پروین میرزاحسینی – اگرچه صف‌های بنزین همیشه شلوغ بوده اما پس از سهمیه‌بندی و گران شدن بنزین، شلوغی جایگاه‌های عرضه‌ی سوخت و صف‌های طولانی خودروها مقابل این مراکز بیشتر به چشم می‌خورد. پمپ‌های بنزین در اکثر مواقع شلوغ هستند و رانندگان باید زمان زیادی را برای سوخت‌گیری معطل بمانند.
سیدمحمد ابراهیمی، رئیس انجمن صنفی جایگاه‌داران استان کرمان در گفت‌وگو با «فردای کرمان» برای این صف‌های طویل سوخت‌گیری خودروها در شهر کرمان دو دلیل ذکر می‌کند: یکی کاهش میزان سوخت‌گیری در هر بار مراجعه به جایگاه‌ها و دیگری عدم توانایی و دانش کافی برای استفاده از کارت‌های سوخت توسط رانندگان.
با او در این‌باره گفت‌وگو کردم که در ادامه می‌خوانید. ابراهیمی همچنین درباره‌ی کیفیت بنزین توزیع‌شده در کرمان و تاثیر گرانی بنزین بر درآمد جایگاه‌داران نیز به پرسش‌هایم پاسخ داد.
*جناب ابراهیمی، چرا بعد از اعمال سهمیه‌بندی بنزین، جایگاه‌های عرضه‌ی سوخت اکثرا شلوغ هستند و صف‌های طولانی دارند؟
دلیل شلوغی جایگاه‌ها به سهمیه‌بندی که ایجاد شده برمی‌گردد. با توجه به این‌که مردم مدتی از سوخت‌گیری با کارت فاصله گرفته بودند و نحوه‌ی استفاده از آن را تا حدودی فراموش کرده‌اند، زمان می‌برد تا به شرایط جدید عادت کنند. کسانی که برای سوخت‌گیری به جایگاه مراجعه می‌کنند باید نحوه‌ی کارت‌گذاری و استفاده از کارت را بدانند و عدم آگاهی از این مسئله گاه سبب افزایش ترافیک در جایگاه‌ها می‌شود. نکته‌ی دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که سوخت‌گیری‌ها در هر بار مراجعه به جایگاه، بسیار کم شده یعنی به دلیل این‌که قیمت فرآورده افزایش پیدا کرده ممکن است صاحب وسیله‌ی نقلیه این سهمیه را تقسیم کند و این باعث می‌شود وسایل نقلیه به تکرار برای سوخت‌گیری به جایگاه‌ها مراجعه کنند برای این‌که در طول یک ماه باید این را برنامه‌ریزی کنند. اما سهمیه‌بندی بنزین فایده‌ی مهمی که برای دولت داشته، کنترل شدید عرضه و مصرف فرآورده بوده، همان‌طور که دولت در سطح کشور اعلام کرده 22.5 میلیون لیتر مصرف روزانه کاهش یافته و در جایگاه نیز همین اتفاق افتاده یعنی فروش جایگاه‌ها حدود 30 تا 35 درصد کاهش پیدا کرده است.
*گرانی بنزین روی درآمد جایگاه‌ها هم تاثیر گذاشته؟
بله درآمدها کاهش پیدا کرده، ضمن این‌که برخی از هزینه‌های ما هم افزایش یافته، فرض کنید کارت‌خوانی که قرار بوده با یک بار کارت‌گذاری 100 لیتر فرآورده را عرضه کند در حال حاضر همین کارت‌خوان باید این 100 لیتر را در سه یا چهار بار عرضه کند و قاعدتا استهلاک این کارت‌خوان و تلمبه‌های ما افزایش پیدا کرده و این هزینه‌ای است که متوجه جایگاه‌داران است. این وسایل باید به‌طور مداوم تعمیر بشوند. زمانی که قرار است یک کارت‌خوان تعویض شود گرچه سرعت هم خوب است ولی چون تعداد این خرابی‌ها رو به افزایش است تاثیرگذار بوده و گاهی یک نازل ممکن است 10 تا 12 ساعت از مسیر عرضه‌ی فرآورده خارج شود. در واقع افزایش قیمت بنزین علاوه بر تحمیل هزینه‌های ناشی از استهلاک به دلیل مراجعات مکرر، درآمد را نیز کاهش داده است. دولت هم در این شرایط به سیستم دیگری روی آورده، ما قبلا دو پله‌ای کارمزد می‌گرفتیم الان تک پله‌ای شده ولی باز هم با توجه به کاهش شدید فروش جایگاه‌ها هیچ تغییری که بتواند با عوامل دیگری که بعد از آن ایجاد شده، برابری کند به‌وجود نیامده و تقریبا جایگاه‌ها در همان شرایط خودشان قرار دارند.
