فردایکرمان ـ اسما پورزنگیآبادی: کمآبی در استان کرمان سالیان درازی است که نقل محافل و در راس چالشهای استان قرار داشته و اکنون کار به جایی رسیده که حتی شهر کرمان نیز، در تامین آب شرب با کمبود مواجه شده است.
طرفداران پروژههای انتقال آب، برای شهری مثل کرمان، راهی جز این نمیدانند که از اینطرف و آنطرف آب را بیاورند. اگر تا پیش از این، از پروژههای انتقال آب بهشتآباد و صفارود و چالشهای آن زیاد گفته میشد، چند ماهی است که استان به دنبال انتقال مازاد آب خلیجفارس در سرچشمه به شهر کرمان است. پروژهای که علی رشیدی، مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان در گفتوگو با فردایکرمان دربارهی آن توضیحاتی میدهد که در ادامه میخوانید. بخش دوم این گفتوگو که دربارهی دیگر مسائل آبی استان است در آیندهای نزدیک منتشر میشود.
*آقای مهندس، دربارهی پروژهی انتقال آب خلیجفارس به شهر کرمان که از طرف شما و نمایندگان مجلس و استاندار پیگیری میشود چیز زیادی نمیدانیم. لطفا از جزئیات آن برایمان بگویید.
در ابتدا بگویم که خشکسالی و کمآبی و کاهش بیسابقهی بارندگی در استان در حدی است که فکر میکنم باید همه صدای رساتری دربارهی تامین آب داشته باشیم. البته، اقدامات خوبی در جریان کارگروه سازگاری با کمآبی انجام شده و همهی دستگاههای مرتبط دور هم جمع شدهاند و تصمیماتی گرفته شده است. تمامی مصوبات کارگروه استانی نیز در کارگروه ملی مصوب شده است که جای قدردانی از آقای دکتر فدائی و آقای دکتر زینیوند استانداران سابق و کنونی دارد که حمایت کردند. جلسات کارگروه همچنان با حضور معاون محترم عمرانی استاندار و بهطور منظم برگزار میشود و تمامی دستگاههای مصرفکننده بزرگ آب از جمله جهادکشاورزی شمال و جنوب، صنعت و معدن شمال و جنوب، محیط زیست و شهرداری و منابع طبیعی و آبفا، در این کارگروه دور هم جمع و با طرحی که مصوب شده، در گام اول قرار است بیش از یک میلیارد مترمکعب طی پنج سال در مصرف آب استان صرفهجویی کنند. ما هم بهصورت مستمر طرح سازگاری را پیگیری میکنیم تا روند اجرای آن ارزیابی شود. در حال حاضر، متاسفانه اکثر شهرهای استان از جمله کرمان، در وضعیت نامناسبی قرار دارند. 99 درصد آب شهر کرمان از طریق چاهها و منابع زیرزمینی تامین میشود، اکثر چاهها کفشکنی و جابهجا شدهاند و شرایط طوری شده که کفشکنی و جابهجایی دیگر چندان امکانپذیر نیست بنابراین، به فکر تامین آب از طریق انتقال هستیم. یکی از سامانههایی که پیش از این تعریف شده، انتقال آب از هلیلرود است که هماکنون حدود 43 درصد پیشرفت فیزیکی دارد اما به دلیل مشکلات مالی روند اجرایی کُندی دارد. پروژهی دیگر، آبرسانی به شهرهای شمالی استان (بهشتآباد / خِرسان) است که آب از سرشاخههای کارون را برای کرمان تامین میکند؛ این پروژه ردیف اجرایی دارد و 770 کیلومتر خط انتقال باید اجرا شود تا به منبع اصلی برسیم. پروژه از سال 94 شروع شده ولی بهدلیل مشکلات مالی تقریبا نیمهتعطیل است. در این شرایط و با توجه به کمآبی شدیدی که کرمان با آن مواجه است، به فکر پروژهی دیگری افتادیم. همانطور که اطلاع دارید، سال گذشته، صنایع بزرگ استان؛ گلگهر و مس سرچشمه و چادرملوی یزد با تخصیص آبی که از وزارت نیرو گرفتند، خط انتقال آب از خلیجفارس را اجرا کردند که در فاز اول و دوم آن، آب به سیرجان و رفسنجان رسیده و همچنان این خط در حال تکمیل است.
