تور غیرمجاز گردشگری در استان نداریم!

اسما پورزنگی‌آبادی ـ در جلسات زیادی و از تریبون‌های بسیاری شنیده‌ایم که وقتی مقامات استان کرمان می‌خواهند از گردشگری سخن بگویند، برای رونق آن، چنان از خود اشتیاق نشان می‌دهند که گمان می‌بری قصد کن‌فیکون دارند در عمل اما؛ استان کرمان با وجود انبوه ظرفیت‌هایی که برای دلربایی از گردشگران دارد، اندر خم همان پیچ اول مانده و فعالان این بخش هنوز گرفتار مشکلاتی هستند که همتایان آن‌ها در دیگر استان‌های گردشگرپذیر کشور آن را پشت سر گذاشته‌اند.
سیدعلی معین‌زاده؛ از پیشکسوتان گردشگری و هتل‌داری استان کرمان، رئیس انجمن هتل‌داران استان و عضو هیات مدیره جامعه هتل‌داران ایران در این گفت‌وگو از این چالش‌ها می‌گوید.

آقای معین‌زاده! از ابتدای امسال برخلاف روال گذشته، هیچ گزارش آماری از گردشگری استان کرمان ارایه نشده است. شما آیا این آمار را دارید؟
آمار دقیق ندارم ولی وضعیت به‌شدت بحرانی است. البته در این ماه وضعیت خوب بوده و تعدادی گردشگر خارجی به استان آمده در مجموع اما ما 40،50 درصد تورها را از دست داده‌ایم.

تورهای استان کرمان یا کشور؟
استان کرمان. کل کشور هم بخش زیادی از تورهای خود را از دست داده است. اما در همین شرایط، آقای مونسان (رئیس سازمان میراث کشور) چند روز پیش که برای مراسم حافظیه به‌ شیراز رفته بودند؛ مصاحبه‌ای کردند و گفتند: فرصتی دست داده و با مردم صحبت کردم و هتل‌ها گفته‌اند که از وضعیت راضی هستند! من نمی‌دانم چه‌طور به این نتیجه رسیدند؟ شاید یکی، دو هتل به‌دلیل آن‌که الان فصل گردشگری است و سمینار حافظ شناسی هم بوده؛ پر بودند اما چه‌طور این را عمومیت حتی به کل استان فارس دادند چه رسد به کشور! مگر یکی، دو هتل می‌تواند نماینده‌ی همه‌ی هتل‌های ما باشد؟ در کنار مشکلاتی که داریم؛ این‌گونه اظهاراتی هم دارد ضربه می‌زند. درباره‌ی آمار که پرسیدید؛ بدون این‌که فرد خاصی مدنظرم باشد اما می‌گویم که ما دست‌خوش یک‌سری آمار شدیم.

منظورتان چیست؟
یعنی شرایط طوری است که انگار هرچه بگویم تعداد هتل‌ها زیادتر شده، یا تعداد واحدهای بوم‌گردی بیش‌تر شده به این معناست که من کار خوب کردم. این شیوه‌ی عمل اما از نظر من خیانت است. وقتی نیازسنجی نشود و یک روستایی را مجاب کنم که خانه‌ی خود را برای پذیرایی و اقامت گردشگر درست کند و بعد گردشگری وجود نداشته باشد یعنی چی؟ این‌که در استان کرمان با سه میلیون نفر جمعیت، باید آمار بوم‌گردی مساوی استان اصفهان باشد چه معنایی دارد؟ این وضعیت؛ یعنی کسانی که آمار را بالا بردند معنای بوم‌گردی را نمی‌دانند! رفتند در شهر ماهان مجوز بوم‌گردی داده‌اند. بوم‌گردی اما متعلق به روستا بود. به چه اجازه‌ای چنین کارهایی را انجام می‌دهند؟ چرا این برنامه‌ریزی‌ها را می‌کنند؟ خطا اما از تصمیماتی رخ می‌دهد که در تهران گرفته می‌شود؛ آقای مونسان یک معاون گردشگری انتخاب می‌کند که در عرض یک سال، با انواع و اقسام دستورالعمل‌های خود، گردشگری را زیر سوال می‌برد. حالا دور گردون می‌چرخد و معاون جدید را معرفی می‌کنند! ایشان کیست؟ کسی که از نیروهای معاون سابق بوده. این سازمان تماما شده عرصه‌ی سعی و خطا! گردشگری کشور را در این یک سال با مشکلات زیادی مواجه کردند؛ فقط به‌دلیل یک معاون ناکارآمد و کارنابلد که تصمیماتی خلاف قانون گرفته است. وقتی متولی گردشگری کشور چنین وضعیتی دارد دیگر چه بگوییم؟

