تصمیمات خوب علیه کرونا باید «به‌موقع» گرفته شود

گروه جامعه ـ تعطیلی ادارات و قرنطینه‌ی شهرها برای کاهش شیوع کرونا؛ دو مطالبه‌ای که در این روزهای پردلهره‌ از سوی مردم بارها و بارها مطرح شده است. هر دو، تصمیماتی است که ستاد ملی مبارزه با کرونا در تهران باید برای کل ایران بگیرد. اگر به این نتیجه برسد که باید این دو تصمیم را بگیرد.

دکتر محمدامین شمسی، کارشناس مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی هم معتقد است تصمیماتی در این زمینه باید گرفته شود. او البته قرنطینه را مربوط به زمانی می‌داند که هنوز ویروس شیوع گسترده پیدا نکرده باشد و این یعنی الان دیگر دیر شده است. ولی او راهکار دیگری را مناسب این اوضاع می‌داند و به «فردای‌کرمان» می‌گوید: «نوع دیگری از قرنطینه وجود دارد که مانع خروج افراد از خانه‌ها شوند. اکنون شاید نتوان مانع شد که افراد از شهری وارد شهری دیگر شوند ولی اگر افراد اجازه‌ی خروج از خانه، جز در مواقع ضروری را نیابند که می‌تواند یک نوعی از قرنطینه‌ی خانگی باشد، این هدف یعنی ممانعت از سفرهای شهر به شهر هم محقق ‌شود».

شمسی با بیان اینکه ممانعت اجباری خروج از خانه را با کمک گروه‌های داوطلب و سمن‌ها و گروه‌های جهادی می‌توان اجرایی کرد، همچنین در این‌باره، تاکید بر سطح‌بندی شهرها براساس میزان آلودگی آن دارد و توضیح می‌دهد: «برخی شهرها که هیچ نشانه‌ای از آلودگی ندارند که در همین استان کرمان هم برخی روستاها و شهرهای کوچک ما هنوز پاک هستند، باید حتما قرنطینه شوند و اجازه‌ی ورود به آن را اصلا ندهند و اگر کسی هم قصد دارد بنا به یک نیاز ضروری وارد شود مجوز از مراکز ذیربط داشته باشد».

او با بیان اینکه اگر هم‌اکنون هم چنین اقدامی در حال انجام است باید سختگیرانه‌تر به آن پرداخته شود، هشدار می‌دهد: «اگر خدای ناکرده ویروس وارد روستاهای ما بشود؛ از آن‌جایی که جمعیت روستاها اکثریت سالمندان هستند و نمی‌توانند نکات بهداشتی را آن‌طور که پروتکل‌ها می‌گویند رعایت کنند تاثیر این بیماری نسبت به شهرها می‌تواند خیلی خیلی بیش‌تر باشد».

ادارات باید هرچه زودتر تعطیل شود

تعطیلی ادارات در استان کرمان از دیگر راهکارهایی است که برخی بر آن به‌عنوان یک تصمیم درست تاکید دارند. در هفته‌ی نخست شیوع کرونا در استان کرمان ساعات کاری ادارات با هدف کاهش رفت‌وآمدها کاهش یافت اما این وضعیت تنها یک هفته جریان داشت و پس از آن، همه‌چیز به روال عادی خود بازگشت. دکتر شمسی هم از طرفداران ایده‌ی تعطیلی ادارات است و در این‌باره می‌گوید: «این موضوع هم مطالبه‌ی مردم است و این سوال را مطرح می‌کنند چرا از طرفی گفته می‌شود مردم در خانه بمانند از طرفی شهرداری‌ها و بانک‌ها و تمام ادارات باز هستند؟».

او می‌‌افزاید: «به نظر من، تعطیلی ادارات مطالبه‌ی به‌حقی بوده است. به ویژه برخی ادارات که در ایام پایانی سال، کار زیادی هم ندارند اما می‌بینیم حتی این ادارات هم تعطیل نشده‌اند و درباره‌ی دیگر ادارات هم نه‌تنها کاهش مراجعات ندارند بلکه گاهی بیش‌تر هم شده است». او از تجربه‌ی خودش می‌گوید که از برخی ادارات در این روزها بازدید کرده است: «در برخی ادارات، حتی حجم مراجعات انگار بیش‌تر شده است. به شهرداری‌ها اگر مراجعه کنید فکر نمی‌کنم حجم مراجعات کمتر شده باشد بیش‌تر هم شده است چون مردم نگران هستند سال آینده نرخ خدمات افزایش یابد بنابراین، برای پرداخت آن مراجعه می‌کنند». شمسی تاکید می‌کند: «قطعا باید زودتر این ادارات را تعطیل می‌کردند». و اضافه می‌کند: «مطمئنا زمانی تعطیل می‌کنند که بار بیماری و هزینه‌ها بیش‌تر می‌شود!».

