فردایکرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: طرفداران راه‌اندازی مترو در شهر کرمان باری دیگر به جنب‌وجوش درآمده‌اند. محمدمهدی فداکار ـ استاندار کرمان هفتۀ گذشته در جمع دانشجویان اعلام کرد که پیگیری‌هایی برای راه‌اندازی مترو آغاز و با فردی که مطالعۀ اولیه‌ای در این خصوص انجام داده صحبت کرده است.
او شهریورماه سال گذشته نیز در جلسه‌ای با قرارگاه خاتم از لزوم ظرفیت‌سنجی شهر کرمان برای اجرای خط مترو گفته بود و چند روز بعد در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «من فکر می‌کنم راه‌اندازی مترو برای شهر شاید یک ضرورت باشد». او در دفاع از این دیدگاه خود توضیح داد: «بلوار جمهوری شلوغ شده و همیشه مشکل خواهیم داشت. بنابراین در ذهن خودم این بود که از مسیر فرودگاه تا گلزار شهدا مترو داشته باشیم. مترو خطوط دیگری هم می‌تواند داشته باشد؛ مثلا از هفت‌باغ تا مسیرهایی دیگر».
همان زمان، منصور ایرانمنش ـ رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر کرمان در پاسخ به فردایکرمان دربارۀ گشودن پروندۀ مترو از سوی استاندار و موضع شورا در این خصوص گفت: «براساس آخرین الزامات و مصوبات شورای عالی ترافیک، به هیچ‌وجه به شهر کرمان برای راه‌اندازی مترو مجوز داده نمی‌شود. نه فقط کرمان، بلکه شهرهای دیگری که جمعیت مشابه دارند امکان راه‌اندازی مترو نخواهند داشت».
با وجود این، 15 آذرماه امسال استاندار از پیگیری دوبارۀ خود برای راه‌اندازی مترو سخن گفته است.
محمد میرحسینی که مدرک کارشناسی ارشد در رشتۀ مهندسی عمران، گرایش برنامه‌ریزی حمل‌ونقل و ترافیک از دانشگاه صنعتی‌شریف دارد و تاکنون مسئولیت‌های متعددی از جمله مسئول پروژه‌های مطالعاتی ترافیک در شرکت مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران را برعهده داشته، در پاسخ به این پرسش فردایکرمان که آیا راه‌اندازی مترو در کرمان ضرورت دارد و آیا اصلا امکان‌پذیر است؟ توضیحاتی داد.
وی تاکید کرد که برای تصمیم‌گیری در این خصوص باید منتظر نتایج مطالعات طرح جامع ترافیک شهر که در حال انجام است بمانیم. او یادآور شد: «اگر مثل گذشته تصمیم‌گیری غیر کمّی و غیردقیقی انجام شود همان حکایت گز نکردن و بریدن است. وقتی نمی‌دانیم چه تعداد مسافر و از کجا به کجا در شهر کرمان جابه‌جا می‌شوند، اجرای چنین سیستم بسیار پرهزینه‌ای و تحمیل آن به منابع عمومی شهر، کار درست و عاقلانه‌ای نیست».
متن کامل اظهارات وی را در ادامه می‌خوانید.
تاکید بر اطلاعات دقیق
میرحسینی روز شنبه 18 آذرماه در گفت‌وگو با فردایکرمان با اشاره به اینکه مترو یکی از مُدهای حمل‌ونقل عمومی (MRT) است که جابه‌جایی انبوه مسافران را انجام می‌دهد، گفت: « قبل از اینکه برای راه‌اندازی مترو فکر و تصمیم‌گیری شود باید برآورد دقیقی صورت گیرد که آیا تقاضای انبوهی برای سفر و جابه‌جایی مسافر در کرمان وجود دارد؟ و اگر در این حد تقاضا وجود دارد، در چه مسیرهایی؟».