ارزیابی شما از عملکرد متولی گردشگری در استان کرمان چیست؟
در استان کرمان، هرچه مدیرکل زحمت بکشد در هر حال تابع دستورالعمل‌های بالا است. وقتی خود آقای مونسان هنوز نمی‌داند در سازمان می‌ماند یا نه؟ چه می‌شود کرد؟ نمی‌دانم چرا به درد گردشگری کشور نمی‌رسند؟ من اصلا انتقادی در مورد استان کرمان ندارم؛ چون آن‌قدر دستورالعمل از تهران صادر می‌شود که دست و بال مدیر استان را می‌بندد. وقتی دستورالعمل می‌آید که آمار خانه‌مسافر را بالا ببرید مدیر استان چه بکند؟ ما می‌گوییم اگر مجوز خانه‌مسافر هم می‌دهید در شهرهایی مثل بافت یا زرند که جایی برای اسکان نیست مجوز بدهید ولی در شهرهایی که مراکز اقامتی داریم این مراکز را زمین‌ نزنید. وقتی همه‌ی این مسائل را کنار هم بگذارید می‌بینید وضعیت گردشگری بسیار بحرانی است.

یکی از دغدغه‌هایی که شما مدت زیادی است درباره‌ی آن صحبت می‌کنید فعالیت مراکز اقامتی غیرمجاز است که تبلیغات آن روی دیوارهای شهر دیده می‌شود. نتیجه‌ی پیگیری شما‌ به کجا رسید؟
این را بنویسید که معین‌زاده به‌عنوان رئیس انجمن هتل‌داران استان نسبت به فعالیت این مراکز اقامتی غیرمجاز در کرمان هشدار داد؛ فردا اگر در این استان خدای نکرده یک اتفاق ناگوار از ناحیه‌ی همین خانه‌ها افتاد؛ این را بدانید من به‌عنوان رئیس انجمن هتل‌داران هشدار داده‌ام جلوی این خانه‌های بدون مجوز را بگیرند.

شما تاکنون چندین‌بار این نگرانی را مطرح کرده‌اید. چرا پاسخی به آن داده نمی‌شود؟
مدتی پیش، در کارگروه گردشگری در حضور معاون محترم عمرانی استانداری کرمان، نماینده‌ی یکی از دستگاه‌های عضو، وقتی این مسئله را مطرح کردیم، به ما گفت: اگر خانه‌ای غیرقانونی دیدید به کلانتری محل زنگ بزنید که بیاید تعطیلش کند! من چه جوابی بدهم؟ مگر کلانتری اجازه دارد که وارد خانه‌ی مردم شود و بپرسد اینجا چه خبر است و آیا اجاره داده‌اید؟ اگر بله به چه کسی؟ یا مگر من می‌توانم بروم از این خانه‌ها شکایت کنم؟ من چه کاره‌ام؟ شما که مسئول امنیت این شهر و استان هستید باید مسئله را پیگیری کنید. من چه کاره‌ام؟

دارند با این مراکز اقامتی غیرمجاز مماشات می‌کنند؟
به نظرم این‌طور باشد. فکر می‌کنند ما برای منافع خودمان است چنین هشدارهایی درباره‌ی فعالیت این خانه‌ها را مدام تکرار می‌کنیم و برای این است که هتل‌دار ما یک قِران بیش‌تر درآمد داشته باشد.

