گروه جامعه ـ در ادامهی گفتوگوهایی که پیرامون انتخاب روز فرهنگی کرمان طی هفتههای اخیر شکل گرفته؛ دیروز شورای شهر کرمان میزبان تعدادی از کارشناسان حوزههای مختلف از جامعهشناس و روزنامهنگار تا تاریخ و اقتصاد شد تا افراد حاضر در جلسه، پیشنهادات خود را ارایه کنند. این جلسه اما به تصمیمگیری نهایی نرسید و قرار شد گفتوگوها ادامه یابد و پایان آذرماه نتیجهی قطعی مشخص شود.پیش از این، شورا یکشنبه 27آبانماه را آخرین زمان اعلام نظر خود معرفی کرده بود؛ پس از درخواست برخی برای پرهیز از شتابزدگی در این زمینه و با برگزاری این جلسه؛ فرصت تازهای برای انتخاب این روز داده شد.
به گزارش خبرنگار فردایکرمان، در این جلسه که چهار تن از اعضای شورای شهر کرمان در آن حضور داشتند؛ دکتر بصیری، دکتر مدبری، دکتر صرفی و دکتر آقاعباسی از دانشگاه شهید باهنر و مهندس مهدی ایرانی از حوزهی بخش خصوصی دعوت شده اما امکان حضور در جلسه را نیافته بودند.
در ابتدای جلسه، علی بهرامی؛ رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر کرمان با اشاره به اهمیت روز کرمان گفت: «مسئلهی مهمی که داریم این است یک روز بهنام کرمان ثبت شود. شهرهای دیگر در سالهای گذشته این کار را انجام دادند ولی کرمان هنوز به جمعبندی نرسیده است».
وی افزود: «عنوانی که انتخاب میشود، روز فرهنگی کرمان است ولی در تقویم بهاسم روز کرمان ثبت میشود. رویکرد شورا هم از ابتدا بر این بود روزی انتخاب کنیم که سیمای کرمان را معرفی کند و تداعدیگر وضعیت کرمان باشد؛ مثل اصفهان که با 33 پل و شیراز با تختجمشید و حافظیه و مشهد که با امام رضا (ع) شناخته میشود».
وی ادامه داد: «از روز تولد خواجو و جشن سده تا روزی که سرود ملی «ای ایران» ساخته شد تا روزی مرتبط با قبهسبز پیشنهاد شده است».
بهرامی گفت: «باید در این شعار سیما و منظر کرمان مشخص شود و آیندهی کرمان را ببینیم. شاید با کمبود آب و اتمام معادن؛ آیندهی کرمان در گرو گردشگری باشد. از سویی باید روزی باشد تا انسجام اجتماعی که زیرساخت توسعهپایدار است حول آن شکل بگیرد به گونهای که همهی اقشار این حس را داشته باشند که روز آنهاست».
وی با اشاره به پیشنهادات مطرح شده، افزود: «برخی میگویند روز خواجو را چون الان داریم، روز دیگری اضافه کنیم». وی اضافه کرد: «آقای آقاعباسی و آقای مهندس مهدی ایرانی که نتوانستند در جلسه شرکت کنند؛ جشن سده را پیشنهاد کردهاند». او سپس از شرکتکنندگان خواست تا نظرات خود را ارایه کنند.
سیدمحمدعلی گلابزاده؛ پژوهشگر تاریخ کرمان و رئیس مرکز کرمانشناسی نخستین فردی بود که نظرات خود را مطرح کرد.
وی گفت: «از شورا سپاسگزارم که بعد از سالها و با تاخیری قابل توجه به این فکر افتادند روزی بهنام کرمان انتخاب کنند. در همه جای دنیا، روزی بهنام کشورشان دارند و بر اساس فرهنگی دارند مراسمی را در آن روز برگزار میکنند؛ ما حدود 30 سال قبل که کارمان را از کرمانشناسی شروع کردیم روز 24 مهر را بهعنوان آغاز فعالیتهای مرکز کرمانشناسی انتخاب کردیم».
