گروه جامعه – در حالی که 12 روز از انتقاد استاندار کرمان به عملیاتی نشدن پروژه‌ی احیاء قبه سبز می‌گذرد، نشستی با حضور نماینده دانشگاه آزاد کرمان، شهردار کرمان، معاون عمرانی استاندار، معاون میراث فرهنگی، رئیس شورای شهر و گلاب‌زاده رئیس مرکز کرمان‌شناسی تشکیل شد تا به مسائل مربوط به این بنای تاریخی رسیدگی شود. نشستی که در آن مشخص شد ظرف دو سال گذشته هیچ کاری برای احیاء این بنای تاریخی صورت نگرفته است!
به گزارش خبرنگار فردای کرمان، قبه سبز کرمان از بناهای قرن هفتم هجری قمری است که احداث آن توسط براق حاجب، موسس سلسله قراختاییان کرمان در حدود سال ۶۳۰ هجری قمری آغاز شد.
در سال ۶۸۱ هجری قمری این بنای زیبا پذیرای ترکان خاتون همسر قطب‌الدین و حاکم دانشمند و محبوب کرمان شد، ترکان خاتون مدرسه قطبیه (ترکانیه) که به دستور قطب‌الدین محمد آغاز شده بود را به پایان رساند.
اين مكان روزگارى پايگاه علم و ادب و نخستين دانشگاه كرمان بود به‌طوریکه پایگاه ۷۵۰ ساله علم و دانش به شمار می‌رفته است.
اوایل مرداد ماه سال ۹۶، پس از سال‌ها بی‌توجهی به این مکان تاریخی قرار شد عملیات احیاء باقی‌مانده‌ی بنای تاریخی قبه سبز به عنوان اولین دانشگاه جنوب‌شرق کشور آغاز و قرار شد ظرف مدت دو سال انجام شود؛ دانشگاه آزاد اسلامی کرمان انجام این پروژه را بر عهده گرفت.
اما اواخر فروردین ماه گذشته، استاندار کرمان در همایش ابن‌هیثم که با حضور دکتر ولایتی، رییس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی کشور در کرمان برگزار شد از عدم انجام کار گلایه کرد و با بیان این‌که کار مرمت قبه سبز معطل دانشگاه آزاد مانده، خواستار رسیدگی به این موضوع شد و پس از آن دوشنبه نهم اردیبهشت، جلسه‌ای را به این منظور تشکیل داد.
قبه سبز نشان‌دهنده سابقه علمی کرمان است
استاندار کرمان در نشست صبح امروز با اشاره به قدمت قبه سبز، گفت: «قبه سبز مربوط به بیش از 700 سال پیش است، این مکان اولین دانشگاه و مرکز علمی بوده که در کرمان احداث شده و افراد مهمی آن‌جا به کار تدریس و تحقیق اشتغال داشتند که شاخص‌ترین آن‌ها شیخ محمد شبستری است».
محمدجواد فدایی افزود: «با توجه به این پیشینه، لازم است این بنا را بازسازی و از آن استفاده علمی بکنیم».
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «در آبان 94 موضوع بازسازی قبه سبز مطرح و قرار شد این بنا با کمک دانشگاه آزاد بازسازی شود و سپس در اختیار دانشگاه آزاد قرار بگیرد؛ در آن صورتجلسه قرار شد 10 میلیارد تومان آقای ولایتی از طریق دانشگاه آزاد کمک کند».
فدایی بیان کرد: «از سال 94 به این طرف مکاتبات متعددی صورت گرفت و به نتیجه نرسید تا این‌که اواخر سال گذشته جلسه‌ای با آقای ولایتی در تهران داشتیم که موضوع مطرح شد و آن‌جا آقای ولایتی شفاهی و حضوری به آقای توکلی گفتند که این کار انجام شود».