اگر قصدتان این هم باشد ایرادی ندارد. به‌هر حال شما رئیس انجمن هتل‌داران هستید و باید مدافع حقوق صنف خود باشد.
حرفی نیست ما فقط می‌خواهیم به این مسئله با حساسیت بیش‌تری ورود کنند. نسبت به مهمانسراهای دولتی انتقاد داشتیم؛ گفتند نمی‌توانیم تعطیل‌شان کنیم. پذیرفتیم که مثلا مهمانسرای استانداری را نمی‌شود تعطیل کرد اما گفتیم این مهمانسراها وارد بازار گردشگری نشوند. انتظار نداریم کارمندی که حق ماموریت کمی می‌گیرد، به هتل بیاید اما وقتی 15 روز عید را داریم؛ دیگر مسافران را به این مراکز دولتی نبرید و از آن‌ها پول بگیرید. تبلیغات نکنید و به در و دیوار ننویسید ستاد اسکان فلان نهاد دولتی. این هتل‌گریزی را مسئولین سر زبان‌ها انداختند. ضریب اشغال هتل‌های ما در استان، در تعطیلات نوروزی 52 درصد بوده است. چرا؟ این‌ها همه جای سوال است. هرچه هم که می‌گوییم، هیچ فایده‌ای ندارد. نه تقصیر استانداری و نه اداره کل و نه کارگروه گردشگری است. یک زنجیره است که همه‌ی اجزای آن، باید بخواهند این مشکلات را حل کنند.

به مراکز اقامتی غیرمجاز اشاره کردید که اخیرا در تبلیغاتش در سطح شهر دیدم حتی روزانه هم خانه‌ را اجاره می‌دهند. در کنار این مراکز، مشکل دیگری مطرح است که تورهای غیرمجاز گردشگری نیز در استان داریم و گفته می‌شود برخی از هتل‌ها از طریق تاکسی‌هایی که در اختیار دارند این تورهای غیرمجاز را برگزار می‌کنند. می‌خواهم نظر شما را در این‌باره بدانم.
ببینید؛ تور یک معنا دارد، جابه‌جایی معنای دیگری دارد. بین خارجی‌ها یک اصطلاح وجود دارد که به هر نوع جابه‌جایی می‌گویند: تور!
مثلا مسافر منِ هتل‌دار، می‌گوید: می‌خواهم به راین بروم، آیا توری داری؟ من می‌دانم منظورش این است که ماشینی می‌خواهد تا آنجا برود و برگردد. حالا اگر من برایش ماشینی نگیرم؛ خودم شاهد بودم که از تاکسی‌های اینترنتی ماشین گرفت و رفت. جلوی او را هم نمی‌توانم بگیرم. او حق دارد انتخاب کند. ما در کشور امنیت داریم و گردشگر هرجا دلش خواست می‌تواند برود. من مدام دارم به گردشگران می‌گویم امنیت ایران در هیچ کشوری از همسایگان ما نیست. خودشان هم بارها به این مسئله اذعان کرده‌اند؛ حالا من به او بگویم که نه تو نباید تنها جایی بروی و حتما باید یک راهنمای تور با تو بیاید و حتما باید با فلان ماشین بروی؛ اگر این تعاریف را بکنم همین چهار تا گردشگر هم به کرمان نمی‌آیند. هتل‌های ما تور برگزار نمی‌کنند؛ جابه‌جایی را انجام می‌دهند. گردشگر یک تاکسی می‌خواهد که برود لوت و برگردد. راهنمای تور نمی‌خواهد. من چه کنم؟ مجبورش کنم؟

پس این نوع بازدید گردشگران از استان، انتخاب خود آن‌ها است.
بله.