وی افزود: «شاید آن زمان، این روز مناسب بود چون چندسالی از انقلاب گذشته و باید اذهان به این سمت میرفت که ما برای رسیدن به هدف نهایی خود چه دشواری و زجرهایی تحمل کردیم اما امروز پس از چهار دهه و پایداری و ثبات انقلاب، شاید چندان روز مناسبی نباشد؛ چون یادآور رنجهایی است که با تداعی آن، بار غم بر دل انسانها مینشیند تا شادی». گلابزاده ادامه داد: «دربارهی سرود خلق شده به وسیلهی روحالله خالقی هم که جزو پیشنهادات بود باید بگویم؛ بله ایشان کرمانی بود ولی گلگلاب که شاعر آن سرود است کرمانی نبود. ضمن اینکه آن سرود برای همیشه تاثیر خود را گذاشته اما چیزی که بتواند اعتبار ویژه برای کرمان باشد نیست».
وی با بیان اینکه جشن سده هم پیشنهاد خیلی خوبی است، اظهار کرد: «این جشن، یادآورکنندهی تلاشهایی است که نیاکان ما در گذر تاریخ انجام دادند و حادثهای که جهان را متحول کرد. چون پیدایی آتش همراه شد با راه افتادن فعالیتها و حرکتهایی که صنعت و تولید و زندگی را دگرگون کرد اما این اشتباه را نکنیم؛ این روز اگر انتخاب شود شاید از دیدگاه کسانی که دلبستگی افزونی به اسلام دارند این انتخاب موردپسند نباشد».
رئیس مرکز کرمانشناسی گفت: «من پیشنهادم این است که روز راهاندازی و تاسیس دانشگاه قبهسبز در روزگار قراختاییان را روز کرمان تلقی کنیم؛ چون در قحط سالی دانش و در 700 سال قبل، یک بانو که هم کرمانی بود و هم نبود این اقدام بزرگ را انجام داد؛ قراختاییان اصولا ترک بودند ولی به کرمان دلبستگی بسیار داشتند. چنین بانویی میآید و دانشگاهی را سامان میدهد که در طول سالها زمینهساز افتخار و بالندگی این دیار بوده و شخصیتهایی مثل شیخ محمود شبستری، مجد خوافی، زوزنی و دیگرانی از جای جای کشور به این شهر میآیند و رونق فرهنگی در کرمان ایجاد میشود».
وی بیان کرد: «روز خاص و مشخصی اما برای این بنا نمیتوانیم تعیین کنیم. چون «بُراقحاجب» پیش از ترکانخاتون این کار را شروع کرد و بنای اصلی را گذاشت و بعد که ترکانخاتون جای او نشست، آن را راهاندازی کرد».
گلابزاده با بیان اینکه با کمک آقایان رجبعلیپور و ضیایی داریم کاری مشترک دربارهی قبهسبز انجام میدهیم، ادامه داد: «روی دانشگاه و تاریخ قراختاییان کار کردیم برای اینکه روز و ماه مشخصی اعلام کنیم که تحریف تاریخ هم نباشد. احتمالا ظرف 10 روز آینده این تاریخ را با مستنداتش اعلام میکنیم».
او همچنین یادآور شد: «دو دانشگاه کرمان و قبهسبز حاصل تفکر و اندیشه و پیگیری دو زن هستند. خانم «فاخره صبا» (همسر زندهیاد افضلیپور؛ موسس دانشگاه در کرمان) که اگر تاریخچهی احداث دانشگاه را بخوانید نقش ایشان را در این اقدام مهم میبینید که بخش زیادی از انگیزهی ساخت دانشگاه کرمان را مرحوم افضلیپور از ایشان گرفت. قبهسبز هم که توسط یک زن راهاندازی شد».
هفتۀ فرهنگی کرمان را تعیین کنیم
حامد حسینخانی؛ شاعر و عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
هم گفت: «17 دیماه روز تولد خواجوی بزرگ است و تردیدی هم در صحت این تاریخ وجود ندارد؛ چون خواجو در مثنوی خود به سه تاریخ شمسی و قمری و میلادی تولد خود را صراحتا و با هنرمندی تمام اعلام کرده و اصلا دکتر مدبری مقالهای با عنوان «ولادت خواجو به روایت خواجو» دارند که این ابیات را رمزگشایی کرده است». وی افزود: «نمیدانستم 15 دی روز ثبت ملی قبهسبز است و جالب اینکه 17 دیماه هم روز کلنگزنی رسمی دانشگاه کرمان توسط مرحوم افضلیپور است. البته در مجوز 18 مردادماه 51 ثبت شده ولی کلنگ خوردن به زمین هفدهم دیماه است».
