فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگیآبادی: با خاموش شدن چراغ هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران که به اذعان همگان مهم‌ترین رویداد گردشگری در کشور است، برگ دیگری به تاریخِ تجربه‌های موفق و ناکام گردشگری کرمان اضافه شد.
اگرچه برای برگزاری این نمایشگاه تلاش فراوانی از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی استان و اتاق بازرگانی کرمان و برخی از شهرداری‌ها شده بود اما نبود استراتژی و برنامه‌ای هدفمند در کنار جای خالی بسیاری از فعالان خصوصی گردشگری استان در این رویداد نگذاشت این تلاش‌ها دستاوردهای بزرگی به‌دنبال داشته باشد. از جمله گروه‌هایی که عدم حضورشان در نمایشگاه کاملا محسوس بود راهنمایان گردشگری، آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی و هتل‌های مهمی چون هتل کاروانسرای وکیل، هتل جهانگردی، هتل کپری قلعه‌گنج و اکوکمپ ماهان در شهداد و همچنین، فعالان بسیاری از رشته‌های صنایع‌دستی استان بود. در حالی که در غرفه‌ای مثل شیراز تمام طول یک سالن بزرگ را هتل‌های متعدد و انجمن‌هایی مثل انجمن دفاتر خدمات مسافرتی وگردشگری و انجمن صنفی مرمت‌گران استان فارس پر کرده بود، در غرفۀ کرمان تنها دو، سه راهنمای گردشگری شرکت داشتند، از دفاتر خدمات مسافرتی خبری نبود، از مجموع هتل‌ها، تنها هتل ارگ جدید غرفه‌ای داشت و از جمعیت پرتعداد هنرمندان صنایع‌دستی تنها چهار رشته با حضور فاطمه سیدی و خانم وحدتی از هنرمندان پتّه، آقای رضامند در رشتۀ تراش سنگ و خانم خسروی در رشتۀ سراجی سنتی (چرم) حضور داشتند. در یک غرفه هم گلیم شیریکی‌پیچ سیرجان به نمایش گذاشته شده بود.
نمایندگان استان در مجلس هم که گویا آن‌قدر درگیر مسائل مربوط به انتخابات اسفندماه شده‌اند که وضع گردشگری نحیف و در رکود فرورفتۀ کرمان را نمی‌بینند! هیچ‌کدام از نمایندگان به نمایشگاه نیامدند. از مسئولان پایگاه‌های آثار ثبت‌جهانی هم تنها مدیر پایگاه ملی و استانی بیابان لوت حضور فعالی داشتند.
انتقاد از طراحی غرفه‌ها
در همین حال، یکی از انتقادات پررنگ به غرفۀ کرمان در هفدهمین نمایشگاه گردشگری تهران مربوط به طراحی غرفه‌ها بود. امسال غرفه‌های کرمان توسط معماران طراحی شده بود اما بسیاری از بازدیدکنندگان و حتی شرکت‌کنندگان نسبت به آن نقدهای جدی داشتند. جدی‌ترین نقدها مربوط به غرفۀ رفسنجان بود که گفته می‌شد به‌صورت نمادی از دره راگه طراحی شده اما در واقعیت، چیزی اجرا شده بود شبیه هیچ چیز!
رضا رنجبر ـ راهنمای ژئوتوریسم که به‌صورت تخصصی در حوزۀ گردشگری درۀ راگه فعالیت می‌کند در این‌باره به خبرنگار فردای‌کرمان گفت: «به ما گفته شد که در طراحی غرفۀ رفسنجان درۀ راگه نمایش داده می‌شود؛ اما من که حدود 10 سال دارم در این دره کار می‌کنم تا زمانی که به من نگفتند، متوجه این نشدم که شکل غرفه نمادی از دره است!».
او افزود: «حتی در رنگ چوب‌های به‌کار رفته هم کم‌ترین اثری از رنگ خاک درّه نیست». رنجبر ادامه داد: «چون رفسنجان معدن مس سرچشمه را دارد تزئینانی از جنس مس به شکل ورقه‌هایی نازک در بخشی از غرفه به‌کار رفته که بیشتر شبیه طنز و فان است تا تبلیغات گردشگری!». او تاکید کرد که من به‌عنوان یک فعال گردشگری به هیچ‌وجه از این طراحی راضی نیستم.