وی افزود: «چند سال پیش هم که صحبت از راه‌اندازی مترو شد، هیچ عدد و رقم قابل اعتمادی وجود نداشت که مشخص کند آیا چنین تقاضایی وجود دارد؟ ضمن اینکه به دلیل گسترۀ شهر و تراکم جمعیت نظرات نسبت به راه‌اندازی مترو بدبینانه بود و گفته می‌شد احتمالا چنین تقاضای انبوهی برای جابه‌جایی مسافر در کرمان وجود ندارد. البته آن زمان نمی‌شد و الان هم نمی‌شود که اظهارنظر قطعی در این خصوص داشت».
وی سپس اظهار کرد: «طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر کرمان در حال تهیه است. اولین کاری که طرح انجام می‌دهد این است که تقاضای حمل‌ونقل و سفرهای انجام‌شده از نقاط مختلف شهر به نقاط دیگر را برآورد می‌کند».
میرحسینی با بیان اینکه امیدواریم طرح جامع با دقت و کیفیت خوبی انجام شود و اعداد و ارقام قابل اعتمادی ارائه کند، افزود: «در فاز بعدی میتوان مشخص کرد که آیا تقاضای سفر در حد راه‌اندازی مترو در کرمان هست و اگر بله، در چه مسیرهایی؟ و سپس مطالعات پیش می‌رود».
وی یادآور شد: «اگر مثل گذشته تصمیم‌گیری غیر کمّی و غیردقیقی انجام شود همان حکایت گز نکردن و بریدن است. وقتی نمی‌دانیم چه تعداد مسافر و از کجا به کجا در شهر کرمان جابه‌جا می‌شوند، اجرای چنین سیستم بسیار پرهزینه‌ای و تحمیل آن به منابع عمومی شهر، کار درست و عاقلانه‌ای نیست».
میرحسینی با اشاره به اینکه حدود یک ماه قبل آمارگیری‌های طرح جامع انجام شد، اظهار کرد: «الان کار در این مرحله است که دیتاها را وارد نرم‌افزارها می‌کنند. ابتدا پایگاه اطلاعات خوبی باید ایجاد شود. سپس میتوان برآورد کرد که آیا مسیرهایی در کرمان وجود دارد که تقاضا برای حمل‌ونقل عمومی از نوع انبوه‌بر که مترو است در آن باشد؟ در این صورت میتوان اظهارنظر دقیق داشت».
وی تصریح کرد: «در حال حاضر، چه کارشناس و چه مدیر و چه شهروند هر اظهارنظر قطعی داشته باشد دقیق نیست».
هزینه‌های سنگین اجرا
وی که در دوره‌ای مدیرکل حمل‌ونقل و پایانه‌های استان و همچنین، رئیس اداره آمار و ایمنی ترافیک اداره کل حمل و نقل و پایانه‌های استان کرمان بوده است، در ادامۀ این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که تا نتایج مطالعات طرح جامع ترافیک مشخص نشده، نباید اقدامی برای مترو انجام داد؟ تصریح کرد: «خیر». و افزود: «وقتی نمی‌دانیم چه تعداد مسافر و در چه مسیرهایی و از چه مناطقی به چه مناطق دیگری در شهر جابه‌جا می‌شوند؟ اصلا کار عاقلانه‌ای نیست که به‌دنبال راه‌اندازی مترو باشیم».
وی در پاسخ به این پرسش فردایکرمان که آیا امکان راه‌اندازی مترو در کرمان وجود دارد؟ توضیح داد: «امکان‌پذیر است و اگر مطالعات طرح جامع ترافیک، راه‌اندازی مترو را تایید کند میتوان آن را اجرا کرد ولی هم اجرای آن هزینه‌های بالایی دارد و هم هزینه‌های جاری آن سنگین است. حالا اگر با این هزینه‌های سنگین مترو احداث شود ولی تعداد مسافران برای این سازه و این سیستم حمل‌ونقل عمومی کافی نباشد، این سیستم کارآیی نخواهد داشت و جز ضرر عایدی‌ای برای شهر ندارد».
