طرح بافت کهن یک الگوی شکست خورده است!

گروه جامعه ـ رئیس خانه‌گفتمان شهر و معماری کرمان تصریح کرد که طرح بافت کهن یک الگوی شکست خورده است. او این ادعا را در نقد رویکردی مطرح کرد که خود آن را نگاه از بالا به پایین در حوزه‌ی شهرسازی توصیف می‌کند و معتقد است این طرح و بسیاری طرح و پروژه‌‌های دیگر با این نگاه تدوین و اجرا شده و موفقیتی کسب نکرده و نمی‌کند چرا که مشارکت مردم به‌عنوان ذی‌نفعان اصلی را نادیده گرفته‌اند.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، کورش افضلی، شامگاه دیروز دوشنبه، در نشست «بازآفرینی شهری بومی» که با حضور جمعی از کارشناسان معماری و شهرسازی و مسئولان تعدادی از دفاتر تسهیل‌گری اجتماعی محلات شهر کرمان در محل خانه‌گفتمان برگزار شد، گفت: «وقتی از احیای بافت قدیم صحبت می‌شود، مردم بیش‌تر آسفالت معابر یا احداث پارک و تغییرات کالبدی را مدنظر دارند؛ این تغییرات کالبدی نیز، از طرف شورا و شهرداری قطره‌چکانی و با سرعت کم در حال انجام بوده است».
وی افزود: «بازآفرینی شهری اما می‌گوید الگوی جدید باید با هدف ایجاد محیط مطلوبی برای زیست و نه فقط با تمرکز بر تغییرات کالبدی تعریف شود و این الگو را نه از بالا به پایین بلکه در مشارکت مردم تعریف می‌کند نه توسط میراث فرهنگی یا شورا و شهرداری».
وی با بیان این‌که میراث فرهنگی باید در طرح‌های بازآفرینی انعطاف بیش‌تری داشته باشد تا ساکنان محلات بتوانند الگوی زیست خود را تعریف کنند، اظهار کرد: «دیدگاهی که از گذشته تاکنون وجود داشته شکست خورده است. همه‌ی ما که به‌عنوان مشاور یا مجری؛ طرح‌هایی را نوشته و اجرا کرده‌ایم متهم هستیم که نگاه از بالا به پایین داشتیم و همه کالبدمحور کار کرده‌ایم این در حالی است که شرح خدمات و دستورالعمل‌ها بر این مبنا بوده است اگرچه اکنون رویکرد خود را تغییر داده‌ایم اما در ادامه‌ی چنین رویکردی در گذشته بوده که هرجا دست گذاشتیم خراب کرده‌ایم».
افضلی سپس برای اثبات ادعای خود به چند پروژه‌ی پرمسئله در شهر کرمان اشاره کرد و توضیح داد: «دو سال قبل در شهر کرمان، محور گلبازخان را کشیدند. هیچ عقل سلیمی این الگو را نمی‌پذیرد. گلبازخان اکنون به یک پارکینگ خودرو تبدیل شده و 20 سال دیگر، سرنوشتی مشابه اکنونِ خیابان شریعتی خواهد داشت».
وی ادامه داد: «یا سیتی‌سنتر وکیل را با این عظمت در کنار بازار تاریخی کرمان ساختند. این سیتی‌سنتر آمده که بازار را کنار بگذارد. یا ادامه‌ی خیابان شهید ایرانمنش که به چمران و ابن‌سینا می‌رسد؛ این هم یک الگوی شکست‌خورده دارد. 42 مالک را باید جمع و راضی کنیم تا بتوانیم این پروژه را اجرا کنیم آن هم با یک سرمایه‌گذاری 27 میلیارد تومانی! با چنین پروژه‌هایی ساکنان این محلات نیز بدبین شده و این‌گونه اقدامات را فعالیتی برای کسب سود توسط شهرداری و راه و شهرسازی عنوان می‌کنند».