حسینخانی اظهار کرد: «البته 18 مردادماه هم که مجوز صادر شد میتواند تاریخ خوبی باشد ولی تابستان است و خود دانشگاه در آن روز تعطیل است و حضور دانشجویان غیربومی که میتوانند بخشی از جامعهی هدف ما باشند را در کرمان نداریم». حسینخانی با بیان اینکه روز تاسیس قبهسبز در غبار تاریخ گم شده و باید کنکاش زیادی برای شناسایی آن صورت گیرد و شاید به نتیجهی واحدی نرسیم، افزود: «بنابراین، میتوان یک هفتهی فرهنگی و علمی برای کرمان در این محدودهی زمانی دیماه تعیین کرد».
پایۀ انتخاب دانشگاه باشد
محمد صنعتی نیز با بیان اینکه استاد گلابزاده در جلسه حضور دارند خبرهترین فرد برای اظهارنظر در این زمینه هستند، اظهار کرد: «من هم معتقدم در انتخاب روز کرمان، دانشگاه پایهی اصلی باشد».
وی افزود: «روز خواجوی کرمانی هم پیشنهاد خوبی است ولی اگرمکتب نبود خواجو هم نبود». وی اضافه کرد: «روز شروع نخستین سال تحصیلی در دانشگاه کرمان یا روزی که این دانشگاه کلنگزنی شد هم پیشنهادات خوبی هستند». وی بیان کرد: «با توجه به همهی این مسائل، با نظر آقای گلابزاده موافقم که بهترین پیشنهاد است».
به اسپانسر روز کرمان فکر شود
محسن جلالپور؛ فعال اقتصادی و رئیس سابق اتاقهای بازرگانی ایران و کرمان نیز گفت: «در زمینهی اقتصادی و فرهنگی یکی از خصلتهای خوب کرمانیها میهماننوازی است و حتی در برابر کسانی که به این شهر حمله کردند برخورد خوبی داشتند. 15 و 17 دیماه هم روزهای مهمی هستند».
وی ادامه داد: «کرمان چکیدهی فرهنگ ایران است و میگوییم هرکس به ایران آمد را در فرهنگ خود ذوب کردیم. این را هم دربارهی کرمان باید بگوییم هرکس چه به قصد دوستی و چه دشمنی اینجا آمد را در خود جذب کردیم. آمده بودند حکمرانی کنند، اما برای این شهر دانشگاه ساختند».
وی سپس اظهار کرد: «در بحث اقتصادی قضیه، نگرانی من همیشه این بوده هر برنامهای چه در کرمان و چه حتی در ایران ادامه یافته؛ یکسری اسپانسرهای اقتصادی هم داشته است. و برعکس. هر برنامهای عقیم مانده به دلیل آن بوده که مسائل مالی تامین نشده است. من فکر میکنم از همان ابتدا دربارهی روز کرمان بُعد اقتصادی قضیه را هم باید دید و باید مسائل اقتصادی را هم در روز کرمان تاثیر داد و طوری باشد که روز کرمان با ظرفیتهای افتصادی کرمان گره بخورد؛ مس و آهن و پسته و خرما را در کرمان داریم که شورا باید این تدبیر را کند تا این ظرفیتها را در مجموعهی روز کرمان ببیند تا هم به معرفی بیشتر آن کمک کند و هم، از این بخش، برای بزرگداشت این روز بتوان استفاده کرد». وی تاکید کرد: «اینطور نباشد روزی را تعریف کنیم و هر سال دنبال اسپانسر باشیم تا برنامهها را اجرایی کنیم».
جلالپور اظهار کرد: «درمورد 17دی تنها دغدغهی من این است که در فصل سرما و زمستان است و ممکن است این سرما مانع برگزاری برنامهها باشد».