چند پرسش مهم
این کارشناس ترافیک در ادامه، در پاسخ به این پرسش فردایکرمان که به‌جز تعداد مسافران و تقاضای سفر، چه عواملی راه‌اندازی مترو را برای یک شهر توجیه‌پذیر می‌کند؟ گفت: «اولین عامل همین تقاضای سفر است و پاسخ به این پرسش که آیا حجم مسافرانی که نیاز است مترو جابه‌جا کند در شهر وجود دارد یا خیر؟ موضوع بعدی منابع مالی است و باید مشخص شود که آیا منابع کافی برای چنین سرمایه‌گذاری سنگینی وجود دارد؟ و اگر وجود دارد حجم جابه‌جایی مسافر و آنالیزهای هزینه ـ منفعت آیا پاسخگوی این سرمایه‌گذاری خواهد بود؟».
وی افزود: «این عوامل بسیار تاثیرگذار هستند وگرنه از لحاظ سازه‌ای در شهرهای گوناگون دنیا با ویژگی‌های زمین‌شناسی و شهریِ متفاوت مترو راه‌اندازی شده است. حالا اینکه بخواهیم بگوییم در شهر کرمان از لحاظ عملیاتی و سازه‌ای، نمی‌توانیم مترو احداث کنیم ادعای درستی نیست. در کرمان هم اگر مطالعاتی دقیق راه‌اندازی مترو را تایید کند امکان‌پذیر است؛ البته ممکن است هزینه‌ها مقداری بالا برود».
وی با تاکید بر اینکه موضوع بسیار مهم کارآیی سیستم پس از راه‌اندازی است، ادامه داد: «باید مشخص شود که آیا مترو که راه‌اندازی و فعال شد، آیا شرایطی که وجود دارد جوابگوی هزینه‌های سنگین احداث آن خواهد بود یا خیر؟».
بدبینی نسبت به مترو
میرحسینی در پاسخ به این پرسش که براساس شناختی که از شهر دارید و اطلاعاتی که همین الان وجود دارد، فکر می‌کنید کرمان نیاز به مترو دارد یا خیر؟ اظهار کرد: «اطلاعات در حال حاضر خیلی کلی است».
وی سپس گفت: «آنچه که مشخص است اینکه کرمان در گستره‌ای، بسیار پهن شده و تراکم جمعیت کم است و تفاضای سفر در مسیرهای خاص مانند شهرهای متراکمی از جمله تهران و اصفهان خیلی بالا نیست».
وی ادامه داد: «پیش‌بینی دقیقی نیست ولی به نظر می‌رسد مترو در شرایط کنونی کرمان جوابگو نیست».
این کارشناس ترافیک با بیان اینکه مدهای دیگر حمل‌ونقل هم وجود دارد، توضیح داد: «مثلا در کنار MRT سیستم‌های LRT را داریم که سیستم‌هایی سبک‌تر هستند؛ هم از لحاظ اجرا هزینۀ کم‌تری نیاز دارند و هم هزینه‌های جاری و بهره‌برداری آن نسبت به مترو پایین‌تر است البته تعداد مسافران کم‌تری را هم جابه‌جا می‌کنند و ممکن است برای شهری مثل کرمان پاسخگو باشد».
وی خاطرنشان کرد: «فعلا نظرات نسبت به راه‌اندازی مترو بدبینانه است چرا که به نظر می‌رسد حتی در یک مسیر خاص تعداد مسافر در حدی نیست که نیاز به تردد سیستم حمل‌ونقل ریلی زیرزمینی سنگینی داشته باشیم».
یک پیشنهاد به طرفداران مترو
میرحسینی در پاسخ به این پرسش فردایکرمان که پیشنهاد می‌کنید مدیرانی که پیگیر مترو هستند تا اعلام نتایج مطالعات طرح جامع ترافیک صبر کنند یا میتوان همزمان این دو موضوع را پیگیری کرد؟ تاکید کرد: «باید صبر کنند».
