گروه اقتصاد ـ محسن جلالپور، فعال اقتصادی و رئیس پیشین اتاقهای بازرگانی ایران و کرمان، در کانال تلگرامی خود با اشاره به اوضاع و احوال این روزهای کشور و کمبود ماسک به دلیل شیوع بیماری کرونا یادداشتی را منتشر کرد. به گزارش فردای کرمان، متن این یادداشت را در ادامه میخوانید:
«الکل و ماسک دو کالای ضروری برای پیشگیری از ابتلا به کرونا هستند. در ابتدای شیوع ویروس کرونا، هر دو کالا به دلیل افزایش ناگهانی تقاضا، کمیاب شدند و قیمت آنها افزایش پیدا کرد. مرور رفتار دولت دربارهی این دو کالا درسهای زیادی برای ما دارد.
از آنجا که در سالهای گذشته همواره با مشکل آلودگی هوا مواجه بودهایم و به ماسک هم نیاز مداوم داشتهایم، کارگاههای زیادی به تولید این کالا رو آوردند؛ در نتیجه ماسک پیش از شیوع کرونا در همهی داروخانهها به وفور پیدا میشد.
داستان الکل اما از اساس تفاوت زیادی با ماسک دارد؛ چراکه به دلیل ممنوعیتهای موجود، همواره کالایی کمیاب بوده است. شمار واحدهای تولیدکننده اتانول (الکل میوه) در کشور احتمالا به انگشتان یک دست نمیرسد و قاعدتا عرضهی این کالا همواره محدود بوده است.
یک تصمیم اشتباه باعث میشود ماسک نایاب شود اما یک تصمیم درست باعث میشود الکل به وفور در دسترس قرار گیرد. چطور این اتفاق میافتد؟
به فاصلهی چند ساعت پس از اعلام رسمی وزارت بهداشت مبنی بر شیوع کرونا، قیمت ماسک افزایش پیدا میکند و مردم در شبکههای اجتماعی شروع به انتشار مطالبی علیه دولت و «سودجویان و گرانفروشان» میکنند که قیمت ماسک را از پنج هزار تومان به 10 هزار تومان و 25هزار تومان افزایش دادهاند. پس از بالا گرفتن این اعتراضها، وزیر بهداشت در تلویزیون ظاهر میشود و اعلام میکند قیمت ماسک به هیچ عنوان نباید افزایش پیدا کند و با متخلفان به شدت برخورد خواهد شد. مدتی بعد که متوجه میشود کسی به حرفش گوش نکرده، با تلویزیون مصاحبه میکند و میگوید: «ماسکها در اختیار یک مشت دلال پدرسوختهی مفتخور قرار گرفته است.» از زمانی که دولت این موضع را میگیرد و بازرسان خود را به بازارها میفرستد، دو اتفاق رخ میدهد:
اول اینکه خیلی از تولیدکنندهها انگیزهی تولید ماسک را از دست میدهند و به جای آن ترجیح میدهند کالای دیگری تولید کنند.
دوم اینکه داروخانهها ترجیح میدهند خود را از این مناقشه دور کنند و به همین دلیل عرضهی ماسک را متوقف میکنند.
نتیجه اینکه امروز برای خرید ماسک نباید به داروخانه مراجعه کنید چون هیچ داروخانهای حاضر به عرضهی این کالای پرحاشیه نیست، اما اگر نیاز مبرم دارید باید ریسک کرده و از کنار خیابان یا دستفروشهای مترو تهیه کنید.
الکل اما کالای دیگری بود که دولت سیاست نسبتا خوبی دربارهی آن اتخاذ کرد. کاری که دولت کرد این بود که به جای قیمتگذاری این کالا، موانع تولیدش را از میان برداشت و تولید آن را به صورت رسمی آزاد کرد. در همین زمان کوتاه، کارگاههای زیادی که در اقتصاد زیرزمینی الکل میوه تولید میکردند بلافاصله سر برآوردند و محصولات خود را وارد بازار رسمی کردند. حتی کارخانهای که به مدت چهار دهه فعالیتش متوقف بود، مجددا شروع به کار کرد. به این ترتیب اگر داستان ما و کرونا تا ابد ادامه پیدا کند، الکل در همهی فروشگاهها به وفور پیدا خواهد شد، اما ماسک همچنان نایاب خواهد بود.
پس این یک واقعیت است که وقتی دولت به هر دلیلی میخواهد بازاری را کنترل کند یا قیمت آن را به سود مصرفکننده پایین نگه دارد، همه را متضرر خواهد کرد. نتیجهی کنترل قیمت ماسک توسط دولت، نایاب شدن است و ثمرهی آزادسازی تولید الکل، افزایش عرضه و کاهش قیمت.
در ماجرای ماسک، دولت به دنبال افزایش رضایت مصرفکنندگان بود ولی در عمل همه را ناراضی کرد و نتیجه این شده که داروخانهها روی شیشه مینویسند «ماسک نداریم، لطفا سوال نفرمایید» در مقابل، فروشگاههای عرضهکنندهی الکل روی شیشه، بزرگ مینویسند «الکل 70 درصد رسید». / الف
نظر خود را بنویسید