فردای کرمان – پروین میرزاحسینی: نشست مجازی بنیاد آفرینش اُنس کرمان عصر یکشنبه 21 آذرماه با موضوع «ظرفیت‌های موجود در استان کرمان برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر» با سخنرانی مهدی ایرانی، فعال اقتصادی، پژوهشگر عرصه‌ی فرهنگ، جامعه و اقتصاد برگزار شد.
ایرانی در این نشست با اشاره به تاثیر استفاده‌ی زیاد و بی‌رویه از سوخت‌های فسیلی برای تولید برق و هزینه‌های بالای اجتماعی این تولید، تاکید کرد که تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها و سیل و طوفان‌ها در مناطق مختلف جهان در نتیجه‌ی گرم شدن کره‌ی زمین به دلیل انباشت گازهای آلاینده و دی‌اکسیدها در جو زمین است که حالت گلخانه‌ای به زمین داده و همه‌ی این‌ها نتیجه‌ی زیاده‌روی در مصرف سوخت‌های عمدتا فسیلی در 100 سال اخیر است.
عضو اسبق هیات نمایندگان اتاق کرمان همچنین با اشاره به ظرفیت‌های بزرگ کرمان در تولید برق فتوولتاییک، گفت: «در کرمان 300 روز آفتابی داریم و هر روز 5 تا 6 کیلووات ساعت در هر مترمربع تابش آفتاب داریم، یعنی حدود 2 هزار کیلووات ساعت انرژی تابشی سالیانه در هر مترمربع در اختیار داریم».
به گزارش خبرنگار فردای کرمان، وی با بیان این‌که در این نشست هیچ حرف جدیدی نمی‌زنم، بیان کرد: «این حرف‌ها سال‌هاست که از طرف دلسوزان و غم‌گساران ایران زده می‌شود اما دریغ از گوش شنوا و اقدام عملی».
ایرانی با بیان این‌که نیازهای زیستی ازجمله آب، هوا، غذا، پوشاک و مسکن، اساسی‌ترین نیازها هستند و در قاعده‌ی هرم مزلو قرار دارند، افزود: «ولی صحبتی از انرژی در میان نیست در صورتی که در کنار این نیازهای زیستی قبل از این‌که به نیازهای امنیتی، اجتماعی، هنر و ادبیات بپردازیم، ما نیاز به انرژی داریم، همیشه‌ی تاریخ داشته‌ایم و اکنون هم داریم».
وی ادامه داد: «اوایل زندگی، انسان‌ها برای تولید گرما در برابر سرماهای استخوان‌سوز نیاز به انرژی داشتند و بعد هم برای مصارف دیگر».
پژوهشگر عرصه فرهنگ و جامعه با بیان این‌که تا 300 الی 400 سال پیش تنها منبع حرارتی ما انسان‌ها چوب و آفتاب بود، گفت: «ما در کرمان چوب نداشتیم و خیلی کم داشتیم بیشتر از غیچ یا دُرمون استفاده می‌کردیم، تا 70 سال پیش در همه‌ی خانه‌ها هیزم‌دان و زغال‌دان داشتیم و مردمان زاگرس و البرز نیز از چوب درختان جنگلی و آفتاب استفاده می‌کردند».
ایرانی با اشاره به کشف زغال‌سنگ در چهار قرن پیش، یادآور شد: «بعد از آن بیش از 100 سال پیش، نفت و گاز پیدا شد و بعد هم انرژی حاصل از شکاف هسته‌ای و سرانجام بازگشت به انرژی آفتاب و سایر انواع انرژی‌های تجدیدپذیر».
وی افزود: «پیدایش زغال‌سنگ، نفت، گاز و مشتقات آن‌ها تقریبا همزمان با انقلاب صنعتی و رشد انفجارگونه‌ی جمعیت در جهان همراه شد و فرآیند تخریب زیستگاه ما انسان‌ها از همان زمان آغاز شد».
وی گفت: «با زیاده‌روی در استفاده از سوخت‌های فسیلی، باعث گرم شدن کره‌ی زمین شدیم، دگرگونی‌های اقلیمی مخرب به وجود آوردیم و نفس کشیدن به ویژه در شهرهای بزرگ را یا آن‌قدر مشکل و با مخاطرات همراه کرده‌ایم که کیفیت زندگی را فدای بلاهت و زرق و برق زندگی مدرن و مدنیت عاریتی کردیم و یا چشم و گوش‌مان را بر مرگ مردمانی که هرساله به علت تخریب محیط زیست می‌میرند، بسته‌ایم».