*چه تعداد جایگاه در شهر کرمان فعال است؟
در شهر کرمان 64 جایگاه در حال فعالیت هستند.
*از نظر پراکندگی وضعیت مناسبی در شهر دارند؟
ما مشکلی در سطح شهر کرمان و استان نداریم ضمن این‌که ما عضو کمیته‌ی واگذاری جایگاه‌های جدید هم هستیم. در سطح استان تقریبا از نظر نازل کمبودی نداریم و حتی اگر واگذاری‌های جدیدی صورت بگیرد به ضرر جایگاه‌داران قبلی است.
*درخواست برای راه‌اندازی جایگاه جدید وجود دارد؟
بله مرتبا درخواست می‌آورند و ما هم با وجود همه‌ی تلاشی که می‌کنیم تا اتفاق جدیدی نیفتد و سرمایه‌گذاران قبلی تهدید نشوند ولی متاسفانه به دلایل مختلف، با جایگاه جدید موافقت می‌شود. گاه مسئولین درخواست‌هایی را برای مدیران شرکت نفت می‌فرستند و آن‌ها هم ناچارند این‌ها را بپذیرند و اگر نپذیرند بحث‌هایی مانند مخالفت با اشتغال‌زایی مطرح می‌شود اما قاعدتا این روند، سرمایه‌گذاری‌های قبلی را تهدید می‌کند.
*بعضی از جایگاه‌ها در سطح شهر دیوار به دیوار منازل مسکونی هستند و یا فاصله‌ی آن‌ها تا منازل مسکونی بسیار کم است، آیا زمانی که پروانه‌ی کسب یا جواز داده می‌شود، این موارد لحاظ نمی‌شود؟
کسی که تمایل دارد یک جایگاه احداث کند از نهادهای مربوطه مانند محیط زیست و شورای ترافیک مجوزها را می‌گیرد و تقریبا مانعی برای این مسئله وجود ندارد، اخیرا یک بخشنامه‌ای صادر شده که باید فاصله‌ی معینی رعایت شود ولی قبلا چنین چیزی وجود نداشت. فردی که جایگاه را احداث کرده تمام مجوزها را گرفته زیرا بدون این مجوزها راه‌اندازی جایگاه امکان‌پذیر نیست.
*یعنی از نظر قانونی تاکنون احداث جایگاه در نزدیکی محل‌های سکونت مشکلی نداشته است؟
بله. مشکلی نداشته زیرا اگر مشکلی وجود داشت اجازه نمی‌دادند. در ضمن، در شهر کرمان قیمت زمین بسیار بالا است و کسی که برای عرضه‌ی فرآورده سرمایه‌گذاری می‌کند تقریبا می‌توان گفت فداکاری می‌کند. الان یکی از مشکلاتی که در سطح کرمان داریم این است که به دلیل قیمت بالای زمین، کسی که برای راه‌اندازی مرکز عرضه اقدام می‌کند از لحاظ اقتصادی نمی‌تواند بالانس شود و زمان می‌برد تا به سود برسد. سرمایه‌گذاری بسیار بالایی است.
*چه میزان سرمایه برای راه‌اندازی یک جایگاه کوچک در کرمان نیاز است؟
برای احداث یک جایگاه در محدوده‌ی بلوار جمهوری اسلامی و یا بلوار آزادگان شما کمتر از 5 میلیارد تومان باید برای زمین هزینه کنید! این هم فقط هزینه‌ی زمین است. و این هزینه‌ها، در مقابل کارمزدی که شرکت نفت به جایگاه‌دار می‌دهد بسیار اندک است و با سود پول بانکی برابری نمی‌کند. البته بعضی‌ها برای راه‌اندازی جایگاه دلایل خودشان را دارند و با وجود این‌که این سرمایه‌گذاری سنگین سود چندانی ندارد به این کار اقدام می‌کنند. امروز ما بخشی از ایجاد اشتغال را در اختیار خانواده‌ها قرار داده‌ایم. گاهی پدری هست که برای ایجاد اشتغال برای فرزندانش نسبت به راه‌اندازی جایگاه اقدام می‌کند تا از عوارض اجتماعی دیگری پیشگیری کند. بسیاری به این دلیل وارد این حیطه می‌شوند.
