فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: شهرداری کرمان یکی از راه‌های نجات بافت تاریخی را حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌داند اما تجربۀ گذشتۀ شهر کرمان در این زمینه، در اغلب موارد، موفق نبوده و همین، باعث شده این روزها که موضوع اجرای طرح کاروانسرای طلا و جواهر در زمین مجاور مسجد ملک مطرح است، کارشناسان نسبت به آن نگران باشند.
همین نگرانی‌ها موجب شد تا در نشست چالش‌های سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی که توسط مرکز مطالعات محیطی شهر و روستا دانشگاه آزاد و انجمن معماران استان برگزار شد، این موضوع از سوی دانشگاهیان مطرح شود.
شهردار کرمان اما در پاسخ به انتقادات و نگرانی‌ها گفت: «یکی از واقعیت‌هایی که دربارۀ شهر کرمان باید بپذیریم این است که سرمایه‌گذاری برای ما یک انتخاب نیست، یک اجبار است. ما با سرمایۀ نهادهای اجرایی نمی‌توانیم کاری را عملیاتی کنیم و چاره‌ای جز استفاده از سرمایۀ بخش خصوصی و مردم نداریم».
سعید شعرباف‌تبریزی همچنین اظهار کرد: «می‌شود یک بازار مدرن در وسط بافت تاریخی ساخت و تبعات مال‌ها و بازارهای دیگر را نداشته باشد».
وی در بخش دیگری از اظهاراتش دربارۀ ساروج‌پارس گفت که این پروژه باید تکمیل شود.
او بیان کرد: «مهم‌ترین مشکل ساروج‌پارس کاربری آن است».
متن کامل اظهارات شهردار کرمان در نشست چالش‌های سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی را در ادامه می‌خوانید.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، این نشست، عصر چهارشنبه 18 مردادماه و با حضور رئیس دانشگاه آزاد کرمان، رئیس انجمن معماری استان، رئیس مرکز مطالعات محیطی شهر و روستای دانشگاه آزاد، رئیس دانشکده معماری و شهرسازی این دانشگاه، معاون معماری و شهرسازی شهردار کرمان، شهردار بافت تاریخی کرمان، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری کرمان و دکتر گلچین و دکتر کشاورز از دانشگاه باهنر کرمان برگزار شد. از میراث‌فرهنگی اما کسی در این جلسه شرکت نکرد.
شهردار کرمان در این جلسه به دو موضوع به‌عنوان نمونه اشاره کرد و گفت: «مفهوم میراث‌فرهنگی و عملکرد سازمان میراث در قبال اتفاقات این حوزه در طی این سال‌ها و بی‌توجهی به مفهوم سرمایه و نحوۀ هزینه‌کرد و حضور بخش خصوصی یکی از بزرگترین اتفاقات این حوزه است. ساعت‌ها و بارها در این باره صحبت کردیم و سوال این است که دستگاه هزینه‌فایده مالک در کجای ضوابط میراث‌فرهنگی دیده می‌شود؟ چرا اغلب مالکان اولین کسانی هستند که اغلب پروژۀ میراثی خود را تخریب می‌کنند؟».
وی ادامه داد: «روند فرایند بازآفرینی از زمانی که اسم آن بهسازی و نوسازی بود تا الان را بررسی کنید؛ از دهۀ هفتاد تاکنون، پول خوبی به پروژه‌های بهسازی و نوسازی پمپاژ می‌شد و تملکات خوبی انجام می‌شد ببینید چه نتایجی در بر داشته است».
شهردار کرمان با تاکید بر اینکه چاره‌ای جز این نداریم که در طراحی و اجرا و بهره‌برداری کار را با مردم انجام دهیم، اظهار کرد: «شعار تامین مالی انبوه را دادیم که نوعی تمرین مالی فراتر از چند عنصر صاحب سرمایه است. نمی‌دانم آیا به تعداد انگشتان یک دست چنین تجربۀ قابل قبولی در اجرای پروژه‌های شهری داریم که توانسته باشیم با خرد خرد پول مردم پروژه‌ای را اجرا کرده باشیم؟ من موردی را سراغ ندارم. بنابراین وقتی صحبت از مشارکت بخش خصوصی می‌شود وجهی از آن به سمت صاحبان سرمایۀ نسبتا انبوه می‌رود و اگر به این موضوع بی‌توجهی کنیم مشکلات باقی خواهد ماند».
وی بیان کرد: «برآیند دانشگاهی و عالمانه این است که طرح‌های مسئله‌محوری شروع شود. طرح با ادبیات مسئله شروع و کم‌کم به خط و نقطه تبدیل شود و به اینجا برسیم که پروژۀ سرمایه‌گذاری که برای حل این مسئله می‌تواند اجرا شود چیست؟ این روند را همۀ ما و شما می‌دانیم و همچنین، می‌دانیم که هنوز طرح‌های جامع ما تراز مالی و فیزیکی ندارند. بعد از این همه تجربیات به مشاور طرح جامع می‌گوییم چه خوب است که از چند مسئله شروع کردید. بماند که در این طرح، مشاور دور بافت تاریخی یک دایره کشیده و آن را ندیده است!».