پژوهشگر عرصه فرهنگ و جامعه اظهار کرد: «انگشت اتهام به سوی دی‌اکسیدکربن، دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای ازت و سایر آلاینده‌ها است که عمدتا از احتراق سوخت‌های فسیلی در خودروها، کارخانه‌ها و به‌ویژه نیروگاه‌های برق ناشی می‌شود».
وی ادامه داد: «بالا رفتن غلظت دی‌اکسیدکربن و دوستانش، باعث افزایش دمای زمین شده، نظام طبیعی کره‌ی زمین تنها زیستگاه ما آدمیان، به هم خورده، یخ‌های قطبی در حال آب شدن است، سطح آب اقیانوس‌ها در حال بالا آمدن است، باران‌های اسیدی می‌بارد، جنگل‌ها این ریه‌های تنفسی زمین در حال نابودی هستند، دگرگونی‌های اقلیمی همچون خشکسالی، بروز سیل و طوفان‌های ویرانگر، گردبادهای مرگ‌آفرین و هزاران درد را شاهد هستیم، اما درد بی‌درمان نیست و درمان دارد».
ایرانی خاطرنشان کرد: «اگر چندین سال است که کرمان و ایران دچار خشکسالی شده و ده‌ها هزار هکتار باغ‌های پسته در حال خشک شدن است، اگر باغستان‌های مرکبات در شرف ناپدید شدن هستند، اگر از سوی دیگر سیل‌های خانمان برانداز در نقاطی از دنیا همچون شبه قاره‌ی هند و اروپا، کن و فیکون می‌کند، همه‌ی این دردها نتیجه‌ی گرم شدن کره‌ی زمین است».
وی توضیح داد: «گرم شدن کره‌ی زمین نتیجه‌ی انباشت گازهای آلاینده و دی‌اکسیدها در جو زمین است که حالت گلخانه‌ای به زمین می‌دهد و همه‌ی این‌ها نتیجه‌ی زیاده‌روی در مصرف سوخت‌های عمدتا فسیلی در 100 سال اخیر است».
پژوهشگر عرصه فرهنگ و جامعه با اشاره به اوضاع ایران، گفت: «در ایران از یک طرف منابع خدادادی عظیم نفت و گاز داریم که طبیعت، به‌صورت رایگان در اختیار ما گذاشته و سریعا در حال نابودی آن هستیم و از طرف دیگر با طناب مجانی خودمان را دار می‌زنیم».
ایرانی با بیان این‌که اثرات مخرب و ضربه‌هایی که گازهای آلاینده بر انسان، طبیعت و محیط زیست می‌گذارند را با نام هزینه‌های اجتماعی اطلاق می‌کنیم، گفت: «من مطالعه‌ای در این زمینه که این هزینه‌ها به‌صورت ریالی یا دلاری چقدر است، ندارم و از نتایج تحقیقات روزآمد در ایران کمی آگاهم، اما این هزینه‌ها در اروپا و آمریکا بسیار دقیق محاسبه شده و مطالعاتی که من در ایران مشاهده کرده‌ام برگرفته یا تاسی به آن مقاله‌هایی است که در اروپا یا آمریکا منتشر شده است».
وی یادآور شد: «این هزینه‌های اجتماعی برابر است با هزینه‌ی استهلاک یک نیروگاه معمولی با سوخت فسیلی، هزینه‌ی تعمیر و نگهداری نیروگاه، هزینه‌ی پرسنلی، به اضافه‌ی هزینه‌ی سوخت که بالاترین هزینه است».
ایرانی تاکید کرد: «اغلب هزینه‌های اجتماعی بیش از مجموع این ارقام است».
وی در ادامه افزود: «برای تولید 350 هزار تراوات ساعت برق ایران، حدود 80 میلیارد لیتر گازوئیل یا معادل گاز مصرف می‌کنیم، ارزش فوب خلیج‌فارس هر لیتر گازوئیل حدود 50 تا 60 سنت است، پس تنها هزینه‌ی سوخت تولید 350 هزار تراوات ساعت برق ایران، 40 میلیارد دلار است و هزینه‌های اجتماعی بیش از دو برابر این رقم است».
ایرانی با طرح این سوال که چه باید کرد؟، توضیح داد: «رایج‌ترین و گسترده‌ترین انرژی که ما انسان‌ها احتیاج داریم برق و انرژی پیش‌ران وسایل نقلیه است و بیش از 90 درصد از برق ما در ایران با سوخت‌های فسیلی یعنی زغال‌سنگ و مشتقات نفت و گاز تولید می‌شود که می‌تواند با انرژی باد، شکافت هسته‌ای، سدسازی، گرمایش زمین و انرژی تابشی خورشید تامین و جایگزین شود».