این کارشناس مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در عین‌حال می‌گوید: «من فکر می‌کنم اگر از همین فردا هم این تصمیم گرفته شود خوب است و مطمئن باشند که تعطیلی لااقل در برخی ادارات ضربه‌ی اقتصادی آن‌چنانی هم نمی‌زند». او می‌افزاید: «امیدوارم تا دیر نشده تصمیم آن را بگیرند. گرچه تصمیمی استانی نیست ولی استاندار محترم می‌توانند به‌عنوان یک مطالبه‌ی جدی آن را پیگیری کنند».

دکتر شمسی می‌گوید: «به نظرم استاندار محترم کرمان، باید قبل از هر اقدامی، سامانه‌ی مدیریت بحران را در همه‌ی ادارات فعال می‌کردند. الان همه‌ی ادارات ما دارند کارهای روتین خود را انجام می‌دهند. در صورتی که ما در شرایطی بحرانی هستیم. الان شهرداری نباید مثل ایام دیگر سال فعالیت کند. هیچ اداره‌ای نباید کار روتین انجام دهد. سامانه‌ی مدیریت بحران در همه‌ی ادارات با ریاست رئیس هر سازمان باید فعال می‌شد و تمام تصمیمات در راستای کاهش بار بیماری بود. این اتفاق نیفتاد و خیلی از ادارات متاسفانه دارند کار روتین خود را انجام می‌دهند». او این سوال را مطرح می‌کند: چه معنی دارد که این ایام شهرداری دارد کار معمول خود را انجام می‌دهد؟

او بر انسجام و هماهنگی بیش‌تر در نبرد با کرونا هم تاکید دارد و می‌گوید که هیچ تناقض رفتاری در این مدت نباید مشاهده شود و علاوه بر تناقض بین ماندن در خانه و تعطیل نکردن ادارات، نمونه‌ی دیگری را هم مثال می‌زند: «چند روز پیش در رسانه‌ها دیدم که در حاشیه‌ی شهر گروه‌های جهادی داشتند کارهایی انجام می‌دهند. متاسفانه، با وجود اینکه این افراد واقعا دارند صادقانه کار می‌کنند ولی در خبرها و عکس‌ها دیدم که نکات ایمنی و بهداشتی را رعایت نمی‌کردند و خودشان با هم جلسه گذاشته بودند که چطور مناطق را سمپاشی کنند که خود این جلسه نباید برگزار می‌شد».

ابعاد کرونا فراتر از وزارت بهداشت است

دکتر شمسی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با فردای‌کرمان، عملکرد وزارت بهداشت و دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان را در این مدت خوب ارزیابی می‌کند اگرچه ایراداتی هم به ستاد استانی مقابله با کرونا وارد می‌داند و آن هم نحوه‌ی اطلاع‌رسانی و ارتباط گیری با مردم است: «این یک اصل است که در بحران‌ها به سخنگو  نیاز داریم. ما این وضعیت را اما در کرمان ندیدیم که هر روز استاندار یا سخنگوی ایشان بیاید مثل وزارت بهداشت با مردم در تماس باشد. شایعات همیشه وجود دارد ولی در زمان بحران‌ها، شایعات بیش‌تر می‌شود و به دلایل مختلف به‌روز می‌کند به‌ویژه وقتی نقص و فقدان اطلاعات وجود داشته باشد... بنابراین، وقتی شایعه‌ای رخ داد باید روشنگری کنیم. در این روزها اما، من این اتفاق را کمتر می‌بینم». او در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان که دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان سخنگو دارد و هر روز نشست‌های خبری در کرمان برگزار می‌شود و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ داده می‌شود این را آیا کافی نمی‌دانید؟ می‌گوید: «خیر». و توضیح می‌دهد: «این بیماری ابعادی فراتر از وزارت بهداشت دارد و تمام ابعاد اقتصادی و اجتماعی کشور را درگیر کرده است. لذا آنچه وزارت بهداشت انجام می‌دهد را کافی نمی‌دانم. در سطح کلان هم هر روز رئیس‌جمهور یا سخنگوی او باید درباره‌ی بیماری صحبت می‌کرد. استانداران هم باید هر روز یا یک‌روز در میان باید این کار را انجام می‌دادند و با مردم درباره‌ی شرایط استان صحبت کنند چرا که ابعاد این بحران فراتر از حوزه‌ی وزارت بهداشت است».

