گلایه از جفای روزگار بر چهره‌های علمی و فرهنگی

فردای‌کرمان ـ گروه فرهنگ‌وهنر: سوم دی‌ماه سالروز تولد زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی‌پاریزی است.

او که در دوران حیات گهربار خود، با قلم و بیان و اندیشه‌اش، خدمات ماندگاری به تاریخ و فرهنگ این سرزمین داشته، با هزار مقاله و بیش از 60 عنوان کتابش همچنان زنده است و با مردم ایران، نفس می‌کشد. اخیرا نیز، از سوی خانم دکتر حمیده باستانی‌پاریزی تصویر یکی از نامه‌های شادروان ارائه شده است که در آن، از حق زایل شده‌ی استاد زریاب‌خویی دفاع می‌کند.

محمود دقاقی، از بستگان استاد باستانی‌پاریزی که این نامه را دریافت کرده، با ارسال آن به فردای‌کرمان برای انتشار عمومی نوشته است: «اهمیت این نامه در آن است که یادکردی از استادی ارزشمند است که حقی گران در تاریخ و فرهنگ و ادبیات ایران دارد. زنده‌یاد روانشاد دکتر عباس زریاب‌خویی استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در زمره‌ی بزرگوارانی است که با تحصیلات چند وجهی و احاطه‌ی کامل به چندین زبان و با تبحری مثال زدنی، سالیانی چند به  تربیت شاگردان زیادی در دانشگاه اقدام کرد و در کنار آن با انجام تحقیقات بی‌شمار و نوشتن مقالات فراوان و ایراد سخنرانی در مجامع علمی نقشی مهم در گسترش فرهنگ و تاریخ ایران ایفا نمود. دکتر باستانی که در چند مقاله به مقام شامخ علمی ایشان اشاره داشته است در این نامه از جفای روزگار بر این شخصیت ارزشمند گلایه‌ها دارد و وضعیت اجتماع در قبال چهره‌های علمی و فرهنگی و کسانی که در راه اعتلای فرهنگ و تمدن این کشور تلاش داشته‌اند را به نقد می‌کشد».

به گزارش فردا‌ی‌کرمان، دقاقی سپس اضافه کرد: «یاد و نام آن بزرگواران و تمامی اساتید فرهیخته دانشگاه تهران و کشور همواره گرامی و جاودان باد. لازم به ذکر می‌داند که انتشار این نامه با کسب اجازه از فرزندان آن بزرگواران به انجام می‌رسد».

متن این نامه را که فردای‌کرمان آن را برای اولین‌بار منتشر می‌کند، در ادامه می‌خوانید.

«هفدهم بهمن 1373

                   توسط ریاست محترم دانشکده­ ادبیات- مقام منیع ریاست دانشگاه تهران

    عرض می­شود دیروز که از مراسم خاکسپاری مرحوم دکتر عباس زریاب خویی از بهشت زهرا بازمی­گشتیم در حالی­که:

       در به دستی خاک بسپردیم گنجی شایگان             در دو گز کرباس پیچیدیم بحری بی­کنار

من شعر مرحوم همایی را که در مرگ ملک­الشعراء بهار سروده، زمزمه می­کردم و در همان حال به فکر افتادم که آیا هیچ­کس به فکر بازماندگان زریاب هست؛ از قدیم گفته­اند: وای از مرگ و صد وای از پس مرگ. لابد اطلاع دارید که زریاب به دلیلی بی­دلیل حقوق بازنشستگی نداشت و من به این نکته سیزده سال پیش اعتراض کردم که البته به جایی نرسید. زریاب نزدیک چهل سال خدمت رسمی دارد: ده سالی در کتابخانه­ مجلس شورای سابق، بیست سال عضو گروه و رئیس گروه تاریخ دانشکده­ ادبیات، ده سالی عضو سازمان دائر­ه­المعارف اسلامی، و دراین میان هیچ­کدام از این سال­های خدمت وافی به مقصود برای دریافت حقوق مستمری زن و فرزندش نیست. چهل سال خدمت بی­نتیجه درست در روزگاری که سکه­ی زر به پنجاه هزار تومان رسید، کار زریاب از سکه افتاد.

       بی­مزد بود و منت هر خدمتی که کردم                     یارب مباد کس را مخدوم بی­عنایت

اگر در این چهل سال خوک­بانی یهود را کرده بود بیش از این نتیجه داشت. او استاد تاریخ اسلام و ایران بود:

       پس از چهل سال خدمت در مسلمانی شد این قدرم           برهمن می­شدم گر این همه زنار می­بستم

او به قول کرمانی­ها: «تا دستش می­جرید، دهنش هم می­جرید» همسرش در استخدام دولت نیست. پس­اندازی هم ندارد. خیلی دیر ازدواج کرده و بچه­ها هنوز به ثمر نرسیده و درست در روزگار شهریه­اند. تبصره­ کذایی قانون پاکسازی حقوق مختصر بازنشستگی او را برید و اولیای دانشگاه تهران نتوانستند- یا شهامت آن را نداشتند- تا آن کلمه­ لعنتی را که به عقیده­ی من، شیطان «در لباس شیخ نجدی» در کمیسیون مجلس حاضر شد و هم­چون اجلاس سقیفه آن را در لباس طاهر خوش گنجاند. آری نتوانستند آن کلمه را بردارند. درحالی­که ده‌ها و صدها متخصص را از دست دادند و چیزی هم به دست نیاوردند. من یک وقت مقاله­ای نوشته بودم که «عمر استادی کوتاه است» اما نمی­دانستم که به این کوتاهی و در عین حال به این بی­حاصلی و بی­سرانجامی است. اکنون گمان کنم موقع آن رسیده که جبران مافات شود- از کمیسیون مجلس که امید بریده­ام ولی به اولیای دانشگاه تهران امید بسته­ام که شاید ولو برای دلخوشی این چارتا پیر پفتال از کار افتاده که باقی مانده­اند هم اگر باشد- راه چاره­ای بجویند. آن­ها که دارند نفس­های آخر را می­کشند و گمان دارند که مسیحا نفسی می­آید... با تقدیم احترامات فائقه. باستانی پاریزی- استاد تاریخ دانشکده­ ادبیات دانشگاه تهران». / الف

عکس: محمد لطیف کار