و این، به‌معنای تور غیرمجاز نیست؟
ببینید؛ هتل‌ها تمام این کارها را می‌توانند انجام دهند و حتی هتل‌های چهار و پنج ستاره‌، بلیت هم می‌توانند بفروشند. الان هتل پارس و جهانگردی ما خودشان تاکسی سرویس دارند. کجای این اقدامات غیرقانونی است؟ البته این نکته را بگویم که نیروی انتظامی دستورالعملی دارد که برای برگزاری تور باید حتما یک کد ناجا بگیرید. بدین معنا که یک تور خارجی به محض این‌که وارد ایران می‌شود کد ناجا به او می‌دهند. ما که در استان کرمان پرواز خارجی نداریم و شروع تورها از استان‌های دیگر است و به کرمان که می‌آیند، کد ناجا را دارند. وقتی توری به هتل من آمد، کد او را می‌گیرم و در سیستمی آنلاین وارد می‌کنم. حالا اگر یک نفر در این تور بود و نخواست با دیگران باشد و آمد گفت که ماشینی می‌خواهم تا در سکوت به فلان جا بروم؛ چه باید کنم؟ این‌که هر خارجی که در هر ماشینی دیدیم بگوییم تور است درست نیست.

پس می‌گویید گردشگران خارجی که به کرمان می‌آیند کد ناجا را دارند و همین کد کافی است و نیاز نیست دوباره در استان، مجوزی بگیرند. درست می‌گویم؟
بله. این کد، برای گروه‌هاست. حالا وقتی گردشگر، فردی می‌آید که دیگر اصلا توری تشکیل نمی‌شود! ضمن این‌که وضعیت دیگری نیز داریم؛ فردی، در اینترنت می‌گردد، یک راهنمای تور پیدا می‌کند و میهمان او می‌شود این در حالی است که راهنمای تور، حق برگزاری تور ندارد اما برخی از آن‌ها الان در استان دارند تور برگزار می‌کنند. یعنی راهنمایان تور دارند کار غیرمجاز و غیرقانونی انجام می‌دهند. تور را آژانس مسافرتی باید برگزار کند و راهنما با این تور باید کار کند. کسی که شش ماه یک دوره‌ی آموزشی را گذرانده و یک کارت از سازمان میراث گرفته دلیلی نمی‌شود که بیاید تور برگزار کند و حالا اگر خدای نکرده این راهنمای تور با گردشگری خارجی مسئله‌ای پیدا کنند چه کسی پاسخگوست.

درباره‌ی تاکسی‌هایی که هتل‌ها برای گردشگران می‌گیرند و آن‌ها را به راین یا لوت یا هرجای دیگر می‌فرستند اگر خدای نکرده مشکلی پیش بیاید چه‌کسی پاسخگوست؟
مسئولیت آن با هتل است. من راننده‌ی تاکسی‌ای که می‌گیرم را می‌شناسم. اگر گردشگر، راهنما هم بخواهد، من راهنمای گردشگری که می‌شناسم به او معرفی می‌کنم. ولی وقتی می‌گوید: راهنما نمی‌خواهم، یک تاکسی آشنا و معتمد برایش می‌گیرم.

همه‌ی هتل‌ها این حساسیت را نسبت به انتخاب راننده برای گردشگر دارند؟
بله. برخی هتل‌ها میهمان بیش‌تری دارند، تاکسی‌ها دم درِ هتل می‌ایستد، من که میهمان کم‌تری دارم زنگ می‌زنم که تاکسی آشنا بیاید. مسلم است که منِ هتل‌دار می‌توانم این کارها را انجام دهم. طرف از فرانسه می‌آید می‌گوید: برایم برنامه‌ریزی کن! او اما منظورش تور نیست که اگر باشد، دفاتر خدمات مسافرتی آن را تعریف می‌کند. آنچه مشخص است این‌که یک راهنمای گردشگر، حق ندارد تور برگزار کند.

پس این تورهای غیرمجاز که از آن صحبت می‌شود کدام‌اند؟ خاطرتان باشد در جلسه‌ای که اخیرا شما فعالان گردشگری با سرپرست استانداری داشتید در این‌باره صحبت و انتقاداتی جدی مطرح شد.
ما تورغیرمجاز در استان نداریم اما جابه‌جایی غیرمجاز داریم.

چه‌طور؟
این‌که یک گردشگر خارجی، بدون این‌که بدانیم؛ در خیابان، یک ماشین بگیرد و جایی برود.