وی گفت: «من فکر می‌کنم اگر صبر هم نکنند با توجه به اینکه آمارگیری طرح جامع صورت گرفته و مابقی اقدامات در حال انجام است، شاید تا حدود شش ماه دیگر نتایج وضع موجود شهر کرمان مشخص شود. آن زمان میتوان دربارۀ چنین تصمیماتی قضاوت دقیقی کرد».
وی در عین حال اظهار کرد: «دعا می‌کنم برخلاف طرح قبلی ترافیک شهر کرمان که متاسفانه بدون نظارت کافی انجام شد و نتایج وحشتناک و غیرقابل اعتمادی به عنوان خروجی داشت طرح فعلی دقیق‌تر و باکیفیت انجام شود تا بتوان قضاوت دقیقی دربارۀ مترو و سایر مسائل شهر داشت».
راه ناتمام مترو
به گزارش فردایکرمان، نخستین بار در زمان استانداری علیرضا رزم‌حسینی بود که موضوع راه‌اندازی مترو در کرمان به‌طور جدی مطرح و پیگیری شد تا جایی که در آبان‌ماه سال 94 اعلام شد که کار مطالعات مترو توسط قرارگاه خاتم آغاز شده است. آن زمان اما کارشناسان اتفاق‌نظر داشتند که چنین چیزی در شهر کرمان ممکن نیست. یکی به دلیل جمعیت شهر که در این گفت‌وگو نیز از سوی میرحسینی مورد تاکید قرار گرفت و دیگری شرایط خاک و زمین کرمان. دلیل دیگر مخالفان هزینه‌های سنگین راه‌اندازی و بعد نگهداری مترو بود که می‌گفتند تامین آن از عهدۀ شهر کرمان ساخته نیست. آن زمان طرفداران مترو عقب‌نشینی کردند و همه چیز فراموش شد تا اینکه فداکار استاندار شد. وی شهریورماه سال 1401 در جلسه‌ای با قرارگاه خاتم پیشنهاد راه‌اندازی مترو در کرمان را مطرح کرد و سپس در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود اینکه در گذشته، ایجاد مترو در کرمان منتفی شده، مجدد آن را پیشنهاد داده‌اید؟ گفت: «نمی‌دانستم دربارۀ مترو قبلا کار شده است. در جلسه با قرارگاه خاتم شنیدم که در گذشته کارهایی انجام شده است. به یکی از دوستانم گفته بودم که به‌طور غیررسمی و طوری که کسی مطلع نشود، بررسی اولیه‌ای انجام دهد و اعلام کند که آیا امکان راه‌اندازی آن در کرمان وجود دارد؟ ایشان هم اخیرا پیگیری کرده بود که با هم جلسه‌ای داشته باشیم اما من فرصت نکردم. در جلسه با خاتم که موضوع را مطرح کردیم، شنیدیم قبلا قرارگاه روی آن کار کرده و قرار شد بررسی و جمع‌بندی کنیم».
پس از آن، دیگری خبری از مترو نشد تا در نشست اخیر خود با دانشجویان دانشگاه باهنر، فداکار باری دیگر از پیگیری برای راه‌اندازی مترو در کرمان خبر داد و گفت: «کاری در سال‌های ۹۳ و ۹۴ آغاز و مطالعۀ اولیه صورت گرفته و تعیین خطوط شده بود اما رها شد و یکی از دلایل مهم، جمعیت شهر بوده و طرح تا وزارت کشور رفته اما اجرا نشده بود».
استاندار کرمان افزود: «در حال حاضر پیگیری‌هایی آغاز کرده‌ایم زیرا حضور زائران شهید حاج قاسم سلیمانی را داریم و بار جمعیتی محیط‌های اطراف شهر تا ماهان، زنگی‌آباد و ... روی شهر کرمان است. فعلا پیگیر هستیم و روز گذشته با فردی که مطالعۀ اولیه را انجام داده صحبت کردم اما هنوز با قطعیت نمی‌توان در این‌باره سخن گفت». / الف
نظر خود را بنویسید