وی با اشاره به حضور دکتر ولایتی در همایش ابن‌هیثم و طرح موضوع در آن همایش، یادآور شد: «بعد از سفر دکتر ولایتی دوستان یک بازدید از مکان داشتند و فکر می‌کنم الان همه‌ی شرایط فراهم است که وارد کار اجرایی شویم، بنابراین اولین سوال این است که طرح مرمت و بازسازی این بنا توسط میراث فرهنگی تهیه شده است یا خیر.»؟
استاندار کرمان با اشاره به قرارداد شهرداری با مشاور برای اجرای طرح گردشگری قبه سبز تا بازار عزیز، خاطرنشان کرد: «آن قرارداد بیشتر برای ساماندهی مجموعه است و بیشتر فرم آینده را کار می‌کند.»؟
وی با بیان این‌که برای بازسازی قبه سبز باید کار تملک، کاوش و طراحی انجام شود، اظهار کرد: «اولویت با تملک است و بهتر است این کار با اراضی دولتی انجام شود چون ما اراضی دولتی را برای تملک می‌توانیم استفاده کنیم اما برای هزینه نمی‌توانیم».
فدایی ادامه داد: «حاضریم برای تملک املاک اطراف قبه سبز، تهاتر کنیم».
وی خاطرنشان کرد: «شهرداری در مرحله‌ی اول پلاک پشت قبه سبز را ظرف یک ماه تملک می‌کند تا کار انجام شود و میراث کار کاوش را انجام دهد و سپس تا پایان سه ماه، سه هزار و 600 متر را تملک می‌کنند».
استاندار کرمان افزود: «بعد از تملک پلاک اول توسط شهرداری، معاون عمرانی استانداری پیگیری می‌کند تا راه و شهرسازی زمین‌هایی که در کرمان یا شهرهای دیگر دارند و به درد شهرداری کرمان می‌خورد را به شهرداری بدهند تا با آن ظرف مدت سه ماه، کار تملک را انجام دهند».
وی با اشاره به اهمیت بازسازی و احیاء قبه سبز گفت: «از آن‌جایی که قبه سبز یک مرکز علمی است و نشان‌دهنده‌ی سابقه‌ی علمی و فرهنگی استان کرمان است، نسبت به سایر بناهای تاریخی اولویت کافی دارد».
فدایی یادآور شد: «بناهایی مانند کاروانسراها که کارکرد آن‌ها اقتصادی است را و می‌توان با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و به صورتBOT احیاء کرد».
وی ادامه داد: «قبه سبز را با این روش نمی‌توان جلو برد چون نیازمند کاوش است».
تا تملک انجام نشود نمی‌توان کاوش کرد
سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان کرمان نیز در این نشست در پاسخ به سوال استاندار مبنی بر این که آیا طرح مرمت و بازسازی این بنا توسط میراث فرهنگی تهیه شده است یا خیر، گفت: «یک قراردادی شهرداری با خانم دکتر فدایی استاد دانشگاه آزاد برای ساماندهی و احیاء مسیر گردشگری بازار عزیز و قبه سبز منعقد کردند و قرار شد از ملکی که میراث در کنار قبه سبز دارد به عنوان دفتر مطالعاتی پروژه استفاده کنند. یکسری مطالعات باستان‌شناسی هم قبلا انجام شده که قرار شد مکمل مطالعات جدید بشود».
شفیعی با اشاره به کارهایی که تاکنون برای قبه سبز انجام شده، افزود: «یکسری خانم دکتر لاله آمدند که تعدادی گمانه را حفر و حدودی را که این ساختمان تا کجا گسترش داشته، مشخص کردند منتها برای این‌که طرح مرمت روی آن گذاشته شود اول باید کاوش انجام شود و بقایای این ساختمان بیرون بیاید و بعد بتوانیم طرح مرمت روی آن بگذاریم».
وی یادآور شد: «تا زمانی که تملک آن‌جا انجام نشود عملا عرصه برای کاوش باز نمی‌شود».
شفیعی افزود: «یک پلان پشت قبه سبز قرار دارد که اگر بخواهیم کار اجرایی را شروع کنیم با تملک این پلاک می‌توان کار را شروع کرد».
قبه سبز مرتفع‌ترین گنبد کرمان بوده
سیدمحمدعلی گلاب‌زاده، مدیرمرکز کرمان‌شناسی نیز با بیان این‌که مجموعه‌ی قبه سبز شامل دانشگاه، بازار، شفاخانه و مسجد بوده است، اظهار کرد: «ترکان خاتون بیشتر نظرش این بود که این‌جا به عنوان یک مجموعه‌ی گردشگری مورد توجه قرار گیرد و در این زمینه هم خیلی موفق بود».
وی ادامه داد: «فضای کنونی بخشی از آن فضای بزرگی است که همه‌ی این متعلقات در آن وجود داشته است».
