فردای کرمان ـ ژیلا کاکاپور*: زمانی که تصمیم به تماشای نمایش «دوستی کلاغ و آهو» گرفتم، فکر نمی‌کردم از متنی فنی و مصنوع همچون کلیله و دمنه، با زبانی سلیس و روان روبه‌رو شوم؛ دیر زمانی‌ست به عنوان کارشناس زبان و ادبیات فارسی، دغدغه‌مند جای خالی ادبیات قشنگمان در این دوران هستم.
هرچه به دورترها چشم می‌اندازم ـ به زمان خودمان، پدرانمان و پدربزرگ‌هایمان ـ بیشتر این کمبود را در این چند دهه‌ی اخیر احساس می‌کنم.
فضای خانه‌هایمان پر بود از عطر بوستان و گلستان سعدی؛ طنین چنگ و صدای حافظ با آلبوم‌های ناظری و شجریان؛ و شاهنامه و داستان‌هایش که حب وطن را در جانمان برمی‌افروخت؛ و رباعیات سراسر حکیمانه‌ی خیام که دائم با او به واسطه‌ی پدر مانوس بودیم.
کلیله و دمنه، سمک عیار، و و و.... همه و همه عشق بود و مهر و ادب. ما با این سرمایه‌ی بی‌زوال، ادب یاد گرفتیم و آموزش دیدیم؛ خوب یا بد، زمانه و تاریخ قضاوت خواهد کرد. در مدرسه نیز عمیقا به ادبیات توجه داشتیم، چون در خانه با آن دمخور بودیم.
شاید امروزی‌ها با آموزش نوینی که با آن مواجه هستند، اصلا نپذیرند آنچه در باور ماست، این‌ها مهم نیست، آنچه مهم است زنده و پویا بودن ادبیات است، چرا که ماحصل اندیشه‌های بلند و حکیمانه‌ای است که آن را فرا زمانی کرده است.
اگر امروز خیلی از ناهنجاری‌های رفتاری کودکان و نوجوانان و جوانانمان را برنمی‌تابیم، به ضرس قاطع اعلام می‌دارم، بیشتر مهجوریت آنها با این میراث ارزشمند و غنی در فضای خانه و جامعه است. ورود بی‌محابا و پرسرعت تکنولوژی در این عصر، مجال این نوع آموزش به وسیله ادبیات که آموزش غیر مستقیم محسوب می‌شود را از عزیزانمان گرفته‌است.
ما گریزی از این هجمه‌ها نداریم؛ و می‌توان با تدبیر آنها را مدیریت کرد. راه‌هایی هست که بشود قربانی نبود؛ چه فرزند و چه والد. ورود به متون کهن پارسی، جز خیر، خوشبختی و نیک‌‌روزی پیامد دیگری ندارد.
یکی از این روش‌ها که بی‌شک بسیار موثر و کارساز است، همین کاری است که گروه هنری «هوای تازه» اخیرا انجام داده است. ادبیات فارسی حجم بیشتر آن، ادبیات تعلیمی است؛ نظم و نثر. کلیله و دمنه که فابل(قصه‌ای که با زبان حیوانات باشد) است و جزو ادبیات تعلیمی- تمثیلی به حساب می‌آید، می‌شود همه حکایت‌هایش را در قالب نمایش به اجرا درآورد؛ از آنجا که فابل، قصه و حکایت است به زبان حیوانات، کودک ارتباط بهتری می‌گیرد؛ زیرا «خوشتر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران.»
ضمن خداقوت به خانم فاطمه هجینی‌نژاد که حکایت «دوستی کلاغ و آهو» از کتاب ارزشمند و کهن کلیله‌و‌دمنه، فراخور درک همه‌ی مخاطبان، به زیبایی تمام نوشته و کارگردانی کرده‌اند. امیدوارم این رویکرد بیشتر مورد توجه کارشناسان حوزه کودک و نوجوان و ادبیات کودک قرار بگیرد.
گفتنی است این نمایش هر شب از ساعت ۱۹ در پلاتوی همایون صنعتی یه روی صحنه می‌رود.
* دکترای ادبیات و پژوهشگر
* عکس: محمد لطیف کار
نظر خود را بنویسید