وی همچنین با اشاره به دعوت از مهندس مهدی ایرانی و عدم حضور ایشان در جلسه بهدلیل سفر، یادآور شد: «با مهندس ایرانی هم صحبت کردم جشن سده را پیشنهاد دادند». وی اضافه کرد: «من به ایشان هم گفتم سده پیشنهاد خوبی است وقتی وقتی از روز کرمان میگوییم میخواهیم همهی کسانی در کشور نقش دارند پای کار بایستند و شاید این روز مانع از حضور برخی افراد شود».
بینظیرترین پیشنهاد روز خواجوست
وفایی؛ معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ استان کرمان نیز گفت: «بینظیرترین و بیحاشیهترین و دقیقترین روز، روز خواجوی کرمانی است. تاسیس دانشگاه خیلی خوب است اما همهی استانهای کشور میتوانند چنین روزی که فعالیت دانشگاه در آن استان شروع شد را داشته باشند؛ ولی خواجو فقط خواجوست».
وی افزود: «مسئلهی دیگر این است که؛ ثبت یک روز در تقویم نیاز به طرح و دفاع و دستورالعمل در شورای فرهنگ عمومی کشور دارد و به سختی روزی را ثبت میکنند. روز خواجو اما این فرصت را به ما داده که در تقویم ثبت هست. من معتقدم 17 دیماه روز خواجو بهترین پیشنهاد است».
مقدسترین مکان دانشگاه است
حجتالاسلام عربزاده نیز در این جلسه گفت: «من معتقدم اگر مکانی باشد مثل قبهسبز انتخاب کنیم و هرچه هم قدیمیتر باشد که قدمت کرمان را بهنوعی به دنیا و کشور نشان دهیم مطلوبتر است». وی افزود: «اگر یک مکان بهانهای برای انتخاب روز کرمان باشد خوب است، اسم فرد هم خوب است اما بهعنوان یک روحانی مقدسترین مکان را دانشگاه و مدرسه میدانم». وی تاکید کرد: «در انتخاب این تاریخ هم باید مراقب باشیم که حاشیهای اطراف آن انتخاب وجود نداشته باشد».
فرصت جدیدی برای کرمان ایجاد کنیم
دکتر علیاصغر مقصودی؛ جامعهشناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز گفت: «از دو منظر میتوان به این مسئله نگاه کرد. یکی اینکه انتخابی بر یک پیشنیهی تاریخی داشته باشیم که بدون شک 17 دی میتواند روز مناسبی باشد. انتخاب دیگر اینکه کرمان را با تمام ویژگیهایی دارد مدنظر قرار دهیم. در اینباره، دغدغههایی که آقای جلالپور داشتند و به وضعیت آب و هوای کرمان که در چه ایامی ممکن است محدودیت ایجاد کند اشاره کردند را باید درنظر بگیریم».
وی سپس اظهار کرد: «روز کرمان، فقط یک نامگذاری نیست و میخواهیم از آن بهرههای دیگری هم ببریم و کرمان را معرفی کنیم.
17 دی کاملا بهجاست ولی به این گزینه هم فکر کنیم آیا انتخاب یک روز بدون پیشینهی تاریخی دوباره، بهتر نیست؟ وقتی خواجو را که فخر کرمان است انتخاب کنیم، خواجو محوریت میشود دربارهی دانشگاه هم همینطور. ولی اگر روزی بدون پیشینهی تاریخی باشد بدون سوگیری مشخص و به تمام وجوه هم توجه کرده باشد شاید بهتر باشد».
جریان قبهسبز ادامه نیافت
محمد لطیفکار؛ مدیرمسئول و سردبیر «فردایکرمان» نیز در این جلسه گفت: «خیلی خوشحالم که چنین گفتمانی در هفتههای اخیر شکل گرفته و همه دارند به کرمان فکر میکنند و دربارهی کرمان اظهارنظر میکنند؛ به نظرم میآید قدر این موقعیت را باید بدانیم. هفتهی گذشته در یادداشتی درخواست کردم از شورای محترم شهر که فورا کفایت مذاکرات را اعلام نکنند. این بحث شروع شده و خیلی نهادها و اشخاص دیگر هم باید در این خصوص مشارکت و اظهارنظر کنند».