شعرباف‌تبریزی افزود: «اینکه به مشاور می‌گوییم حداقل وقتی خطی می‌کشی و بلوار حاج قاسم از شرق به غرب را پیشنهاد می‌کنی، نگاه کن که هشت کیلومتر آن در بافت پر است و این یعنی حداقل هشت هزار میلیارد پول تملک! می‌خواهی در حساب و کتاب‌ها بیاوری یا می‌گویی به من ربطی ندارد و شهرسازی به من می‌گوید باید بلوار موازی شرقی غربی داشته باشیم و شهرداری برو تملکات آن را انجام بده!؟».
وی با بیان اینکه در این شرایط و در میدان واقعیت، چاره‌ای جز شهرسازی اقتضایی و ترمیمی نداریم، گفت: «در ساروج‌پارس اغلب دغدغه‌های رسانه‌ای حول ارتفاع و سیمای آن است در حالی که مهم‌ترین مشکل آن کاربری است و اگر یک متر ارتفاع کمتر و کاربری همگون‌تر می‌شد دغدغه‌ای نداشتیم».
شهردار کرمان ادامه دادک «خیلی‌ها اصرار داشتند ساروج‌پارس را رها کن. برخی از اینکه می‌گوییم مسئلۀ ساروج حل می‌شود ناراحت شده‌اند اما وقتی این همه آهن بالا رفته باید یک‌جایی کار تمام شود. قرار نیست 50 سال کار را همین‌طور نگه داریم؛ حتی اگر پروژه با پایۀ مشکل‌دار شروع شده باشد».
احیای بازار برای بازگشت مردم
وی سپس اظهار کرد: «فضا به سمتی است که هر طور شده مردم باید به بافت تاریخی کرمان برگردند. این بافت به دلایل مختلف دارد خالی می‌شود. عنصر اول و آخر مردم هستند. بنا و سایر عناصر بهانه است. اینکه اصرار داریم پنجشنبه‌بازار قلعه‌محور برگزار شود برای این است که پاتوق راه بیفتد و شاید سال‌ها این بازار مرمت هم نشود».
شهردار کرمان بیان کرد: «احیای بازار به معنای دقیق کلمه یکی از روش‌های بازگشت مردم است. بازار اینجا منظور پاساژ و مال نیست. بازار اینجا منظور ساروج‌پارس نیست. بازار به عنوان محل کسب و کار و حضور مردم و شناخت مزیت رقابتی است».
بازار طلا نمی‌سازیم
وی در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «با بررسی‌هایی که داشتیم به این نتیجه رسیدیم که در زمین مجاور مسجد ملک کسی باید کار کند که زنجیره‌ای از ارزش دارد و جایی دیگر، باید نفع آن را ببرد. هر سرمایه‌گذار دیگری با این همه ضوابط میراثی و اینکه بگوییم ارتفاع از چهار متر نباید بالا برود و باید حمام را احیا کنی، چرا باید بیاید؟ چنین سرمایه‌گذاری باید در زنجیره‌ای سود ببرد که شرکت مس این زنجیره را دارد».
وی با بیان اینکه در مرکزی که قرار است اجرا شود، محور اصلی تولید طلاست و بازار طلا نیست، افزود: «هدف ما انتفاع اجتماعی است. می‌خواهیم جایی برای گعده شود و طوری طراحی صورت گیرد که حضور مردم حداکثر شود و به شدت اصرار داریم تجاری و پاساژ و مال نشود».
شعرباف‌تبریزی گفت: «مشاور در مرحله‌ای است که می‌تواند حرفهای دانشگاهیان بشنود و مدل نسبتا خوبی ارائه کند. می‌شود یک بازار مدرن در وسط بافت تاریخی ساخت و تبعات مال‌ها و بازارهای دیگر را نداشته باشد».
دکتر نیما جهان‌بین ـ رئیس انجمن معماران استان کرمان اما بیان کرد: «در کنار بازار بزرگ با دستان قطع‌شده و بی‌صاحب مانده‌ای مثل بازار قلعه اسم آوردن از بازار اصلا روا نیست».
وی با بیان اینکه شهردار کرمان پیش از این از سرانۀ بازار حرف به میان آورده‌اند، افزود: «بازار ترکیب چندگانه‌ای از کاربری‌های مختلف از بهداشت و دادوستد و آموزش گرفته تا گردشگری و پذیرایی مهمان. ما در سرانه‌های تعریف‌شدۀ معماری و شهرسازی چیزی به اسم سرانۀ بازار نداریم».
پروژۀ میلاد ساروج‌پارس دوم است
شهردار کرمان در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «در لبۀ خیابان امام عمده‌فروشی داریم، تفکیک‌های 100 متر، 150 متر و پشت آن قطعات مسکونی وجود دارد که انبارهای این فروشگاه‌ها می‌شد. با یکسری ضوابط و اتفاقات می‌توانستیم چهرۀ آنجا را درست کنیم. تفکیک زمین، سود بیش‌تری برای شهرداری داشت».