گلاب‌زاده افزود: «قبه سبز مرتفع‌ترین گنبد کرمان بوده که از مسجد صاحب‌الزمان قابل دیدن بوده است».
وی با بیان این‌که ارزش و اهمیت این دانشگاه بسیار بالا است، گفت: «یک تاریخ‌نگار بزرگی در زمان خودش می‌نویسد که اگر کرمانی‌ها هیچ چیز برای بالیدن نداشته باشند همین دانشگاه قبه سبز برای آن‌ها کفایت می‌کند».
مدیر مرکز کرمان‌شناسی نیز خاطرنشان کرد: «تا تملک صورت نگیرد و فضا باز نشود امکان کاوش وجود ندارد و تا امکان کاوش وجود نداشته باشد امکان بازسازی وجود ندارد».
وی اظهار کرد: «زیر این مقبره قبور براق حاجب موسس قبه سبز، ترکان خاتون، لاله خاتون و یکی از پادشاهان دیگر قراختایی است که اگر بتونیم این قبور را احیاء کنیم این‌جا یک وجاهت تاریخی پیدا می‌کند که خیلی ارزش دارد».
بدون مجوز تهران نمی‌توانیم پول بدهیم
حمدالله منظری‌توکلی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان نیز در این نشست گفت: «450 قصب از این مجموعه دست مردم است و سند قطعی دارند و دانشگاه نمی‌تواند خانه مردم را بگیرد و احیاء کند وعلاوه بر این، یک فضای سبز وجود دارد که درخت 40 ساله در آن است».
وی افزود: «همچنین نه در نوشته‌ی آقای دکتر ولایتی این است که دانشگاه آزاد برای کاوش پول بدهد و نه در درخواست. درخواستی توسط آقای رزم‌حسینی داده شده و آقای دکتر ولایتی هم نوشته‌اند مساعدت نمایید».
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان خاطرنشان کرد: «بعد از همایش ابن‌هیثم، آقای دکتر ولایتی به دانشگاه آمدند و آقای دکتر کمالی را به عنوان نماینده‌ی ویژه تعیین کردند و گفتند شما بروید با نماینده‌ی استانداری، نماینده‌ی شهرداری، آقای گلاب‌زاده و معاون عمرانی دانشگاه، از نزدیک ملک را ببینید، برداشت کنید و آن را برای من بفرستید تا من تصمیم بگیرم که به چه شکل ورود پیدا کنیم».
وی خاطرنشان کرد: «در حال حاضر حساب‌های دانشگاه در تهران متمرکز شده و با توجه به نماینده‌ی ویژه‌ای که آقای ولایتی فرستاده و از طرفی پول را آن‌ها باید اختصاص بدهند، دانشگاه آزاد کرمان بدون مجوز آن‌ها نمی‌تواند پولی برای کاوش یا هر کار دیگری اختصاص بدهد».
منظری‌توکلی در خصوص همکاری خانم فدایی با شهرداری نیز گفت: «خانم فدایی رئیس دانشکده معماری است. ما بارها اعلام آمادگی کردیم در کارهای دانشگاهی مثل نقشه‌برداری، تولید ایده و نظارت هم دانشکده معماری و هم عمران می‌آیند نظارت و کار می‌کنند شاید یک چنین تفاهم‌نامه‌ای بسته شده باشد وگرنه رئیس یک دانشکده در جایگاهی نبوده که تعهد مالی بدهد و ممکن است کار خارج از محدوده‌ی دانشگاه باشد».
اولین تملک را تا یک ماه آینده انجام می‌دهیم
شهردار کرمان نیز در این نشست با بیان این‌که کار بازسازی قبه سبز سه اولویت دارد، گفت: «حدودا سه هزار و 600 متر اولویت اول است که باید کلا تملک شود و هرگونه ساخت و ساز بر اساس حریم قبه سبز ممنوع شود، اولویت دوم حدود هزار مترمربع و اولویت سوم دو هزار مترمربع است که محدودیت ارتفاعی برای ساخت و ساز دارند».
