حمایت میراث فرهنگی از سرود «ای ایران»

گروه جامعه ـ مدتی پیش، قطعه‌ای توسط آستان قدس رضوی منتشر شد که شعری را بر آهنگ سرود «ای ایران» اثر استاد روح‌الله خالقی گذاشتند. انتشار این قطعه اما واکنش‌های شدیدی به همراه داشت، به‌حدی که هیات مدیره خانه موسیقی ایران این اقدام را یک دخل و تصرف غیرقانونی و تحریف کلام سرود ملی «ای ایران» دانست و در بیانیه‌ای اعلام کردند که از مسئولان و ضابطان قضایی خواسته‌اند تا با عمل غیرقانونی و به دور از اخلاق سازندگان، برخورد قانونی کند.
در بخشی از بیانیه خانه موسیقی آمده است: «سرود زیبا و ملی «ای ایران» که به ثبت ملی رسیده، جزو میراث معنوی ایران شناخته شده و همچون دیگر آثار ملی ارزشمند و غیر قابل تغییر است و به هیچ عنوان نمی‌توان در آن دخل و تصرفی ایجاد کرد و سازمان میراث فرهنگی کشور به عنوان متولی اصلی آثار ملی در کشور باید نسبت به این حرکت واکنش مقتضی نشان دهد».
به گزارش فردای‌کرمان به نقل از ایسنا سراسری، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در این‌باره گفت: «به درخواست سازمان میراث فرهنگی، مدیرکل میراث فرهنگی مشهد در این زمینه با آستان قدس وارد صحبت شده است، در واقع ما تلاش خود را می‌کنیم تا سازندگان آن قطعه متوجه حق معنوی سرود «ای ایران» باشند و آن سرود را با توجه به کپی‌های انجام شده، لغو کنند».
محمدحسن طالبیان با بیان این‌که نمی‌دانم سازندگان این قطعه قصد داشتند آن را به عنوان سرود ملی معرفی کنند یا نه، توضیح داد: «مهم این است که نباید این کپی می‌شد، آن اثر یک حق مولف و یک حق معنوی دارد، به همین دلیل نامه‌ی شکایت را نوشتیم و از مرکز حقوقی سازمان میراث فرهنگی درخواست پیگیری این اتفاق را کردیم و از سوی دیگر از مسئولان میراث فرهنگی خراسان خواستیم تا در این زمینه با آستان قدس صحبت کنند که باید حتما حقوق معنوی و ثبت ملی این اثر حفظ شود».
طالبیان ادامه داد: «از نخستین روز مطرح شدن این بحث، کارهای حقوقی آغاز شد، قصد داشتیم قدری کارها به خوبی پیش برود و سپس اقدامات انجام شده را مطرح کنیم، خوشبختانه امروز وارد مراحل مثبت در این پیگیری‌ها شده‌ایم».
به گزارش ایسنا، سرایش سرود ملی «ای ایران»، به سال ۱۳۲۳ برمی‌گردد. دورانی که ایران تحت اشغال نیروهای متفقین بود و در سطح شهر تهران مردم روزانه شاهد رفتار خشن نیروهای متفق به خصوص انگلیسی‌ها با شهروندان ایرانی بودند. گل گلاب که با نام پدر علوم طبیعی ایران شناخته می‌شود و سال‌ها معاون دانشکده پزشکی دانشگاه تهران بود، روزی این شعر را می‌سراید و روح‌الله خالقی آهنگ آن را می‌سازد.
نخستین اجرای این سرود در ۲۷ مهر ماه ۱۳۲۳ در تالار دبستان نظامی دانشکده افسری با صدای «غلامحسین بنان» در خیابان استانبول دو شب متوالی برگزار شد. سرود «ای ایران» آنقدر اثر کرد که شنوندگان تکرار آن را خواستار شدند و سه بار اجرا شد. استقبال و تاثیر این سرود باعث شد که وزیر فرهنگ وقت، هیات نوازندگان را به مرکز پخش صدا دعوت کرد تا صفحه‌ای از آن ضبط و هر روز از رادیو تهران پخش شود. اجراهای بعدی این اثر مربوط به سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ در برنامه گل‌ها است که غلامحسین بنان این سرود را خواند.
در سال ۱۳۵۰ نیز اپرای رادیویی این سرود با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی و خوانندگی اسفندیار قره باغی انجام شد. دو اجرای دیگر از این اثر نیز یکی با صدای حسین سرشار و دیگری با صدای رشید وطن دوست موجود است. در سال ۱۳۶۹ گلنوش خالقی، دختر روح‌الله خالقی که برای بیست و پنجمین سالروز درگذشت پدرش در تهران بود، این سرود را با تنظیمی دوباره برای ارکستر، تکخوان و آواز گروهی تنظیم کرد که در آلبوم «می ناب» توسط انتشارات سروش منتشر شد. تکخوان در این نسخه، رشید وطندوست است. در شصتمین سالگرد ساخت این سرود در مهر ماه ۱۳۸۳ ارکستر ملی ایران آن را در تالار وحدت اجرا کرد که تمامی ۷۰۰ نفر جمعیت حاضر در سالن آن را با هم خواندند.