*در شهرهایی مانند اصفهان پمپ‌بنزین‌های کوچک خیابانی راه‌اندازی شده، آیا در کرمان هم درخواست راه‌اندازی این نمونه پمپ‌بنزین مطرح شده؟
بله. در کرمان هم چند مورد راه‌اندازی می‌شود. این‌ها از کارهایی است که با ضوابط شرکت نفت مطابقتی ندارد. موارد دیگری نیز وجود دارد به عنوان مثال در تهران کامیونت‌های مجهز به تانکری وجود دارد که در خیابان کار توزیع بنزین را انجام می‌دهند. ایمنی این خودروها به اندازه‌ی ایمنی یک جایگاه که در سطح شهر مستقر شده، نیست. پمپ‌های خیابانی نیز که در اصفهان شکل گرفته سبب شده درختان خیابان خشک شوند. ضمنا کنترلی که روی یک جایگاه ثابت وجود دارد با پمپ‌های سیار تطبیق ندارد. این موارد در سطح وزارت است. ما توانستیم نواقص آن را آن‌قدر بیان کنیم که حداقل در سطح جایگاه‌های قبلی متوقف شود و در سطح جایگاه‌های جدیدی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند به ناچار مجبورند تبعیت کنند. ما با این قضیه مخالف هستیم زیرا علاوه بر این‌که روی محیط زیست اثر می‌گذارد کنترل‌های لازم را که ما در جایگاه‌ها پاسخگو هستیم آن‌ها پاسخگو نخواهند بود. در پمپ‌های کامیونت، یک مخزن متحرکی وجود دارد که قابل کنترل نیست. پمپ‌های ایستای خیابانی هم شرایط جایگاه‌ها را ندارند اما گاهی طرح‌های ناقص و ابتری مطرح می‌شود و وزیری می‌آید و پشتیبانی می‌کند برای این‌که ایده‌ی خودش را در دوره‌ای که هست به سرانجام برساند اما به این مسئله که چه عوارضی به دنبال دارد توجه نمی‌شود. این موضوع همیشه وجود داشته است.
*کیفیت بنزینی که در کرمان توزیع می‌شود چگونه است؟ بنزین یورو 4 است یا یورو 2؟ و آیا مشخص است که کدام جایگاه‌ها چه نوع بنزینی توزیع می‌کنند؟
یک دوره بنزین یورو 4 در سطح کرمان توزیع شد اما امروز نمی‌توانیم به طور جدی بگوییم که این نوع بنزین در استان توزیع می‌شود. با این وجود، بنزینی که توزیع می‌شود کنترل کیفی می‌شود و استاندارد لازم را باید رعایت کند و شرکت نفت این کنترل کیفی را انجام می‌دهد و اجازه نمی‌دهد که بنزین بی‌کیفیت در شهر توزیع شود. ممکن است تفاوت‌هایی با اداره استاندارد داشته باشد ولی قاعدتا از حداقل‌های کیفی برخوردار است زیرا در غیر این‌صورت شرکت نفت آن را توزیع نمی‌کرد. مردم اطمینان داشته باشند در کیفیت بنزین به شاخص‌های اولیه توجه می‌کنند و این‌طور نیست که رها شده باشد. کنترل کیفی هم در مراکز انبار و هم تولید انجام می‌شود یعنی زمانی که قرار است بنزین از پالایشگاه خارج شود اگر حداقل‌های کیفی را نداشته باشد اجازه‌ی خروج پیدا نمی‌کند.
*الان در کرمان بنزین یورو 4 توزیع نمی‌شود؟
گاهی اوقات توزیع می‌شود؛ و آن روز به ما اطلاع می‌دهند که قرار است بنزین یورو 4 بخریم.
*از نظر قیمتی با هم فرق دارند؟
خیر. دولت هیچ تفاوت قیمتی برای آن لحاظ نکرده و همه با یک قیمت توزیع می‌شود.
*بسیاری از جایگاه‌ها در حال حاضر بنزین سوپر توزیع نمی‌کنند، دلیل آن چیست؟
وقتی شرکت نفت روی کیفیت فرآورده‌ها کار کرده و کیفیت آن را به یورو 4 و 94 کیفی رسانده، شخصا عرض می‌کنم خیلی ضرورتی برای توزیع سوپر وجود ندارد اما تعدادی از همکاران ما تاسیساتی را ایجاد کردند و این تاسیسات به عنوان بنزین سوپر آن‌جا هست و قبل از عدم توزیع این‌ها موظف بودند خریداری و توزیع کنند اما امروز بنزین سوپر توزیع نمی‌شود و از این نظر جایگاه‌داران ضرر و زیان می‌بینند و ناچارند تحمل کنند.