یعنی بدون این‌که به هتل اطلاع بدهد کجا می‌رود؟
اصلا ممکن است در هتل هم نباشد. ممکن است در یکی از همین خانه‌های غیرمجاز اقامت داشته باشد. برای همین می‌گوییم این مراکز باید جمع شود. گردشگر شب رفته در یکی از این خانه‌ها خوابیده، فردا تاکسی می‌گیرد و می‌رود. این خانه غیرمجاز است پس به جایی اعلام نمی‌کند و گردشگر هم که خودش می‌رود. حالا ما ایرادی به همین هم نمی‌گیریم چون مملکت امن است و گردشگر به‌راحتی می‌تواند تردد کند ولی به‌هر حال، باید کنترل و نظارتی بر این گردشگران وجود داشته باشد. هتل‌دار راننده را می‌شناسد و آموزش‌های لازم را هم به او داده؛ حالا این ماشین با گردشگر در جاده است؛ یک‌دفعه راهنمای گردشگری جلوی او را می‌گیرد و می‌گوید: تو غیرمجازی! چه کسی چنین حقی به راهنمای گردشگر داده است؟

چنین اتفاقی در استان افتاده؟
بله. من مدرک هم دارم. در میراث فرهنگی استان از این موضوع شکایت هم داریم. برخی راهنمایان، رانندگان را می‌ترسانند. در صورتی که راهنمای گردشگر طبق قانون به‌تنهایی هیچ فعالیتی نباید انجام دهد.

و الان در استان دارند این کار را می‌کنند.
بله.

در سطح گسترده است یا مثلا چند نفر از راهنمایان این‌گونه عمل می‌کنند؟
در سطح گسترده و از طریق اینترنت گردشگر می‌آورند و بدتر از آن این‌که الان، ریال هم نمی‌گیرند؛ یا دلار می‌گیرند یا یورو! جلوی این کارها را چه کسانی باید بگیرند؟ این‌ها مسائل کارشناسی است. باید نشست دور یک میز و آن را در قالب بحث‌های کارشناسی حل کرد. راهنمای تور یا تحت نظارت هتل یا از طریق آژانس اجازه دارد تور برگزار کند.

این مشکلات سال‌هاست در حوزه‌ی گردشگری استان وجود دارد. چرا برای آن تصمیم اساسی گرفته نمی‌شود؟ اراده‌ای در استان نیست؟ ما کمیسیون گردشگری اتاق را داریم که یکی از وظایفش می‌تواند طرح و حل همین مسائل باشد. کارگروه گردشگری هم که داریم. چرا اتفاقی نمی‌افتد؟
خوشبختانه در حال حاضر، هم آقای فدایی (سرپرست استانداری کرمان) و هم آقای موسوی (معاون عمرانی) دستور دادند کمیته‌‌ای کارشناسی تشکیل شود و میراث استان نیز دنبال این مسئله است تا مشکلات غیرمجازها بررسی و برای آن، تصمیمی گرفته شود. آقای موسوی درباره‌ی خانه‌های غیرمجاز گفتند اگه نمی‌شود از طریق نیروی انتظامی اقدام کنیم، راهکارتان را بدهید. آقای دکتر فدایی هم گفتند حتی حاضریم برای حل این مشکل، آن را به شورای تامین ببریم. می‌خواهند کاری انجام بشود و سپاسگزاریم ولی انتظار داریم هرچه سریعتر و پیش از آن‌که خدای نکرده اتفاقی بیفتد اقدام شود. همین جا یک مسئله را بگویم؛ من شخصا از کار دستگاه محترم قضایی در استان که به مسئله‌ی غذا و امنیت غذایی ورود کرد واقعا سپاسگزارم. ورود آن‌ها باعث اتفاقاتی مثبت شد و دیگر یک رستوران کوچک هم می‌داند بازرسی‌ای بالای سرش وجود دارد و این، در کیفیت خدمات‌رسانی موثر بوده است. حرفم این است که این شیوه‌ی اقدام را به حوزه‌ی گردشگری نیز تعمیم دهند.