محل تلاقی مسیری که خط انتقال خلیجفارس پیموده تا به یزد برسد، با خط انتقالی که برای پروژهی انتقال آب خِرسان در حال اجراست، در کیلومتر 127 کرمان بوده که 26 کیلومتر بعد از رفسنجان واقع شده است. تاکنون 37 کیلومتر از خط انتقال خرسان که در واقع باید آب درازمدت کرمان را تامین کند، اجرا شده است. برای حل مشکل آب شرب شهر کرمان بهترین و سریعترین پروژهای که به ذهنمان رسید این است که با توجه به تلاقیای که این دو خط دارند؛ خط انتقال آب شهرهای شمالی را به خط خلیجفارس متصل کنیم و در مواقع خاص و ضروری از آب صنعت و از محل 10 میلیون مترمکعب تخصیص شرب که از آب صنایع داریم، آب را به شهر کرمان بیاوریم. طرح پیشنهادی که دادیم بررسی شد و مورد توافق وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب و مجمع نمایندگان و استانداری قرار گرفت. با پیگیری ویژهای که انجام دادهایم، قرار شده بخشی از اعتبار آن را صنایع بزرگ استان تامین کنند و بخش دیگر آن در جلساتی که با سازمان برنامهوبودجه و وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب داشتیم قرار شد از طریق دولت تامین شود.
پیمانکار پروژه کدام شرکت است؟
پیمانکار، قرارگاه خاتمالانبیاء است اما بهدلیل افزایش هزینهها و بهویژه فهرست بهای سال 1400 پیمانکار مقداری در انجام کار طفره میرود و پیگیریم تا پیمانکار تعیینتکلیف شود. اگر تامین اعتبار طبق برنامهریزی صورت گیرد، میتوانیم ضربتی این پروژه را اجرا کنیم. یکی از سامانههایی که کمتر از یک سال میتواند آب را به شهر کرمان برساند همین انتقال از خط خلیجفارس است البته منوط به حل مشکل مالی و پیگیری جدی دارد.
این پروژه چهقدر اعتبار نیاز دارد؟
127 کیلومتر طول خط است که 37 کیلومتر آن اجرا شده و 90 کیلومتر باقی مانده است. براساس بهروز رسانی که انجام دادیم، دو هزار و 100 میلیارد تومان نیاز دارد که متاسفانه رقم سنگینی است و در این شرایط مالی، نمیدانم دولت میتواند آن را تامین کند یا خیر.
معاون وزیر نیرو مدتی پیش در تلویزیون اعلام کرد که دولت برای پروژههای انتقال آب اعتبار نمیگذارد. آب شرب هم شامل میشود؟
خیر. این تصمیم برای پروژههای انتقال آب به صنعت است که بخش خصوصی باید برای آن هزینه کند. سال گذشته از دریای عمان نیز تخصیص حدود 126 میلیون مترمکعبی برای صنعت و 25 میلیون مترمکعب برای شرب شهرهای جنوبی گرفتیم. برای پروژههای بزرگ مربوط به صنعت دولت هزینه نمیکند.
انتقال آب از دریای عمان را کدام شرکت قرار است اجرا کند؟
برای این پروژه بهدنبال سرمایهگذار هستیم و فراخوان آن را دادهایم. اگر آب صنایع تامین شود، آبی که الان این واحدها مصرف میکنند را میتوانیم وارد شبکهی آبرسانی کنیم که به تامین آب شرب کمک میکند.