*پس در واقع بنزین سوپر از طریق شرکت نفت توزیع نمی‌شود.
بله. جایگاه‌داران گاهی از اصفهان بنزین سوپر را تامین می‌کنند و گاهی هم از بندرعباس باید بخرند که هزینه دارد. ما در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم و مردم باید بدانند که این شرایط سخت است ما فعلا داریم آن‌چه خودمان تهیه می‌کنیم مصرف می‌کنیم. شما تصور کنید که ما ستاره خلیج فارس را نداشتیم، یعنی 35 میلیون فرآورده در طول روز نداشتیم، می‌بایست برویم به سمت واردات که قطعا جزو اقلام تحریمی قرار می‌گرفت. دشمن وقتی نقطه ضعف را پیدا می‌کند می‌خواهد همان را هدف قرار دهد. دولت هم برای بالا بردن کیفیت تلاش می‌کند. در چند سال گذشته در اراک و تبریز کار شد و کیفیت بنزین بالا رفته و امروز داریم به سمت تولید بنزین یورو 5 می‌رویم. حالا باید شرایط را با هم تقسیم کنیم جامعه هم این را بداند که اگر بنزین نداشتیم و توزیع نمی‌کردیم چه اتفاقی می‌افتاد؟ خدا را شکر ما امروز به صادرات بنزین رسیدیم و با نرخ خوبی هم صادر می‌کنیم. مردم هم با توجه به این سهمیه‌بندی مصرف را مدیریت می‌کنند، نکته‌ای که باید به آن توجه شود. گاهی مصارفی در بخش خانواده‌ها صورت می‌گرفت که لزومی هم نداشت مثلا جوانی تمایل داشته یک فرآورده‌ی ارزانی را آن هم برای سرگرمی استفاده کند، این اما در حال حاضر مدیریت شده است. کاش زمانی که این طرح اجرا شد متوقف نشده بود. سیستمی که الان در هر جایگاه نصب شده علیرغم این‌که روز اول برای دولت هزینه ایجاد کرده ولی بسیار طرح عالی و خوبی است. با استفاده از این سیستم به راحتی شرکت ملی نفت می‌تواند جایگاه‌ها را کنترل کند که امروز به عنوان مثال فلان جایگاه در سطح کشور و در دورترین نقطه چه میزان فروش داشته است. زمانی که این طرح قرار شد برداشته بشود ما غصه‌دار شدیم زیرا از یک روش‌مندی داشتیم مجددا به یک غیرروش‌مندی باز می‌گشتیم. من امروز می‌توانم به دقت بگویم کدام نازل در این جایگاه چند لیتر بنزین توزیع کرده، چرا متوقف شده و فروش نداشته و .... . حتی اگر قرار است روزی سهمیه‌بندی برداشته شود امیدوارم این سیستم‌ها در جایگاه ما تغییر نکنند. اخیرا هم مجددا سیستم دیگری به آن اضافه شده یعنی شرکت ملی نفت ایران به مخازن ما هم ورود کرده و به راحتی می‌تواند بگوید در مخزن شمار‌ه‌ی یک این جایگاه چه میزان فرآورده است.
*گاهی مواردی مانند کم‌فروشی در جایگاه‌های بنزین مطرح می‌شود، آیا امکان چنین مواردی وجود دارد؟
همه‌چیز در مراکز عرضه‌ی فرآورده بسیار شفاف است. ما یک لیتراژ بنزین از یک انباری روزانه خریداری می‌کنیم، این‌جا دپو می‌کنیم و بعد با یک سیستم خارج می‌کنیم. در هر جایگاه 10 تا 20 دوربین مستقر است یعنی در کوچک‌ترین نقاط این جایگاه‌ها دوربین کار گذاشته شده است. ما هیچ اختیاری در این‌جا نداریم. تلمبه‌ی پمپ بنزین در 13 نقطه به وسیله‌ی شرکت ملی نفت ایران پلمب است. یعنی من به عنوان یک جایگاه‌دار هیچ ورودی به این تلمبه نمی‌توانم داشته باشم. چرا می‌گویند کم‌فروشی؟ این پمپ از نظر الکترونیک و مکانیک پلمب شده است و هیچ دخل و تصرفی ما در این نداریم. شرکت‌هایی داریم که همکار اداره استاندارد هستند و هر سه ماه یا شش ماه برای کنترل جایگاه می‌آیند جایگاه‌دار باید هزینه بپردازد بابت این‌که این نهادها ما را نظارت کنند و از نظر استاندارد مشکل نداشته باشد.