وی افزود: «خیلی ابهامات هم مانده؛ روز کرمان، روز استان کرمان یا شهر کرمان است؟ و اگر اینطور باشد دیگر شهرها هم باید روزی تعیین کنند. یا روزی است که وجه غالب آن شهر است و شهرداری باید کوشش کند یا همهی نهادهای علمی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی همه باید مشارکت کنند؟».
وی با بیان اینکه از وقتی بحث شروع شده این مشارکت هنوز کامل نشده و خیلی زود است کفایت مذاکرات اعلام شود، اظهار کرد: «قبهسبز یک نهاد بسیار ارجمند است ولی تنها انتقادی دارم این است جریان این دانشگاه یا مدرسهای که تاسیس شد استمرار پیدا نکرد. در مقطعی بود و بعد متوقف شد. بنابراین پیشنهادم این است اگر علاقهمندیم حتما از یک نهاد دانشگاهی بهعنوان نماد استفاده کنیم؛ بهتر است آقای افضلیپور و دانشگاه شهیدباهنر انتخاب شود که یک بدهی هم به ایشان داریم».
وی ادامه داد: «اما اگر روز نمادین برای توسعهی کرمان را بخواهیم مدنظر قرار دهیم و ابعادش را بزرگتر از دانشگاه بدانیم به نظرم رسید مهمترین چهرهای که 400 سال پیش کرمان را متحول کرد و این تحول، استمرار هم یافت گنجعلیخان بوده است».
لطیفکار با بیان اینکه همهی پیشنهاداتی که داده شد ارجمند بودند، اظهار کرد: «اینکه گفته میشود روز خواجو روز کرمان نباشد چون روزی بهنام خواجو داریم را قبول ندارم؛ ما داریم دنبال یک نماد میگردیم، اگر خواجوست، روز خواجو باشد. ولی در مورد جشن سده از آنجا که به یک اقلیت اجتماعی منسوب شده ممکن است چالشبرانگیز باشد».
وی تاکید کرد: «پیشنهادم این است این گفتوگو را متوقف نکنیم و سازوکاری تعریف کنیم و مشارکتها را افزایش دهیم».
گلابزاده هم با تایید عدم تداوم جریان علمآموزی در قبهسبز گفت: «من هم قبول دارم که فعالیت این دانشگاه ادامه پیدا نکرد؛ اما دلیلش یک انسان بدخواه بود که با همهی محبتی که ترکانخاتون کرد کمر به نابودی این مجموعه بست اما مسئلهی مهم این است که کاری ایشان کرد خودش زمینهای ایجاد کرد که خواجوها پرورش یافتند. 22 سال پس از تعطیلی قبهسبز خواجو بهدنیا آمد و همین، زمینهی ادامه تحصیل خواجو را فراهم کرد. تردید نکنید اگر قبهسبز نبود زمینهی رشد خواجو فراهم نمیشد».
کارشناسان اجماع کنند
محمد فرشاد؛ رئیس شورای شهر کرمان نیز در این جلسه با بیان اینکه انتخاب روز فرهنگی مسئلهای برای همهی شهرهای کشور است که به کرمان هم ابلاغ شده تا دربارهی آن برنامهریزی کنیم، گفت: «پیشنهاد من این است که عجله نکنیم و کار کارشناسی بیشتری انجام شود. 14 آذرماه هم جلسهی کرمانیان فرهیختهی ساکن تهران و جمع دیگری از کرمانیان تشکیل میشود که به نظرم بد نیست موضوع در آن جمع هم به بحث گذاشته و چکشکاری شود».
وی افزود: «ترکانخاتون که آقای گلابزاده به آن اشاره کردند در تاریخ خیلی به کرمان خدمت کرد و کرمان را از حملهی مغول نجات داد و اقدامات عمرانی زیادی هم انجام داده است. البته در تاریخ چند ترکانخاتون داشتیم که دو نفر آنها معروفترند. یک ترکانخاتون که مادر سلطان محمدخوارزمشاه بود که باعث حملهی مغول به ایران شد یکی ترکانخاتونی که کرمان را از حملهی مغول نجات داد».
