فردایکرمان ـ گروه جامعه: یک خانه تاریخی با قدمت قاجاری در بافت پیرامون آتشکده زرتشتیان در شهر کرمان شبانه تخریب شد؛ بنایی که علاوه بر برخورداری از ارزشهای شاخص فرهنگی و معماری، بهلحاظ موقعیت مکانی نیز در محدودهای قرار دارد که ثبت ملی شده است.
سناریوی تخریب بافت و بناهای تاریخی در کرمان انگار تمامی ندارد؛ روندی نگرانکننده که در ماههای اخیر بارها تکرار شده و هر بار بخشی از هویت تاریخی این شهر را از میان برده است.
در تازهترین اقدام، یک خانه تاریخی در حاشیه خیابان زریسف شهر کرمان بهدست مالکان و با هدف ساختوسازی دیگر تخریب شد.
این خانه روبهروی نمایندگی ایرانخودرو و بعد از خیابان برزو آمیغی و در مجاورت خانه فریدون سروشیان (که در گذشته، دانشکده هنر بود) قرار دارد.
پشت این بنایی که تخریب شده، خانه ثبت ملیشده مددی قرار دارد. محدودهای که این بنا و آتشکده زرتشتیان در آن واقع شده، از ارزشمندترین پهنههای تاریخی در شهرهای ایران به حساب میآید.
بنا به گفته سرپرست پایگاه بافت تاریخی کرمان، اکنون، جلوی تخریب کامل این خانه تاریخی گرفته شده اگرچه بخشهایی از آن از جمله گودالباغچه و هشتی و سردر آن را نابود کردهاند.
به گزارش فردایکرمان به نقل از ایرنا کرمان، پیمان سلیمانیروزبهانی روز دوشنبه 24 آذرماه در اینباره اظهار کرد: این خانه دقیقا در بافت آتشکده قرار دارد که عرصه آن، ثبت آثار ملی شده و حریم هم برای آن در نظر گرفته شده است و بهزودی نهایی و ثبت خواهد شد تا این پهنه ارزشمند از بافت تاریخی شهر کرمان که مسکونی است از دخلوتصرفها در امان بماند.
وی با بیان اینکه در این محدوده از شهر کرمان خانهباغهای شاخص و ارزشمند ثبت ملی قرار دارد، افزود: این خانه که قدمت آن مربوط به اواخر قاجار است، کاملا سالم و سرپا بود ولی مالکان بدون مجوز میراثفرهنگی و شهرداری کرمان اقدام به تخریب آن کردند.
سرپرست پایگاه بافت تاریخی و مشاور میراثفرهنگی مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان کرمان توضیح داد: نخستینبار حدود یک ماه و نیم پیش بود که متوجه شدیم تخریب از داخل خانه و پشت دیوار شروع شده است، آن زمان به مالکان تذکر دادیم و جلوی کار را گرفتیم و حتی پلیس ساختمان شهرداری قصد داشت در مقابل آن دال بتنی برای توقف دائم کار بگذارد، آن زمان مالکان گفتند که با نظر میراثفرهنگی اقدام خواهیم کرد ولی مجدد فعالیت را از سر گرفتند و شبانه دست به تخریب بخشهایی از این بنای تاریخی زدند؛ ما تا مطلع شدیم ورود کردیم و یکشنبه همین هفته، پلیس ساختمان شهرداری با جانمایی دال بتنی، جلوی پیشروی این تخریب را گرفت.
سلیمانیروزبهانی اظهار کرد: این خانه بازشو (در خروجی) به خیابان و به سمت بیرون از این جبهه از بنا نداشت اما با تخریبهایی که انجام دادند الان بازشو ایجاد کردهاند؛ ظاهرا دیوار را برداشتهاند تا با ایجاد بازشو به بیرون، ملک تجاری شود در حالی که چنین کاری کاملا غیرقانونی و غیرممکن است.
وی گفت: پشت دیواری که تخریب شده، گودالباغچهای قرار داشت که در عکسهای قدیم هوایی کاملا مشخص است، نهتنها این گودالباغچه را کاملا جمع کردند بلکه هشتی و سردر خانه را نیز تخریب کردند.
سرپرست پایگاه بافت تاریخی کرمان با بیان اینکه مالکان قصد دارند بهجای این اثر تاریخی و فرهنگی و معماری باارزش، یک تالار احداث کنند، تاکید کرد: نه شهرداری و نه میراثفرهنگی برای چنین اقدامی مجوزی به مالکان ندادهاند.
سلیمانیروزبهانی در پاسخ به این پرسش که پس از این، چه خواهد شد؟ آیا پیگیری قضایی خواهید کرد؟ اظهار کرد: پلیس ساختمان شهرداری روز یکشنبه ابزار و وسایلی که با آن در حال تخریب بنا بودند را جمعآوری و دال بتنی هم جلوی آن نصب کرده است؛ برای تخلف این مالکان پرونده تشکیل خواهد شد و در نهایت، این تخریبها باید به شکل قبل برگردد و طرح فعلی مالکان نمیتواند اجرا شود.
وی در پاسخ به این نقد خبرنگار ایرنا که به نظر میرسد شهرداری و میراثفرهنگی کرمان در این مورد، در حوزه نظارت ضعیف عمل کردهاند چرا که با وجود تذکری که برای نخستینبار دادهاید، مجدد کار از سر گرفته شده است، گفت: نظارت وجود داشت و مالکان هم در جریان تذکری که نخستین بار دادیم، گفتند قصدمان احیای گودالباغچه است ولی ظاهرا نظرشان مجدد تغییر کرده و تصمیم گرفتند خودسرانه و شبانه این تخریبها را انجام دهند.
