فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: مشاهده‌ی کسانی که با گونی‌های بزرگ بر پشت یا با چرخ‌دستی در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر پرسه می‌زنند و کنار سطل‌های زباله نشسته و یا تا کمر داخل سطل خم می‌شوند تا مگر از این طلای کثیف، سهمی به خانه ببرند؛ یکی از غمبارترین صحنه‌هایی است که در شهر کرمان وجود دارد.
رامین امیرمداح، معاون خدمات شهری شهرداری کرمان می‌گوید که برای ساماندهی زباله‌ها و تعطیلی کارگاه‌های غیرمجاز بازیافت که منجر به حذف این نوع از زباله‌گردی می‌شود؛ اقداماتی در دست انجام دارند و وعده می‌دهد حداکثر در سه ماه آینده وضعیت شهر کاملا تغییر خواهد کرد. گفت‌وگو با او را در ادامه می‌خوانید.
آقای مداح، به نظر می‌رسد زباله‌گردی در شهر کرمان افزایش پیدا کرده است. آیا بررسی‌های شهرداری هم چنین نتیجه‌ای را می‌رساند؟ آیا آماری تخمینی یا واقعی از تعداد زباله‌گردهای غیررسمی در کرمان دارید؟
اینکه زباله‌گرد غیررسمی در شهر وجود دارد را قبول داریم ولی اینکه افزایش داشته باشد؛ اگر نسبت به چندین سال قبل می‌گویید که من آماری ندارم تا مقایسه کنم اما می‌توانم بگویم که در این یک سال اخیر، به نظر می‌آید تعدادشان ثابت مانده و افزایش نیافته است.
این زباله‌گردها را تاکنون ردیابی کرده‌اید؟ پشت پرده‌ی زباله‌گردی در کرمان چیست؟ کارفرمایان این افراد چه کسانی هستند؟ زباله‌ها را چه می‌کنند؟ کجا می‌برند؟ سود اصلی به چه کسانی می‌رسد؟ در تهران صحبتی بود که خود پیمانکاران شهرداری این افراد را به کار می‌گیرند. در کرمان وضعیت چگونه است؟
در کرمان، حداقل براساس اطلاعاتی که داریم، پیمانکاران شهرداری در این زمینه فعالیتی ندارند. منطقی هم نیست این‌طور عمل کنند؛ وقتی خود پیمانکار دارد زباله‌ها را جمع می‌کند و برای این کار نیرو دارد چرا با زباله‌گردها کار کند؟ ضمن اینکه ما نظارت بسیار شدیدی بر روی جمع‌آوری زباله داریم. هر منطقه‌ی شهرداری، واحد تنظیف دارد که به همراه سازمان پسماند، به شدت نظارت می‌کنند. از پیمانکاران شهرداری مطمئن هستیم که با زباله‌گردها کار نمی‌کنند.
پس این زباله‌گردها که هستند و با چه کسانی کار می‌کنند؟
به نظر می‌رسد کسانی هستند که از لحاظ معیشتی مشکل جدی دارند و برای کسب درآمد، زباله‌گردی می‌کنند و کسانی که کارگاه‌هایی دارند از آن‌ها خریداری کرده و سود اصلی را می‌برند. اینکه با پیمکانکاران شهرداری باشند را اصلا قبول نداریم.
مافیای زباله هم در کرمان داریم؟
اطلاعاتی در این زمینه نداریم و به نظر من، نیازی هم نیست به این مسائل ورود کنیم؛ ما در حال انجام اقداماتی هستیم تا ساماندهی زباله‌های شهر را بهبود ببخشیم که یک بخش آن، شناسایی و پلمب کارگاه‌های غیرمجاز با هماهنگی دادستانی است که در حال انجام است. حالا اینکه مافیا داریم یا نداریم؛ کاری به آن نداریم. مهم تعطیلی این فعالیت‌های غیرمجاز است.
امکان شناسایی همه‌ی این کارگاهها وجود دارد؟ برخی کارگاهها ممکن است زیرزمینی باشند و نتوانید پلمب‌شان کنید.