یکی از مسائلی که دربارهی طرحهای انتقال آب همواره مطرح میشود، مجوزهای زیستمحیطی است. آیا پروژهی خلیجفارس به شهر کرمان مجوز از محیط زیست گرفته است؟
پروژهی خلیجفارس را صنعت اجرا میکند و انتهای خط هم چادرملوی یزد است. در شروع پروژه، تامین آب برای شهر کرمان مطرح نبود و الان به فکر آن افتادیم. پیوستهای زیست محیطی پروژه صادر شده و مجوز را گرفته که کار اجرایی و عملیاتی شده است. تا مجوز زیستمحیطی برای پروژههای بزرگ گرفته نشود، اجرایی نمیشوند.
یعنی خط انتقال از خلیجفارس به شهر کرمان نیاز به مجوز زیستمحیطی جداگانه ندارد؟
خیر. نیاز ندارد.
این موضوع هم مطرح است که آبی که به صنعت رسیده وقتی قرار باشد برای شرب هم استفاده شود، گران درمیآید. محاسبات شما چهطور این طرح را دارای توجیه کرده است؟
بله، قیمت این آب مقداری گران است ولی پیگیریم تا با توافق با شرکتهای بزرگ مثل گلگهر و مس، از محل مسئولیتهای اجتماعی آنها استفاده و آب را با قیمت مناسب خریداری و وارد شبکهی آبرسانی کنیم. اگر قرار باشد با قیمت تمامشده برای شرب محاسبه شود، اصلا صرفهی اقتصادی ندارد. دولت چون تامینکنندهی آب شرب است باید مقداری هزینه کند تا به قیمت مصوب تامین آب برسیم.
کیفیت این آب چگونه است؟
بسیار عالی. چون صنایع، برای این خط آب شیرینکن دارند. در ورودی شهر هم تصفیهخانه احداث میکنیم ولی کیفیت آبی که اکنون به سیرجان و رفسنجان رسیده، برای آب شرب مناسب است.
اشاره کردید که برای حل مشکلات آب شهری مثل کرمان، پروژههای تعریف شده و خودتان هم گفتید که در تامین آب آن با مشکل مواجهید. با توجه به این وضعیت و اینکه گفته میشود کرمان با تنش آبی شدید مواجه است، چهقدر امیدوارید پروژهی خلیجفارس اجرایی شود؟
چون همهی مسئولان استانی و کشوری به این توافق و همراهی رسیدهاند که شهر کرمان با مشکل تامین آب مواجه است، به دنبال این هستند به هر شکل و طریق ممکن، تامین اعتبار را انجام دهند تا زودتر اجرا شود. من فکر میکنم افق روشنی پیش این پروژه است و با توجه به توافق همه، بهترین و سادهترین مسیر کوتاه همین پروژه است که باید اجرایی شود.
دربارهی کمبود آب، گلایه از برداشتهای بیرویهی بخش کشاورزی وجود دارد. شهر کرمان که کشاورزی چندانی ندارد. دشتهای آبی چرا با این کمبود شدید مواجه شدهاند؟
متاسفانه منابع تامین آب شهر کرمان محدودند. قبلا از دو قنات حسینآباد و مورگن مقدار قابلتوجهی آب وارد شبکهی شهر میشد ولی بهدلیل خشکسالیهای چند سال اخیر، دبی آب این قنوات به حداقل ممکن، حدود 20 تا 30 لیتر رسیده است. علاوه بر این، دبی چاههای تامینکنندهی آب کرمان هم کاهش پیدا کرده، از طرفی، افزایش چشمگیر جمعیت و اضافه شدن مصارف آب حاشیهنشینها را هم داشتیم و این عوامل، باعث کمبود آب شده است.
با این شرایط، تابستان امسال شهر کرمان با چه شرایطی مواجه خواهد بود؟
جلسات متعددی در اینباره با مسئولان شرکت آبوفاضلاب استان داشتیم و مجوز حفر هشت حلقه چاه را دادیم تا وارد مدار کنند. با مدیریت مصرف امیدواریم تابستان خیلی چالشی نداشته باشیم. آبفا هم از تمام ظرفیتهای موجود برای مدیریت شرایط استفاده کرده که امیدواریم شرایط کنترل شود. / الف
عکس: خلیلزاده، روابط عمومی آب منطقهای
نظر خود را بنویسید