وی افزود: «یا سال 71 طرح محور فرهنگی کرمان را داشتیم که این طرح نیز نگاهی از بالا به پایین داشت. تمام کاربری‌های پلاک‌های مختلف را با این دید که من قدرت دارم و از همه‌ی مالکان بیش‌تر می‌دانم؛ تعریف کرد و هیچ‌کدام هم اجرا نشد و مالکان نیز با محدودیت‌ها و مشکلاتی مواجه شدند».
این دکترای شهرسازی در ادامه، طرح بافت کهن را یک الگوی شکست خورده دانست و گفت: «این طرح سندی است که به مرور زمان به هرکس که بخواهد پروانه‌ای بگیرد، راهنمایی می‌دهد که چه باید بکند. این نگاه از بالا به پایین باید جایگزین مشارکت مردمی شود».
افضلی اضافه کرد: «نگاهی که وجود داشته باعث پاره شدن و از بین رفتن بافت قدیم ما شده و یک بافت از هم پاشیده به ما به ارث رسیده است؛ 40، 50 سال همین رویکرد وجود داشته و هرکس که آمده به شکلی ضربه‌ای به بافت کهن زده است». وی گفت: «بافت کهن شهر ما را مردم ساخته‌اند و باید دوباره کار را به خود مردم بسپاریم».
وی سپس با اشاره به راه‌اندازی 10 دفتر تسهیل‌گری در 10 محله‌ی شهر کرمان توضیح داد: «این دفاتر براساس الگوی توسعه‌ای به‌وجود آمده که مسیر آن را خود مردم تعریف می‌کنند. ما چهار گروه شامل مردم، دولت و نهادهای عمومی از جمله شورا و شهرداری، سرمایه‌گذاران و خیّران و دفاتر تسهیل‌گری را داریم که باید در ارتباط با یکدیگر، توسعه را ایجاد کنند».
افضلی افزود: «این دفاتر اما قرار نیست دیدگاه اجتماعی صرف داشته باشند بلکه باید اصول معماری و شهرسازی را نیز مدنظر قرار دهند». مسئول خانه‌گفتمان شهر کرمان با تاکید بر این‌که مردم صاحبان اصلی محله‌ی خود هستند، گفت: «اما چون روش تحقق اهداف خود و حقوق و روش احقاق حق خود آگاهی کافی ندارند یا در جریان پیگیری آن، به بروکراسی اداری برمی‌خورند؛ این دفاتر به‌عنوان واسطه و یک حلقه‌ی ارتباطی بین مردم و دولت وارد می‌شوند».
وی اظهار کرد: «اکنون 10 دفتر تسهیل‌گری در محلاتی از بافت کهن و حاشیه‌ی شهر کرمان ایجاد شده؛ آن‌ها که در محلات داخل محدوده‌ی شهر فعالیت می‌کنند از آنجا که نظام اجتماعی این محلات تقریبا تغییر یافته اما در عین حال، ارزش‌های تاریخی گسترده‌ای نیز دارند دفاتر به سمت احیای ارزش‌ها و بازآفرینی زیست مطلوب حرکت می‌کنند. در حاشیه‌های شهر اما آن‌قدر مشکل و مسئله وجود دارد که این دفاتر با ایجاد ارتباط بین مردم و دولت باید در نهایت به سندی برای تعیین تکلیف آن‌ها دست یابند».
در همین‌حال، افضلی تاکید کرد که دفاتر تسهیل‌گری نباید همیشه در محلات بمانند بلکه باید محله‌‌ای که در آن فعالیت می‌کنند را توانمند ساخته و سپس آنجا را ترک کرده و کار را به شورای محله و شهردار محله بسپارند.
در ادامه‌ی این جلسه، مدیران برخی دفاتر تسهیل‌گری که در جلسه حضور داشتند از تازه‌ترین یافته‌های خود در محلات گفتند که گزارش آن در سایت فردای‌کرمان در دسترس است.