سرپرست پایگاه بافت تاریخی کرمان افزود: از همان ابتدا که این ماجرا پیش آمد، درباره ارزشها و اهمیت این بنا و موقعیت خاص آن به مالکان آگاهی دادیم و گفتیم که از لبه جدارهای که این خانه قرار دارد تا پشت بافت که مسکونی است ثبت ملی شده و نباید دخلوتصرفی در آن صورت بگیرد، با این وجود آنها راه خود را رفتند.
سلیمانیروزبهانی با بیان اینکه مالکان توجیهاتی دارند که پذیرفتنی نیست، گفت: مثلا میگویند این خانه از قدیم بازشو داشته در حالی که اصلا چنین چیزی صحت ندارد و جداره به گونهای است که فقط پنجره اتاقها یا در برخی موارد درِ ورودی به بنا به سمت بیرون هستند، علاوه بر این، پشت دیواری که تخریب کردهاند حیاط خانه قرار دارد و معماری بنا به گونهای است که امکان ندارد از حیاط به سمت خیابان بازشو ایجاد کرده باشند.
وی در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا که گودالباغچه در معماری خانههای تاریخی کرمان چه عنصری بوده است؟ اظهار کرد: گودالباغچه فضایی در حیاط خانههای تاریخی است که پایینتر از سطح زمین و عمیقتر از فضاهای اطراف است.
سرپرست پایگاه بافت تاریخی کرمان افزود: در معماری سنتی در کرمان رسم بر این بوده که از خاک همان محل که ساختوساز انجام میشده برمیداشتند و خشت درست میکردند و گودال ایجاد شده را بهعنوان گودالباغچه مورد استفاده قرار میدادند، موضوع اقلیم هم در این خصوص مطرح است چرا که در تابستانهای گرم و خشک کرمان، چنین فضایی که پایینتر از معبر قرار میگرفته سایهاندازی بیشتری داشته و گرمای تابش آفتاب در آن کمتر میشده است.
سلیمانیروزبهانی با بیان اینکه گودالباغچه فضای مطلوبی برای استفاده ساکنان در تابستان بوده است، اظهار کرد: عکسها و نقشههای قدیمی را که بررسی میکنیم در تمامی دورههای تاریخی این گودالباغچه و هشتی و ورودی خانه وجود داشته ولی همه را تخریب کردند اما باید مشابه همان معماری سابق را بسازند.
وی در پاسخ به این نقد خبرنگار ایرنا که ما تاکنون ندیدهایم در کرمان، خانهای تاریخی که تخریب شده مجدد بازسازی شود و معمولا میراثفرهنگی در چنین پروندههایی کوتاه میآید، بیان کرد: تقاضای ما این است که همه مسئولان در استان کرمان اعم از کسانی که در کمیسیونهای ماده ۵ و ماده ۱۰۰ تصمیم میگیرند و همه کسانی که متولی هستند، به گونهای اقدام کنند که جلوی این اتفاقات گرفته شود؛ متاسفانه بافت تاریخی شهر کرمان میدان ساختوساز کسانی شده که سرمایه مالی دارند ولی شناخت کافی از ارزشهای فرهنگی و تاریخی این محدوده ندارند.
مشاور میراثفرهنگی مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان کرمان افزود: خانهای که بهتازگی تخریب شده درست است که مالک شخصی دارد ولی بخشی از پهنهای است که در قالب عرصه تاریخی ثبت شده و حریم هم برای آن در نظر گرفته شده و در پیرامون آن آثار ملی و خانهباغهای ارزشمندی قرار دارد که ثبت ملی شدهاند.
سلیمانیروزبهانی اظهار کرد: میراثفرهنگی درباره تخریب این خانه اصلا کوتاه نمیآید و با جدیت پیگیر موضوع هستیم و در هماهنگی با شهرداری فرایند قانونی را طی میکنیم تا خانه به شکل نخست آن برگردد.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه دهههاست که با تعریض و ساختوسازهای ناهمگون، ارزشهای تاریخی و معماری و فرهنگی این شهر از بین رفته است آن هم در شرایطی که خشت به خشت آن گرانبهاست؛ امروز حتی اگر بخواهیم این بناهای تخریبشده را مرمت کنیم، نمیتوانیم خشتی را که در گذشته درست کردهاند را تولید کنیم، ضمن اینکه هر بنا، علاوه بر کالبد، یک روح هم دارد که با نابودی کالبد، در واقع روح آن را نیز نابود میکنیم که بازسازی آن شاید دههها زمان ببرد.
گفتنی است اوایل آبانماه امسال نیز، یک خانه تاریخی موسوم به خانه مستوفیالممالک در شهر کرمان تخریب شد.
کرمان از جمله شهرهای تاریخی مهم ایران است که برخی کارشناسان معتقدند قابلیت ثبتجهانی را دارد اما به دلیل تخریبهای مکرر و ساختوسازهای بیضابطه، بخش زیادی از بافت تاریخی این شهر نابود شده است و برای جهانی شدن باید دست از برخی رویهها و رویکردها بردارد و بازآفرینی جدیای را در پیش بگیرد. / الف
نظر خود را بنویسید