وی با بیان این‌که در کرمان مناطق بادخیز مداوم نداریم، ادامه داد: «ما در ایران اطلس باد هم نداریم، جاهایی که انرژی باد در دسترس است کم است و طوفان‌های فصلی و موسمی هم به درد نمی‌خورد زیرا هزینه‌ی توربین‌های بادی بسیار بالاست و اگر در سال 120 روز باد داشته باشیم توجیه اقتصادی ندارد».
این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: «شکافت هسته‌ای اشکالات و مشکلات خود را دارد، انرژی الکتریک هم برای ما میسر نیست زیرا رودخانه‌های بزرگ نداریم که سد بزنیم و از آن‌ها بهره ببریم».
وی افزود: «ما در کرمان و ایران، منبع لایزال تابش خورشیدی داریم که گویا تا 5 میلیارد سال دیگر هم ادامه خواهد داشت، ما 300 روز آفتابی داریم و هر روز 5 تا 6 کیلووات ساعت در هر مترمربع تابش آفتاب داریم، یعنی حدود 2 هزار کیلووات ساعت انرژی تابشی سالیانه در هر مترمربع».
ایرانی با بیان این‌که در حال حاضر تاکید من بر تولید برق فتوولتاییک است، گفت: «حدود 30 سال پیش اواخر دهه‌ی 80 سده‌ی میلادی گذشته، هزینه‌ی سرمایه‌گذاری برای تولید یک وات برق فتوولتاییک حدود 3 دلار بود و الان به زیر 50 سنت رسیده است».
وی ادامه داد: «پیشرفت تکنولوژی باعث شده که راندمان پنل‌های خورشیدی از 10 درصد به بالای 30 درصد برسد که هر یک درصد آن بسیار اهمیت دارد».
ایرانی خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر اندازه‌ی واحدهای نیروگاهی، اوایل صحبت از چند وات بود و حالا صحبت از صدها مگاوات است».
وی افزود: «سومین دلیلی که هزینه‌ی سرمایه‌گذاری برای تولید برق از نیروگاه‌های فتوولتاییک را کاهش داده، رقابت بین سازندگان است، سازندگان آمریکایی، کره‌ای، ژاپنی و چینی که ما هم لرزان و ترسان در ایران وارد این عرصه شده‌ایم».
ایرانی یادآور شد: «بنا به سخنان مدیران صنعت برق در ایران، هزینه‌ی تمام‌شده‌ی هر کیلووات ساعت در فررودین 1400 بدون احتساب سوخت حدود 130 تومان بوده است، یعنی جمع استهلاک سرمایه‌گذاری اولیه‌ی نیروگاه‌ها، تعمیرات، حقوق پرسنلی و احتمالا با هزینه‌ی انتقال حدود 150 تومان می‌شود، اما هزینه‌ی سوخت هر لیتر گازوئیل یا هر مترمکعب گاز برای تولید هر کیلووات ساعت، دستکم 5 هزار تومان است زیرا هر لیتر گازوئیل یا هر مترمکعب گاز می‌تواند بین 3 تا 4 کیلووات برق تولید کند. اگر این 5 هزار تومان هزینه‌ی سوخت گاز و گازوئیل را به آن 150 تومان بیفزاییم، هزینه‌ی تولید هر کیلووات ساعت برق در ایران، پنج‌هزار و 150 تومان است و هزینه‌های اجتماعی هم دستکم پنج‌هزار و 150 تومان است پس هزینه‌ی واقعی تولید یک کیلووات ساعت برق در ایران، 10 هزار و 300 تومان است».
وی افزود: «این‌که چرا این برق را هر کیلووات حداکثر 375 تومان به مصرف‌کننده می‌فروشیم، وارد آن مطلب نمی‌شوم اما دلیلش به گمانم تامین عدالت اجتماعی و مقوله‌های کلان اقتصاد است، فقط تذکر می‌دهم که ارزانی بیش از حد، باعث آدرس غلط دادن به همه ازجمله سرمایه‌گذاران در انرژی‌های تجدیدپذیر است».