تاکنون نداشتیم گزارشی که نشان دهد کارگاه‌های زیرزمینی زباله فعال است. امکان نگهداری زباله‌ها در چنین مکان‌هایی هم وجود ندارد. درست است که زباله‌ها خشک هستند ولی چون در تماس با زباله‌های تر بوده‌اند، از لحاظ بهداشتی مشکل ایجاد می‌کند و بوی زباله اجازه‌ی دپوی زیرزمینی نمی‌دهد. همه‌ی کارگاه‌های ما، زمین خالی هستند.
در کدام‌یک از مناطق شهر بیشتر هستند؟
کارگاه‌های غیرمجاز فعلی، زمین‌های خالی روباز هستند که اطراف آن دیوار کشیده شده است. قاعدتا در مناطق محروم شهر کارگاه بیشتر داریم. در قسمت‌هایی از شهر، زمین گران و رونق ساخت‌وساز طوری است که مالک، آن را برای کارگاه زباله اجاره ندهد. بنابراین، به مناطقی می‌روند که زمین‌های خالی که امکان تبدیل به کارگاه دارد، بیشتر باشد، اجاره‌ها ارزان باشد و مردم هم از لحاظ معیشتی ضعیف‌تر هستند، بنابراین، بیشتر همکاری می‌کنند.
گفتید برای ساماندهی زباله دارید اقدام می‌کنید. در این زمینه چه برنامه‌ای دارید؟
من شش ماه در این مسئولیت هستم و در همین مدت، سه راه‌حل را به‌طور همزمان داریم پیگیری می‌کنیم. یکی، شناسایی کارگاه‌های غیرمجاز زباله در مناطق پنج‌گانه‌ی شهرداری است که زباله‌گردها، با آن‌ها در ارتباط هستند و تعدادشان هم خیلی زیاد است. این کارگاهها را داریم یکی پس از دیگری، پلمب می‌کنیم. گام بعدی، ساماندهی بازیافت زباله است. به این منظور، یک‌سری اسناد را تهیه کردیم تا این اقدام را به مزایده بگذاریم و شرکت یا شخصی که توانایی کافی دارد، کار ساماندهی را از درِ منازل و بدو جمع‌آوری به عهده بگیرد، و چون درآمدزایی خوبی دارد، به‌ازای آن مبلغی را به شهرداری بپردازد. اواخر سال 99 که مزایده برای این واگذاری را برگزار کردیم، شرکت‌کننده نداشت؛ شاید اطلاعات شرکت‌ها از این موضوع کم بود. الان مجدد در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری مزایده هستیم و به نظر می‌رسد این‌بار، شرکت‌کنندگان خوبی داشته باشیم چرا که تعداد زیادی از افراد مراجعه کرده و اطلاعات گرفته‌اند. وقتی برنده مشخص شود، موظف است ساماندهی را انجام دهد و قاعدتا با زباله‌گردها وارد گفت‌وگو خواهد شد و ساماندهی می‌کند. الان 23 کانکس را آماده کرده‌ایم تا در نقاط مختلف شهر نصب شود تا شهروندانی که حاضرند، خودشان زباله را تحویل این کانکس‌ها بدهند، مابقی را هم برنده‌ی مزایده، موظف است تا جمع‌آوری کند. به نظر می‌رسد اقدام خیلی خوبی باشد. اسناد آن هم بسیار دقیق و با توجه به همه‌ی جزییات تهیه شده است. مزایده، حداکثر تا پایان اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود و از خردادماه کار شروع می‌شود.
برنده‌ی مزایده، زباله‌ها را باید جمع‌آوری کند و به کارخانه‌ی بازیافت شهرداری تحویل بدهد؟
نه. هرچه زباله را جمع‌آوری کرد، متعلق به خودش است اما هزینه‌ای را به شهرداری باید بپردازد.