این وضعیت برای غرفۀ رفسنجان در حالی ایجاد شده بود که حسن حسینی ـ رئیس میراث‌فرهنگی این شهرستان در گفت‌وگو با فردای‌کرمان تصریح کرد که می‌خواهیم رفسنجان را از یک شهر عبوری به یک مقصد گردشگری تبدیل کنیم. رفسنجانی‌ها برای تحقق این هدف، برنامه‌های متعددی در نمایشگاه در نظرگرفته بودند و حتی تیم‌هایی را برای مذاکره با افراد موثر در گردشگری کشور که در نمایشگاه حضور داشتند فعال کرده بودند.
مجریان نمایشگاه در پاسخ به این انتقادات مدعی شدند که نتوانستند طراحی‌ای که برای غرفۀ کرمان انجام شده بود را به‌طور کامل اجرا کنند. به‌دلایلی از جمله ممانعت مسئولان نمایشگاه از ایجاد فضاهای سرپوشیده‌ای که قرار بود تداعی‌گر یخدان باشد یا اجرای فرم کوچه‌های تودرتوی بافت تاریخی که همۀ بخش‌های غرفۀ کرمان را به هم متصل می‌کرد.
همجواری با همدان
علاوه بر این طراحی که برخی شرکت‌کنندگان از جمله رفسنجانی‌ها را حسابی نومید کرده بود، مشکل دیگری که وجود داشت این بود که وقتی یک بازدیدکننده وارد سالن شماره 27 می‌شد؛ در صورتی که بنر ورودی سالن را که بر روی آن اعلام شده بود اینجا محل برپایی غرفه‌های کرمان و همدان است را نمی‌خواند، مشخص نبود اینجا غرفۀ کرمان است. یکی از شرکت‌کنندگان در نمایشگاه هم در گفت‌وگو با فردای‌کرمان نکته‌ای قابل‌تامل را گوشزد کرد؛ این که کرمان با شعار «سرزمین شگفتی‌های پنهان» در این رویداد شرکت کرده اما هیچ‌جای غرفه‌ها اثری از این شعار نبود.
ایراد دیگری که این شرکت‌کننده به آن اشاره کرد غیبت آثار پرتعداد جهانی‌شدۀ کرمان در نمایشگاه بود. اما درست روبروی کرمان، همدان که اثری جهانی‌شده ندارد بر سردر غرفه‌اش با خطی درشت نوشته بود: همدان؛ در انتظار ثبت‌جهانی در سال 1403. البته ناگفته نماند که پایگاه جهانی بیابان لوت در نمایشگاه غرفه‌ای مجزا داشت و در غرفۀ بم هم ارگ بم پررنگ دیده شده بود اما از سایر سایت‌های جهانی کرمان در این نمایشگاه نامی و یادی نبود.
در همین حال، همجواری کرمان با همدان که در بازار گردشگری کشور نه چندان جزو رقبای کرمان به حساب می‌آید و نه جزو شرکای کرمان، موضوعی بود که برای برخی از بازدیدکنندگان سوال‌برانگیز شده بود که چرا کرمان در چنین سالنی مستقر شده است.