وی اظهار کرد: «اگر خودم قرار بود تصمیم بگیرم؛ پیشنهاد آقای حسینخانی که هم دانشگاه و هم خواجو را در بر دارد را پیشنهاد خوبی میدانستم اما اساس کار ما این است که تصمیم کارشناسی باشد و جمع کارشناسان هر تصمیمی گرفتند میپذیریم».
عدد نام کرمان روز کرمان باشد
رامین ارجمند کرمانی؛ رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر کرمان هم در این جلسه گفت: «من جزو آن دسته از مخالفانی هستم که یکی از مناسبتها یا شخصیتها بهعنوان روز کرمان قلمداد شود. معتقدم بهتر است فرصتسازی کنیم». وی افزود: «من چون معمارم شاید به قبهسبز بهعنوان یک مکان تاریخی علاقهمندی بیشتری داشته باشم ولی باید از نگاه بالاتر به موضوع نگاه کنیم».
وی ادامه داد: «همهی آنچه پیشنهاد کردیم؛همه بخشی از کرمان هستند. خواجو، جشن سده، گنجعلیخان، آتش زدن مسجد جامع کرمان که سرآغاز یک تحول اجتماعی بزرگی بوده یا احداث دانشگاه باهنر که رشد و تعالی اندیشه را به ارمغان آورده؛ همهی اینها پیشنهادات ارزشمندی است اما همه، جزیی و بخشی از کرمان هستند و چه بهتر است از خود نام کرمان استفاده کنیم». وی اضافه کرد: «شاید بد نباشد کلمهی کرمان را به عدد در بیاوریم. عدد 313 میشود که در گاهنامهی تقویمی پنج بهمنماه است و با همهی مواردی که گفتید هم مناسبت نزدیکی دارد».
گلابزاده اما در پاسخ به پیشنهاد او با یادآوری اینکه کرمان نامهای مختلفی از جمله کارمانیا یا بوتیا و ... را داشته است، افزود: «حالا اینکه عددی از این نامها که هم نشانهی کرمان و هم پیشینهی کرمان باشد را به دست بیاوریم؛ کاری دشوار است».
وی گفت: «همچینن باید این سوال را مطرح کنیم که عدد 313 چه چیزی را در ذهن مخاطب ایجاد میکند که بگوییم 313 روز کرمان؟».
قبهسبز از گمنامی خارج شود
زهرا ایرانمنش؛ رئیس کمیسیون فرهنگی و بانوان شورای شهر کرمان نیز گفت: «در دورهی چهارم شورای شهر هم این مسئله مطرح شد و به جایی هم نرسید. اما یکی از ابتکارات شورای پنجم، جلب نظر کارشناسان برای هر تصمیم است که جای تشکر دارد». وی با تاکید بر اینکه باید مراقب باشیم مسئلهی انتخاب روز کرمان به درازا نکشد تا فراموش نشود و یا مسکوت نماند، افزود: «بازهی زمانی مشخصی نیاز است تعیین شود».
وی سپس یادآور شد: «در دورهی چهارم شورا میخواستیم نام قبهسبز را بر یک خیابان بگذاریم. بین خواجهخضر و ابنسینا اختلاف نظر بود. آقای گلابزاده آن زمان دربارهی ارزش و اهمیت این بنا صحبت کردند و در جریان آن اتفاقات بود که من پی بردم قبهسبز چهقدر گمنام است. با اینکه توسط استاد گلابزاده معرفی بیشتر هم صورت گرفت ولی باز هم مردم عادی مخالفت کردند. آرزو داشتم قبهسبز از گمنامی خارج شود و شاید آن روز، فرا رسیده است».
ایرانمنش با تایید پیشنهاد حامد حسینخانی که مناسبتهای متعددی را شامل میشود، گفت: «بهتر است تمرکز ما بر همین سه موضوع باشد و خیلی به مسئله شاخ و برگ ندهیم».
نظر خود را بنویسید