راه‌حل سوم شما چیست؟
راه‌اندازی کارخانه‌ی بازیافت شهرداری که مدت‌های زیادی تعطیل بود و الان فعال است. کارگاه‌های غیرمجاز پلمب، مزایده برگزار و مسئول جمع‌آوری مشخص می‌شود و کارخانه‌ی بازیافت هم که فعال است؛ شاید با این اقدامات، زباله‌گردی به صفر نرسد ولی بسیار کمتر خواهد شد. این سه مرحله در ارتباط با یکدیگر هستند و اگر برنده‌ی مزایده نتواند زباله‌گردها را ساماندهی و کنترل کند، خودش متضرر می‌شود. اما اگر خوب عمل کند، تعداد زیادی از زباله‌گردها حذف می‌شوند یا به مسئول ساماندهی می‌پیوندند؛ آن هم براساس مقررات و اسنادی که شهرداری تعریف کرده است. برای این اقدامات، از تجربه‌ی دیگر کلانشهرها و نظر کارشناسان و همکاران‌مان استفاده کرده‌ایم. دو مرحله‌ی آن که پلمب کارگاهها و راه‌اندازی کارخانه‌ی بازیافت بود انجام شده و مزایده هم به‌زودی برگزار و تکلیف مشخص می‌شود. در نتیجه، وضعیت شهر بسیار تغییر خواهد کرد.
الان شهرداری بخشی از زباله‌ها را در ساعات شب جمع‌آوری می‌کند. با این اقدامی که دنبال می‌کنید، یک پیمانکار خصوصی هم به کمک شهرداری می‌آید. درست می‌گویم؟
بله. زباله‌هایی که شهرداری جمع‌آوری می‌کند به کارخانه‌ی بازیافت تحویل داده می‌شود. این پیمانکار اما، همین کار زباله‌گردها که تفکیک غیرمجاز دارند انجام می‌دهند را براساس اصول و ضوابطی که ما تعیین کرده‌ایم، دنبال می‌کند. از طرفی، سرمایه‌گذار دیگری که یک ثبت اختراع دارد و اهل تبریز است، مراجعه کرده تا طرحی که دارد در کرمان اجرا کند. او می‌خواهد با ترکیبی از زباله و خاک و نخاله، مصالح ساختمانی تولید می‌کند. زباله‌هایی که قابل استفاده است و باید برای بازیافت برود را باید بخرد. بخش زیادی از زباله‌ها اما دفن می‌شود و هرچه هم اصولی انجام شود به محیط زیست آسیب می‌زند؛ بخش زیادی از این زباله‌ها را نیز این سرمایه‌گذار استفاده می‌کند. اگر با ایشان که کارشان تایید شده، به نتیجه برسیم، اقدام خیلی خوبی است. شهرداری از این بخش، دنبال درآمدزایی نیست بلکه می‌خواهیم حجم زباله و خاک و نخاله‌هایی که به محیط زیست اضافه می‌شوند را کاهش دهیم. البته خود ایشان گفته از آن‌جایی که کاری انجام می‌دهد درآمد دارد، حاضر است هزینه‌ای نیز به شهرداری بپردازد. در حال مذاکره و پیگیری هستیم و نتیجه که قطعی شود اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. با مجموع اقدامات قطعی‌ای که پیگیری می‌کنیم، حداکثر در سه ماه آینده وضعیت شهر کاملا تغییر کرده و ساماندهی زباله‌ها به‌صورت مدون و قانونمند صورت می‌گیرد.
آقای مهندس، چرا به‌جای واگذاری بخشی از کار به پیمانکار؛ کارخانه‌ی بازیافت را به بخش خصوصی واگذار نکردید تا کل فرایند، از جمع‌آوری تا بازیافت را یک پیمانکار مشخص انجام دهد که نظارت بهتری هم بتوانید انجام دهید؟
اسناد مزایده‌ی کارخانه در حال تهیه است تا به بخش خصوصی واگذار شود و احتمالا تا 15 روز آینده، مزایده‌ی واگذاری آن برگزار شود منتها، برای انجام کاری که شما به آن اشاره کردید، فعلا بخش خصوصی که توانایی داشته باشد را نداریم. در حال حاضر، حدود هشت یا 9 شرکت هستند که زباله‌ی سطح شهر را جمع‌آوری می‌کنند، اینکه یک پیمانکار کل شهر را پوشش دهد و جمع‌آوری و تفکیک از مبدا و ساماندهی زباله‌گردها و کارگاه‌های بازیافتی غیرمجاز را انجام دهد؛ به نظر می‌رسد چنین توانایی‌ای در شهر نداشته باشیم. هیچ پیشنهادی هم تاکنون در این زمینه نداشته‌ایم. اگر چنین امکانی فراهم می‌شد برای شهرداری هم خیلی مطلوب‌تر بود.
