به‌یاد صیاد لحظه‌های تاریخ

گروه فرهنگ‌وهنر ـ سوم دی‌ماه سالروز تولد روان‌شاد دکتر محمدابراهیم باستانی‌پاریزی است و همین، بهترین بهانه شده تا این‌که این روزها بیش‌تر، از باستانی‌پاریزی بگوییم و خدمات بیشمار این بزرگ‌مرد را به‌یاد آوریم. در میان همه‌ی یادکردها، محسن پورمختار در کانال خود در تلگرام با عنوان «سیرجان‌نامه»، ضمن مرور کوتاهی بر کوشش‌های فراوان دکتر باستانی‌پاریزی، روایت شفیعی‌کدکنی از باستانی‌پاریزی را نقل کرده که در ادامه می‌خوانید: «استاد فقید، باستانی پاریزی به‌حقّ و بی‌هیچ اغراق از تاثیرگذارترین شخصیت‌های فرهنگی ایران در دوره‌ی معاصر بودند. هر کس با آثار ایشان آشنا باشد تصدیق خواهد کرد که نوشته‌های استاد از لونی دیگر است. باستانی‌پاریزی در آثار خود جهانی ویژه می‌آفریند، جهانی که خواننده را به معنای دقیق کلمه مسحور می‌کند و به دنبال خود می‌کشد. گواه این تاثیرگذاری فوق‌العاده، تعدّد آثار استاد است که به قریب 70 کتاب بالغ شده و هر کدام به چاپ‌های چند و چندمین باره رسیده‌اند. یک‌بار زنده‌یاد استاد ایرج افشار، در مجله بخارا، مجموع تیراژ آثار دکتر باستانی‌پاریزی را قلم‌انداز حساب کرده بودند که رقمی بیش از یک میلیون می‌شد. همان روزها که به منزل استاد افشار رفته بودم، فرمودند: دیروز باستانی را در مجلسی دیدم، طلبکار بود که تو حسابت دقیق نبوده و سرجمع کتاب‌های من بیش از این‌هاست!
یکی از ویژگی‌های استاد باستانی که در سایر بزرگان فرهنگی کمتر دیده می‌شود، آن است که عارف و عامی ربوده‌ی نوشته‌های او بودند. او هم در میان عامّه، خوانندگان و شیفتگان فراوان داشت و هم بزرگانی از نوع علامه زریاب‌خویی و استاد ایرج افشار از ستایندگان او بودند. اگر در شناخت و عظمت اشخاص به ردّ و قبول عامّه نتوان دل بست، باری از نگاه و نظر امثال زریاب و افشار و اقران این بزرگان نمی‌توان گذشت.
از جمله بزرگان فرهنگی که از استاد باستانی‌پاریزی تجلیل کرده‌اند استاد محمدرضا شفیعی‌کدکنی هستند. فروردین ماه سال ۹۱ توفیقی دست داد تا پس از مدت‌ها مهمان استاد شفیعی‌کدکنی باشم. استاد لطف فرمودند و شاگرد خود را برای شام نگه داشتند. بر سر میز شام سخن از هر کس و هر کجای جهان پیش آمد. بنده عرض کردم که به اقتضای وضعیت شغلی‌ام بین سیرجان و رفسنجان سرگردانم و تقریبا هر هفته از پاریز رد می‌شوم. استاد شفیعی از خصوصیات پاریز پرسیدند و من از خوشی آب و هوا و تیزهوشی مردمانش سخن گفتم. استاد پس از تاملی فرمودند: «برای پاریز همین افتخار بس که باستانی‌پاریزی را به ایران هدیه کرده است».
این سخن که از زبان برجسته‌ترین ادیب روزگار ما بیان شده اهمیتی خاص دارد و از مقوله تمجیدهای کلیشه‌ای و تعارفات رایج اهل عصر نیست. تا آنجا که بنده اطلاع دارد استاد شفیعی کدکنی دو نکته نغز دیگر نیز درباره استاد پاریزی فرموده‌اند: نخست اینکه «باستانی پاریزی صیّاد لحظه‌های تاریخ است» و دیگر این‌که «باستانی پاریزی شاعرِ تاریخ است». به نظرم می‌رسد این دو جمله، دقیق‌ترین توصیفات کوتاهی هستند که می‌شود از استاد باستانی‌پاریزی کرد به ویژه ترکیب [شاعرِ تاریخ] که می‌توان در شرح آن یک کتاب نوشت. خود مرحوم باستانی هم که به اهمیّت سخن استاد شفیعی، پُرآگاه بود در آثار خود بارها به این جمله که باستانی‌پاریزی صیّاد لحظه‌های تاریخ است،نازیده است و البته جای نازش هم هست. آخرین و مهم‌ترین ستایشی که از استاد شفیعی کدکنی در رابطه با مرحوم استاد باستانی پاریزی به عمل آمد همانا شرکت ایشان در مراسم تشییع مرحوم باستانی در دانشگاه تهران بود. استاد بزرگ و آزاده روزگار ما که کمتر در مراسم‌ها شرکت می‌کنند، از نخستین کسانی بودند که صبح روز پنجشنبه هفتم فروردین ۹۳ برای تشییع جنازه مرحوم استاد باستانی به دانشگاه تهران آمده بودند. کسانی که با منش و رفتار استاد کدکنی آشنایند می‌دانند که در این حضور جدّی چه میزان تجلیل و احترام به استاد فقید همشهری‌مان نهفته است».