سیدمهران عالم‌زاده افزود: «اگر قرار است کل بنا اکتشاف و بر اساس پلان اولیه بازسازی بشود به نظر من بهتر است اولویت اول را تملک کنند تا باستان‌شناس کار اکتشاف را شروع کنند - که قطعا هم زمان می‌برد - بعد از این‌که محدوده‌ی حریم درجه یک معلوم شد این نقشه دوباره در میراث اصلاح شود و بر اساس آن‌چه باستان‌شناسان می‌گویند اولویت تملک‌های بعدی هم مشخص شود».
وی یادآور شد: «این ساختارها معمولا به این شکل است که یا خود میراث تملک می‌کند یا این‌که شهرداری می‌تواند تملک کند اما باید دولت زمین اختصاص بدهد چون شهرداری برای پروژه‌های میراثی منابعی ندارد».
شهردار کرمان اظهار کرد: «میزان تملک‌ها در این محدوده در مجموع به حدود هشت‌هزار و 400 متر می‌رسد که حدود 13 میلیارد تومان هزینه‌ی تملک آن است».
وی با اشاره به فضای سبز نزدیک قبه سبز و نیز زمین‌های خالی روبه‌روی این مکان، افزود: «این قسمت‌ها احتیاج به تملک ندارد و میراث می‌تواند گمانه را بزنند و ببینند بنایی از قبل در آن‌جا وجود داشته یا نه. اگراین بخش سرعت پیدا کند و حریم تملکی و درجه یک مشخص شود به روند کار کمک می‌کند».
عالم‌زاده در خصوص تملک خانه‌های اطراف قبه سبز نیز یادآور شد: «تملک زمین اگر با زمین انجام شود راحت‌تر است در غیراین‌صورت باید مسیر دادگستری را طی کنیم اما به نظر می‌رسد عموم ساکنین رضایت بدهند که کار با زمین انجام شود زیرا الان در محدوده و فاقد ساخت و ساز هستند».
وی ادامه داد: «پلاک اول که پشت سردر قبه سبز است را شهرداری تملک می‌کند تا کار جلو بیفتد و این کار را ظرف یک ماه انجام می‌دهیم».
هیات امنا برای قبه سبز تشکیل شود
سیدمصطفی آیت‌اللهی‌موسوی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمان نیز در این نشست با اشاره به اقدامات انجام شده برای بازسازی قبه سبز، گفت: «زمانی که این نامه به آقای دکتر ولایتی نوشته شد مبلغ پیش‌بینی شده‌ی آن زمان 20 میلیارد بود نه 10 میلیارد. و قرار شد دانشگاه 10 میلیارد تقبل کند و استان هم 10 میلیارد تقبل کند و از منابع دولتی تامین کنند».
وی افزود: «در رابطه با تملک هم قرار شد شهرداری تملک را انجام دهد و بعد از تملک هر فضایی، برای انجام عملیات باستان‌شناسی و اکتشاف در اختیار میراث قرار بگیرد».
آیت‌اللهی‌موسوی خاطرنشان کرد: «هزینه‌ها هم در رابطه با تملک بوده و در صورتجلسه نوشته شده که دانشگاه آزاد تقبل کرده از همان 10 میلیارد تومان هزینه‌ی تملک را پرداخت کند».
وی یادآور شد: «آن روز قرار بود شهرداری کارشناسی انجام بدهد و حتی اگر نیاز است کاربری را تغییر بدهد برای این‌که تملک تسهیل شود و طرح در کمیسیون ماده 5 مطرح شود تا تملک از سوی شهرداری قیمت‌گذاری و کارشناسی شود، هزینه‌ی تملک را شهرداری اعلام می‌کند و دانشگاه به حساب شهرداری می‌ریزد و کار تملک انجام می‌شود و نهایتا دانشگاه آزاد از این مکان به عنوان دانشگاه معماری یا باستان‌شناسی استفاده کند».
معاون استاندار کرمان افزود: «آقای دکتر ولایتی هم در جلسه‌ای که حضور داشتند در جریان قرار داشتند که باید 10 میلیارد تومان را برای تملک و باستان‌شناسی و کلا در رابطه با طرح پرداخت کنند و دستوری هم که به آقای نوریان دادند همین موضوع بود».
وی اظهار کرد: «یک هیات امنا هم قرار بود برای این موضوع تشکیل بشود که هم در کرمان مرکزیت داشته باشد و هم یک دفتر در تهران داشته باشد که فکر کنم هنوز شاکله‌ی درستی ندارد». /پ
عکس: پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری کرمان
نظر خود را بنویسید