فردای کرمان – گروه فرهنگ‌وهنر: رضا زنگی‌آبادی داستان‌نویس و مدرس داستان در کرمان، با شرکت در پویش «صدسال شمسی، ده داستان فارسی»، اولین کتاب مورد علاقه‌اش را رمان «فرشته صلح یا فتانه اصفهانی» نوشته‌ی عبدالحسین صنعتی‌زاده انتخاب کرده است. او به درخواست سایت معرفی و نقد کتاب وینش، دلیل این انتخاب‌اش را توضیح داده است.
رمان «فرشته صلح یا فتانه اصفهانی» که اولین‌بار در سال ۱۳۲۱ش منتشر شده، در سال ۹۶ توسط نشر مانیا هنر با ویرایش تازه‌ی مهدی گنجوی و مهرناز منصوری بار دیگر به بازار نشر عرضه شده است.
در ادامه یادداشت زنگی‌آبادی را در فردای کرمان بازنشر می‌کنیم.
فتانۀ فمینیستی ضدجنگ
این رمان در بحبوحه‌ی جنگ جهانی دوم یعنی در شهریور ۱۳۲۱ چاپ شده است و می‌دانیم که نیروهای روس و انگلیس در سوم شهریور ۱۳۲۰ به ایران حمله می‌کنند. در زمانه‌ای که سایه‌ی سیاه جنگ و قحطی بر کشور سایه انداخته است این رمان منتشر می‌شود. این واکنش و پاسخ سریع نویسنده علیه جنگ و دعوت به صلح هم در نوع خود در ادبیات ایران قابل توجه است.
تلفیق ژانرها
رمان به شیوه‌ی رمان‌های کارآگاهی شروع می‌شود؛ کاردان مامور زبردست شهربانی اصفهان مامور می‌شود تا در خصوص حضور ماموران خارجی در اصفهان و محله‌ی خواجو که خانه‌ی فتانه در آن‌جا قرار دارد تحقیق کند. همانند نمونه‌های دیگر این ژانر برای کاردان ضرب‌الاجلی در نظر گرفته می‌شود و کاردان باید ظرف دوازده ساعت پاسخ بسیاری از سوالات را به اداره شهربانی بدهد.
در ادامه با تشریح ادوات جنگی و اختراعات رازدار کیمیاگر و فتانه، رمان به نوعی تبدیل به رمانی علمی-تخیلی می‌شود. مورد قابل توجه این است که همانند داستان‌های علمی تخیلی این اتفاقات در زمان آینده رخ می‌دهد اگرچه نویسنده این رمان را در سال ۱۳۲۱ نوشته است اما زمان وقوع داستان در سال ۱۹۶۶ میلادی است. و این آلات و ادواتی که شرح‌شان رفت در این سال یعنی اواسط دهه‌ی چهل خورشیدی وجود دارد و جنگ رخ نموده در این سال که شاید بشود آن را جنگ جهانی سوم نام نهاد.
رخداد مرکزی رمان که آن را به رمان‌های علمی تخیلی مربوط می‌کند در واقع اختراع عجیب فتانه دختر اصفهانی است..
دیدگاه پدر و دختر در زمینه‌ی علمی و اخلاقی با هم در تضاد است. پدر به دنبال اکسیر اعظم و ساختن طلای خالص است. اگرچه در زمان نوشتن این رمان تلویزیون وجود داشته و نویسنده هم در کتاب درباره‌ی آن می‌نویسد اما به نوعی جهان دیجیتال امروز را هم پیش‌بینی می‌کند و در صحنه‌ای چیزی شبیه به ویدئوکنفرانس برگزار می‌شود که فتانه با نماینده‌ی تمام ملل که هر کدام در کشور خودشان هستند صحبت می‌کند و مردم کل جهان هم با تلویزیون شاهد این گفت‌وگوها هستند.
ایده و اختراع اصلی فتانه ساخت اشعه‌ای است که سخت‌ترین فلزات عالم را از فرسخ‌ها مسافت بتواند ذوب کند و بدین وسیله انبار ادوات جنگی تمام دول را از راه دور نابود کند و به این ترتیب جنگ به پایان برسد.
ایده‌های فمینیستی
شخصیت اصلی رمان فتانه دختر جوان اصفهانی است همین به خودی خود دیدگاه نویسنده را نشان می‌دهد. دختر جوانی که می‌خواهد در جهان صلح برقرار کند و کاری کند که دیگر در جهان جنگی وجود نداشته باشد. این ایده در شکل‌های دیگری هم در رمان مطرح می‌شود گاه به شکل داستانی و در روند رمان و گاه حتی به شکل مستقیم. بعد از آن‌که مجمع صلح می‌پذیرد که نمایندگانی از کشورها برای این مجمع انتخاب بشوند که طعم جنگ و مرارت‌های آن را کشیده‌اند بسیاری از نمایندگانی که انتخاب می‌شوند زن هستند.
نماینده‌ی مردم یونان زنی بیمار که تنها بازمانده‌ی جنگ در یکی از دهات یونان است. نماینده‌ی روس‌ها هم مادری است که چهار فرزند ارشدش در جنگ کشته شده است. نماینده‌ی ایتالیا زن جوانی است که شوهرش در حملات هوایی کشته شده است. نماینده‌ی ایران هم که بالطبع فتانه است.
علاوه بر این‌ها یکی از ایده‌های مهم و اصلی رمان این است که فقط مادران می‌توانند پیام‌آور صلح در جهان باشند و این مردان هستند که آتش جنگ و خشونت را برپا می‌کنند.
نظر خود را بنویسید