در حال حاضر، تعداد زیادی از کودکان هستند که به زباله‌گردی مشغولند. آیا بعد از واگذاری ساماندهی زباله به پیمانکار بخش خصوصی، این کودکان حذف می‌شوند؟ در اسناد و شرایطی که تعیین کردید، صراحتی دارید تا به‌کار گیری بچه‌ها ممنوع شود؟
در همه‌ی سیستم‌های دولتی به‌کارگیری کودکان ممنوع است، در همه‌ی اسناد نیز اعلام شده که به‌کار گیری نیروهای خارجی و کودکان کمتر از 18 سال و ... ممنوع است. اینکه می‌گویید زباله‌گردهای کودک حذف شوند، مثل این می‌ماند که بگوییم کودکان کار یا متکدی در شهر حذف می‌شوند یا نه؟ شاید این کودکان به سمت زباله‌گردی نتوانند بروند ولی چون باید به تامین هزینه‌های خانواده کمک کنند یا برخی حتی نان‌آور خانواده هستند؛ به سمت کارهای دیگر می‌روند. فکر می‌کنم کار کودک حذف‌شدنی نباشد مگر اینکه سیاست کلی پشت کار قرار گیرد و همه‌ی دستگاه‌ها ورود و اقدام کنند.
روزانه چه‌قدر زباله در شهر کرمان تولید می‌شود؟
به‌طور متوسط بین 300 تا 400 تن زباله در روز جمع‌آوری شده و به معدن و کارخانه ارسال می‌شود. البته در برخی ایام سال، این میزان بیشتر است؛ مثلا اسفندماه به‌دلیل خانه‌تکانی تا روزی هزار تن هم می‌رسد.
این 300 تن را شهرداری جمع‌آوری می‌کند، مقداری از زباله‌ها می‌ماند که زباله‌گردها می‌برند. درست است؟
چیزی باقی نمی‌ماند. زباله‌گردها دو روش دارند: یا قبل از جمع‌آوری شهرداری مراجعه می‌کنند یا در ساعات دیگری که شهروندان زباله را بیرون می‌گذارند؛ ماشین‌های جمع‌آوری زباله‌ی شهرداری ساعت 9 شب به محلات می‌رسند. هر محله یک ماشین دارد و کار جمع‌آوری را که شروع می‌کند، ممکن است ساعت یک و نیم شب به پایان برسد. همه‌ی خانواده‌ها می‌دانند ماشین چه ساعتی به محله‌ی آن‌ها می‌رسد. بارها هم اطلاع‌رسانی کردیم که چه زمانی زباله را بیرون بگذارند. کسانی که رعایت می‌کنند، مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما متاسفانه برخی شهروندان، صبح زود یا دم ظهر زباله را داخل کوچه می‌گذارند. این، زباله‌ای است که زباله‌گردها از آن استفاده می‌کنند. صحنه‌ی دیگری که در شهر زیاد مشاهده می‌شود، گذاشتن پاکت زباله روی صندوق عقب ماشین است. نمی‌توان تفکیک در خانه انجام نداد، سر ساعت زباله را بیرون نگذاشت، چنین رفتارهایی را انجام داد و بعد، همه‌ی انتظارات از سمت شهرداری باشد که چرا ساماندهی را ایده‌آل انجام نمی‌دهد.
پس، حجم کل زباله‌ی ما این 300، 400 تن است به اضافه‌ی میزانی که زباله‌گردها جمع می‌کنند. عدد نهایی را دارید؟
زباله‌ی جمع‌آوری‌شده توسط شهرداری 300 تا 400 تن است. اینکه چه حجمی را شهروندان در ساعات غیرمعمول بیرون می‌گذارند، آماری است که ما آن را نداریم ولی بالا هم نیست چون زباله‌گردها فقط زباله‌ی خشک را جمع‌آوری می‌کنند که وزن خیلی کمی دارد و در نهایت، عدد بزرگی نمی‌شود. / الف
نظر خود را بنویسید