مقایسه با رقبا
وقتی از گردشگری کرمان سخن گفته می‌شد در مقام مقایسه، به‌درستی، نام یزد و اصفهان و شیراز به میان می‌آید. برخلاف دوره‌های گذشته، اصفهان در هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری حضور پررنگی نداشت و تنها هنرمندان صنایع‌دستی اصفهانی یکی، دو غرفه را برپا کرده بودند. یزد اما بی‌اغراق می‌توان گفت که غوغا کرده بود. یزدی‌ها بخش بزرگی از یکی از سالن‌های سایت نمایشگاهی تهران را در اختیار داشتند و در طراحی غرفه‌ها به گونه‌ای عمل کرده بودند که هر بازدیدکننده‌ای با نگاه کردن به این سو و آن سو می‌توانست دریابد یزد آنجاست! یکی از بخش‌های جالب توجه غرفۀ یزد طراحی مسیری در حاشیۀسالن به نام گذرگاه زمان بود که به شکل کوچه‌ای باریک اجرا شده و در بخشی از آن عکس‌هایی از آثار تاریخی و بافت تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این استان به نمایش گذاشته شده بود و در بخش دیگر آن دو نفر از هنرمندان یزدی بر روی داری نشسته و در حال بافت زندۀ گلیم بودند که توجۀ بسیاری از بازدیدکنندگان و دوربین‌های عکاسی را حسابی به خود جلب کرده بود.
در بخش دیگری از غرفۀ یزد، سکوهایی به‌صورت پلکانی ایجاد شده بود که فرصتی برای درنگ و مکث به بازدیدکنندگان می‌داد. وقت بازدیدم از این غرفه، گروهی در حال اجرای موسیقی با ترانه‌های یزدی بودند و تعداد زیادی هم بر روی سکوها نشسته و در این برنامۀ زنده شرکت داشتند. بساط قهوۀ یزدی هم در این بخش از سالن پهن بود. بر روی بنری قهوه را معرفی کرده بودند و هرکسی که دوست داشت طعم آن را بچشد می‌توانست به رایگان یک فنجان قهوه را میهمان یزدی‌ها شود. بر سر در غرفه‌های یزد هم اسامی پرتعدادی نوشته شده بود؛ میبد و بافق و اشکذر و ابرکوه و ... شعار یزد در این دوره از نمایشگاه «یزد شهر رویاهای واقعی» بود که در این سو و آن سوی غرفه‌ها دیده می‌شد.
شیراز نیز امسال با استراتژی «مثلث نور» و با شعار «فارس به شما خوش‌آمد می‌گوید» در نمایشگاه حضور داشت و تعداد زیادی از فعالان خصوصی گردشگری این منطقه در نمایشگاه میز و غرفه برپا کرده بودند. مثلث نور با هدف توسعۀ گردشگری مذهبی و زیارتی استان فارس و بین سه شهر مذهبی مشهد، قم و شیراز به وجود می‌آید.
کرمان در مقایسه با یزد و شیراز و غرفه‌های شلوغ آن‌ها حرف چندانی برای گفتن نداشت.
گردشگری سلامت و کرمان
یکی دیگر از بخش‌های قابل‌توجه در نمایشگاه هفدهم سالنی بود که به گردشگری سلامت اختصاص داشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی برخی از مراکز استان‌ها از جمله زاهدان، کردستان، اهواز، ارومیه، تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، سمنان، شهرکرد و همدان و برخی مراکز درمانی از جمله بیمارستان فوق‌تخصصی امام رضا بندرعباس، بیمارستان آیت‌الله کاشانی شهرکرد، کلینیک زیبایی پارسا مهرشیراز و ... در این سالن غرفه داشتند. کرمان که ادعای جلب و جذب گردشگران سلامت را دارد در این بخش از نمایشگاه حضور نداشت.
حمایت مقامات
در همین حال، اتفاقات دیگری هم در این نمایشگاه رخ داد. از جمله رفت‌وآمدهایی که مقامات وزارت میراث‌فرهنگی به غرفۀ کرمان داشتند یا حضور مستمر و بی‌وقفۀ سعید شاهرخی مدیرکل میراث‌فرهنگی استان و محمدرضا بهرامی عضو هیات رئیسه اتاق کرمان در غرفه. بازدید استاندار از نمایشگاه نیز از جمله اتفاقات مهم برای گردشگری استان بود. این بازدید اما تنها در روز اول و پس از افتتاحیه انجام شد. محمدمهدی فداکار پس از این دیگر به نمایشگاه نیامد.
