اینکه پیک شروع شود، محدودیت‌هایی در نظر بگیریم؛ هرچند به مسئولان و مردم فشار وارد می‌شود اما طبیعی است و در همه‌ی دنیا وضعیت همین طور است ولی این، بهتر است از اینکه موج همه‌گیری رخ دهد.
*آقای دکتر، کرونا همچنان داروی قطعی ندارد؟
کرونا همچنان درمان قطعی ندارد. تلاش‌هایی که شده بیشتر برای ایجاد ایمنی در برابر این ویروس بوده و واکسن‌هایی تولید شده که در برخی کشورها شروع شده است ولی در زمینه‌ی درمان پیشرفت چندان چشمگیری برخلاف واکسن نداشتیم و تلاش‌ها خیلی موثر نبوده است. با وجود اینکه تجربه‌ی پزشکان در مواجه با بیماری افزایش پیدا کرده و این، خیلی به کاهش مرگ‌ومیرها کمک کننده است ولی درمان قطعی هنوز نداریم.
نظر خود را بنویسید