وی افزود: «سناریوی دیگر برای این زمین اجرای پروژۀ میلاد است که یک ساروج یک طبقه است. یک اباصالح‌المهدی یک طبقه است و می‌توانست برای ما منافعی داشته باشد و تقاضاهایی هم بود».
وی ادامه داد: «به نظرمان رسید طراحی یکپارچه در این زمین انجام دهیم. منظور این نیست که طراحی یکپارچه در 20 هزار مترمربع داشته باشیم ولی طراح باید این وسعت را مدنظر داشته باشد».
شهردار کرمان سپس در پاسخ به کسانی که بر تهیۀ بسته‌های سرمایه‌گذاری در بافت تاریخی تاکید دارند، اظهار کرد: «تجربۀ ما در سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد شهرداری‌ها حتی آن‌ها که سابقۀ حرفهای در سرمایه‌گذاری دارند، بسته‌هایی که خودشان طراحی می‌کنند، یا اجرا نمی‌شود و یا اگر بشود با شکست مواجه است. بخش مهمی از این بسته‌ها رفت و برگشت بین شهرداری و سرمایه‌گذار است».
وی بیان کرد: «هنر ما این است که خواسته‌هایی که هم تحقق‌پذیر است و هم در دستگاه معاملاتی سرمایه‌گذار قابل تحقق است را دنبال کنیم».
مس بازار طلا راه‌اندازی نمی‌کند
شعرباف‌تبریزی در ادامه، دربارۀ ماجرای ورود مس به سرمایه‌گذاری در زمین مجاور مسجد ملک گفت: «موضوع از اینجا شروع شد که مس در کل استان کرمان ذخایری از جمله طلا و سنگ‌های قیمتی دارد و قصد دارد زنجیرۀ طلا و سنگ‌ها را در استان کرمان پایدار کند و زنجیرۀ ارزش را از معدن تا تولید و شکل موزه‌ای و مصرف در این بازار را شکل بدهد».
وی با بیان اینکه مس در این مرکزی که قرار است احداث شود قصد فروش طلا و سنگ‌های قیمتی ندارد بلکه می‌خواهد کارگاه‌هایی تولیدی راه‌اندازی کند، افزود: «کانسپت کلی این بود که مس سنگ‌های قیمتی و صنایع پایین‌دستی را در این فضای تعاملی داشته باشد و هم بازار و هم مرکز رشد و هم فضای نسبتا تفریحی را راه‌اندازی کند».
شهردار کرمان ادامه داد: «مس با این نگاه سراغ ما آمد و ما به این نتیجه رسیدیم مس در هویت کرمان جا دارد و پذیرفتیم».
نمی‌دانم طراحان چگونه انتخاب شدند
وی اظهار کرد: «بعد از این سراغ کشیدن خط و نقطه رفتند. در حال حاضر، شش شرکت که نمی‌دانم فرایند انتخاب‌شان چیست، در حال طراحی کانسپت اولیه هستند. حرف این بود مس و استانداری و میراث‌فرهنگی و شهرداری تمام خواسته‌های خود را صریح مطرح کنند و شرکت‌ها کانسپت‌های خود را تا یک ماه دیگر ارائه کنند و در فضای دانشگاهی نقد شود».
وی گفت: «خیلی اصرار داشتیم این طرح باید با مسجد کار کند، در آکس هتل کاروانیکاست و باید اتصالات آن برقرار شود، دربارۀ کاربری‌ها و بخش افراز شدۀ شهرداری هم حرف داشتیم و مسائلی را هم میراث و استانداری مطرح کردند».
شهردار کرمان اظهار کرد: «شاید در انتخاب شرکت‌ها اشکالاتی وجود داشته باشد. من نمی‌دانم. ولی اینکه دغدغه‌های خودشان را به ما ابلاغ کرده باشند اصلا این طور نیست».
شاید سرمایه‌گذار دیگری بیاید
دکتر جهان‌بین در ادامۀ این اظهارات شهردار پرسید: «چرا مس به این پروژه هدایت شد؟ این تنها زمین بزرگ شهرداری در بافت تاریخی است و یک ثروت یگانه در جیب مردم کرمان است؟».
شهردار کرمان توضیح داد: «خواستۀ مس مشخص بود. عرصه‌ای بالای ده هزار متر می‌خواستند تا تمام فرایند را برنامه‌ریزی کند. به صاحبان دیگر زمین‌ها مراجعه کردند که تعدادشان کم بود. علاوه بر این، چند خواستۀ دیگر داشتند که ما نمی‌توانستیم اجابت کنیم از جمله اینکه مرکز رشد درحوزۀ محصولات مس ایجاد کند».
وی بیان کرد: «در این دو سال و سال‌های گذشته هیچ پیشنهادی که نزدیک به این موضوع باشد نداشتیم. با این وجود، فراخوان را منتشر کرده‌ایم شاید سرمایه‌گذار دیگری بیاید اما این سرمایه‌گذاری اقتصادی نیست».
وی گفت: «اگر امروز اقدام نکنیم، در آینده اینجا راستۀ عمده‌فروشی و قطعات مسکونی خواهد شد که حتما به نفع شهر نخواهد بود». / الف
نظر خود را بنویسید