اگرچه سیدمصطفی آیت‌الهی موسوی ـ رئیس کارگروه گردشگری استان هم به نمایشگاه سر نزد اما امیر حسن‌زاده ـ معاون اقتصادی استاندار در روز دوم نمایشگاه وقت زیادی را به بازدید از غرفه‌ها اختصاص داد، پای گفت‌وگوهای فعالان گردشگری حاضر در نمایشگاه نشست و قول رسیدگی به مطالبات مطرح‌شده را نیز داد.
حمایت شهردار از گردشگری
از دیگر اتفاقات نمایشگاه گردشگری امسال حضور تویسرکانی شهردار کرمان بود. او ساعات زیادی از روز دوم نمایشگاه را در غرفۀ کرمان گذراند، در نشستی که با حضور جمع دیگری از مسئولان برگزار شد شرکت کرد و از حمایت و توجه خود به گردشگری سخن گفت. هرچه که تویسرکانی در نمایشگاه خوب ظاهر شد، غرفۀ شهرداری در این رویداد در رخوت و سکوت و بسیار کم‌فروغ بود. مهندس مرضیه شاحیدری‌پور شهردار منطقه 5 کرمان هم با هدف اعلام حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در بافت تاریخی شهر کرمان برای ایجاد تاسیسات گردشگری، دو روز را در نمایشگاه سپری کرد.
در چند روز برپایی این نمایشگاه، هنرمندان گروه‌های موسیقی محلی که از بم و جیرفت آمده بودند در جلب توجه بازدیدکنندگان به استان کرمان سنگ‌تمام گذاشتند. اجراهای این گروه‌ها در نمایشگاه بسیار پرطرفدار بود. در یکی از اجراها غرفۀ کرمان مملو از جمعیتی شد که شاید پیش از این، چندان به کرمان و گردشگری کرمان نیاندیشیده بودند.
مذاکره با خارجی‌ها
یکی از رویدادهای قابل توجه نمایشگاه گردشگری تهران پذیرفتن پیشنهاد استاندار برای انتخاب کرمان به‌عنوان پایتخت گروه D8 از سوی دبیرکل این گروه بود. گروه دی ـ 8 با حضور نمایندگان برخی از کشورهای اسلامی در حال توسعه شامل ایران، ترکیه، بنگلادش، پاکستان، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه شکل گرفته است. عبدالقادر امام ـ دبیرکل این گروه در نمایشگاه گردشگری حضور داشت. استاندار کرمان طی نشستی با وی دربارۀ این که کرمان می‌تواند میزبانی پایتخت گردشگری کشورهای عضو گروه دی ـ 8 باشد مذاکره کرد.
عبدالقادر در پاسخ به این پیشنهاد استاندار کرمان اعلام کرد که نظرمان نسبت به این موضوع مثبت است. وی در عین‌حال گفت که نظر نهایی‌مان را پس از ارزیابی و کارشناسی طرح پیشنهادی کرمان از طریق وزارت خارجه و طی ماه‌های آینده اعلام خواهیم کرد. بنا به گفتۀ مدیرکل میراث‌فرهنگی استان، اگر کرمان پایتخت گردشگری این گروه بشود دستاوردهایی از جمله توسعۀ شبکۀ بازاریابی گردشگری این کشورها، ایجاد تسهیلات سفر و گردشگری برای کشورهای عضو، معرفی ظرفیت‌های گردشگری و توانمندی‌های استان و استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری گردشگری را به‌دنبال دارد. این که کرمان چنین فرصتی را خواهد یافت یا خیر؛ هنوز مشخص نیست.
برخی دیگر از رویدادهای غرفۀ کرمان در همان روزهای برپایی نمایشگاه در فردای‌کرمان اطلاع‌رسانی شد.
***
هرچه که بود گذشت و پروندۀ نمایشگاه هفدهم بسته شد. چیزی که در جریان این نمایشگاه باری دیگر خود را به رخ کشید این بود که گردشگری کرمان بیش از هر زمان دیگری به برنامه نیاز دارد و انسجام و مشارکت همۀ ذی‌نفعان و متخصصان و البته سپردن امورات صدر تا ذیل آن به دست افراد متخصص و کاربلد. / الف
نظر خود را بنویسید