*موضوعی که درباره‌ی کم شدن میزان سوخت از کارت بنزین مطرح شد چطور اتفاق می‌افتد؟ آیا باید سوخت‌گیری متقاطع و چهار لیتر چهار لیتر انجام شود یا خارج کردن کارت زودتر از پایان سوخت‌گیری این مشکل را ایجاد می‌کند؟
من توصیه‌ام به دوستانی که سوخت‌گیری می‌کنند این است که صبر کنند و اجازه بدهند سیستم به این‌ها اجازه‌ی خروج کارت را بدهد. ما نمی‌توانیم این را کنترل کنیم، یک سیستم الکترونیک است که فرد با کارت به این پیام می‌دهد که من برای سوخت‌گیری آمدم پس اجازه بدهید سیستم هم به شما پیام بدهد کار تمام شده و می‌توانید کارت را بردارید. اگر کسی عجله می‌کند و کارت را سریع‌تر از دستگاه خارج می‌کند و لیتراژی از کارت و سهمیه‌اش کم می‌شود ما کاری نمی‌توانیم انجام دهیم، نه سهمیه‌اش به ما اضافه می‌شود و نه پولی به ما داده می‌شود.
*با چه مشکلاتی معمولا در مراجعه‌ی صاحبان خودرو به جایگاه مواجه هستید؟
گاهی ما مواردی داریم که فردی وارد جایگاه می‌شود و رمز کارت سوختش را فراموش کرده است و مدت‌ها معطل می‌کند با تمام اطرافیانش تماس می‌گیرد و رمز را سوال می‌کند و باز هم رمز اشتباه است اما حاضر نیست جایگاه را ترک کند و به حقوق دیگران احترام بگذارد. اما ما همه‌ی این‌ها را می‌پذیریم برای این‌که آمده‌ایم این‌جا تا به مردم خدمات ارائه دهیم. گاهی نیز مراجعه‌کنندگانی داریم که می‌آیند سوخت‌گیری را انجام می‌دهند و بعد با ما دعوا می‌کنند که آمپر بنزین خودروی آن‌ها بالا نیامده است، وجه مشترک من با مشتری یک سیستم مکانیک و الکترونیک است، من به ماشین مشتری کار ندارم. شرکت نفت هر 25 روز تا یک ماه در جایگاه حضور پیدا می‌کند و تمام نازل‌ها را کنترل می‌کند، اگر نازل‌ها اضافه برداشت و یا کم داشته باشند تنظیم می‌کنند و برای این‌که ما دسترسی نداشته باشیم پمپ را مجددا پلمب می‌کنند و می‌روند تا ماه آینده، در این فاصله ممکن است استاندارد هم بیاید. ما هیچ دخل و تصرفی در این کار نداریم. ممکن است خودرو اشکال فنی داشته باشد اما با توجه به این‌که احترام ارباب رجوع برای ما لازم است تقاضا می‌کنیم برای این‌که یقین پیدا کنند دوباره به جایگاه بیایند تا خودوری آن‌ها سوخت‌گیری شود و ذهنیت آن‌ها درست است و این بارها تکرار شده و موردی نداشتیم که کسی اثبات کرده باشد جایگاه کم‌فروشی کرده است. نوسانات این تلمبه‌ها سی‌سی است، هزار سی‌سی باید اشتباه شود تا یک لیتر شود. چطور می‌گویند من 40 لیتر زدم شده 35 لیتر؟ پنج لیتر پنج‌هزار سی‌سی است. و این‌ها تنظیمات بسیار دقیقی است. متاسفانه گاهی قضاوت‌های اشتباهی می‌شود اما می‌خواهم این به جامعه منتقل شود کسانی که این سرمایه‌گذاری را انجام دادند و انسان‌هایی که شب و روز در سرما و گرما حاضر می‌شوند که این سوخت‌گیری انجام شود، تلاش‌شان این است که اگر کسی از منزلش حرکت می‌کند به قصد سوخت‌گیری به گونه‌ای نباشد که ما نتوانیم عرضه‌ی سوخت را انجام دهیم و کار او با مشکل مواجه شود. درست است که بحث مادی هم مطرح است اما به کارمان متعهد هستیم و سعی کردیم در سخت‌ترین شرایط کار را انجام دهیم. /پ
عکس تزئینی است
نظر خود را بنویسید