ایرانی بیان کرد: «هزینه‌ی احداث و ایجاد یک نیروگاه برق فتوولتاییک تقریبا برابر با هزینه‌ی احداث نیروگاه‌های فسیلی و یا کمی بیشتر از آن است، استهلاک هر دو برابر است، نیروگاه‌های فتوولتاییک به آب نیاز ندارند، هزینه‌ی نیروی انسانی آن‌ها هم از نیروگاه‌های فسیلی بیشتر نیست و کمتر است، سالی 80 میلیارد لیتر گازوئیل یا معادل آن گاز مصرف نمی‌کنند و هزینه‌ی اجتماعی ندارند».
وی افزود: «چرا ما روی نیروگاه‌های فتوولتاییک سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم؟ هیچ ابلهی نمی‌گوید صدها نیروگاه فسیلی را که داریم یک مرتبه از مدار خارج کنیم، سرمایه‌ای که در آن‌ها نهفته شده با یک حساب سرانگشتی، سر به هزاران میلیارد می‌زند، اما چرا با تشویق نیروگاه‌های کوچک و متوسط غیرمتمرکز آغاز نمی‌کنیم؟ و یا توسعه‌ی نیروگاه‌های آتی را معطوف به نیروگاه‌های تجدیدپذیر نمی‌کنیم تا شاید ظرف 10 تا 20 سال، به یک نقطه‌ی عقلایی و منطقی برسیم؟».
وی ادامه داد: « در آلمان با حدود نصف انرژی تابشی خورشیدی ما، بیش از دو میلیون سامانه‌ی خورشیدی فتوولتاییک در حال کار است و 50 میلیارد کیلووات ساعت برق در سال تولید می‌کند و دولت جدید آلمان تعهد سپرده که ظرف 10 سال آینده، 80 درصد برق آلمان را از مدار تجدیدپذیر تامین کند».
ایرانی اظهار کرد: «این در حالی است که آلمان در رتبه‌ی پنجم تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان است، هند رتبه‌ی چهارم را دارد و چین با تولید نزدیک به 150 میلیارد کیلووات ساعت، رتبه‌ی اول را دارد».
وی با بیان این‌که ما در کرمان یکی از مطلوب‌ترین مناطق تولید برق فتوولتاییک را داریم، گفت: «مناسب‌ترین مناطق برای تولید برق فتوولتاییک جایی است که تابش خورشید را داشته باشیم اما هوا خیلی گرم نباشد زیرا گرما راندمان تبدیل پنل‌ها را کاهش می‌دهد».
ایرانی با اشاره به مناطق مستعد کرمان برای تولید برق خورشیدی، گفت: «دره‌ی سینه‌ی جانان از ماهان تا دوراهی راین، کوهپایه‌های اطراف کوه هزار، کوه‌های جبالبارز و بحرآسمان، تخت سرتشتک، کوه شاه، لاله‌زار و بیدخوان که هزاران کیلومترمربع را شامل می‌شوند دارای این ظرفیت هستند».
وی با بیان این‌که برای ساخت پنل‌های فتوولتاییک نیاز به سیلیس داریم، افزود: «در کرمان از این نظر هیچ کمبودی نداریم و دارای معادن غنی سیلیس هستیم».
پژوهشگر عرصه فرهنگ و جامعه ادامه داد: «از سوی دیگر مناطق گرمسیر استان هم برای نیروگاه‌های خورشیدی حرارتی بسیار مناسب هستند ولی سرمایه‌گذار بزرگ می‌طلبد، اگر مشوق‌های دولت اجرایی شوند و دولت به قراردادهایی که با نیروگاه‌های کوچک و متوسط بسته، عمل کند و پول سرمایه‌گذاران اندک را طبق قرارداد به موقع پرداخت کند، و مانند الان بدحسابی نکند، نیازی به سرمایه‌گذاری دولتی نیست».
وی خاطرنشان کرد: «اگر دولت بخشی از این یارانه‌های انرژی را به خوش‌حسابی به نیروگاه‌های فتوولتاییک کوچک و متوسط اختصاص دهد، در حالی که هزینه‌ی تولید برق بیش از 10 هزار تومان است و این را به مصرف‌کنندگان خانگی، صنعتی و کشاورزی هر کیلووات کمتر از 500 تومان می‌دهد، این خوش‌حسابی سبب می‌شود مردم و بخش خصوصی به تدریج از انرژی لایزال خورشیدی بهره‌مند شوند».
ایرانی در پایان اظهار کرد: «بنا به گفته‌ی مهدی فریور، آفتاب بزرگ‌ترین دشمن و بهترین دوست است و بستگی به توانمندی ما در بهره‌مندی از آن دارد تا صورت مساله را درست نفهمیم و روشن بیان نکنیم، نمی‌توانیم مساله را حل کنیم».
نظر خود را بنویسید