خواهش و تمنا جواب نمی‌دهد

دکتر شمسی به‌طور کلی، معتقد است که در این چند هفته‌ای که کرونا در کشور شیوع پیدا کرده است، تصمیمات قاطع و به‌هنگام نبوده است. «این را صادقانه باید بگوییم. اینکه چه دلایلی دارد را نمی‌دانم. باید بگویند وقتی اعلام می‌شود مردم از خانه بیرون نیایید و مردم به این توصیه گوش نمی‌کنند برایش چه تدبیری اندیشیده‌اند؟». او می‌گوید: «خواهش و تمنا و استفاده از رویه‌های معمول و فرهنگی در چنین شرایطی، جواب نمی‌دهد. ما متاسفانه تاکنون قاطعانه برخورد نکردیم و تصمیمات هم به‌هنگام نبوده است. اگر امروز می‌گوییم که چین بیماری را کنترل کرده باید از تجربیاتی داشتند چشم‌پوشی نکنیم. در چین حتی استفاده از ماسک برای کسانی که بیرون می‌آمدند هم اجباری شد. ما باید تصمیمات درست را هرچه زودتر بگیریم».

همه‌چیز به رفتار مردم بستگی دارد

او در بخش دیگری از این گفت‌وگو، درباره‌ی اینکه روند شیوع کرونا در استان را چطور تحلیل می‌کنید؟ آیا لزوم رسیدن به پیک بیماری یک پیش‌بینی حتمی است؟ توضیح می‌دهد: «این ویروس رفتاری ناشناخته دارد و هرچه هم درباره‌ی آن گفته می‌شود مربوط به خانواده‌ی کرونا ویروس است. اینکه گفته می‌شود به اوج برسیم براساس مدل‌ساز‌ی‌هاست و مدل‌سازی هم اگرچه صد درصد وحی منزل نیست ولی خیلی می‌تواند کمک‌کننده باشد و انحراف کمی دارند. این ویروس ناشناخته است اما معمولا ابعاد آن به چند چیز بستگی دارد. یکی، ژنتیک افراد است که باعث می‌شود تاثیر بیماری روی افراد کشور ما با کشور دیگری متفاوت باشد. دوم، ابعاد جغرافیایی است. مثلا این سوال مطرح است که چرا در هند بیماری بار کمتری دارد در حالی‌که مرز مشترک زیادی با چین دارد. چه اتفاقی افتاده است؟ نمی‌دانیم. بُعد دیگر که خیلی مهم است بعد مدیریتی است. دیگری، رفتار مردم است که به‌شدت تابعی از تصمیمات مدیریتی است اگرچه مقداری هم ابعاد فرهنگی دارد. بعضی از این ابعاد در مدل‌سازی‌ها منظور نمی‌شود».

دکتر شمسی می‌افزاید: «می‌گویند 40 تا 70 درصد مردم باید درگیر شوند تا پیک پایین بیاید ولی در شهرهای مختلف این وضعیت متفاوت است. بستگی بسیار زیادی به رفتار مردم دارد که در این رفتارها هم متغیرهای زیادی دخیل است. فرهنگ مردم شهرستان و استان‌های هم مختلف متفاوت است لذا بر مدل‌سازی‌ها تاثیرهای خود را خواهد گذاشت و وقتی از شرّ ویروس خلاص شویم خواهید دید در استانی زودتر بیماری به پیک رسیده در استانی دیرتر. فعلا اما با قطعیت نمی‌توان درباره‌ی ابعاد آن گفت. ولی به نظر می‌رسد اوائل سال آینده به پیک بیماری برسیم البته به نظر می‌رسد مردم بیماری را جدی نگرفته‌اند. اگر منع عبور و مرور و تعطیلی ادارات رخ بدهد فکر می‌کنم نهایتا تا دهم فروردین شاید به پیک برسیم ولی اگر فاصله‌گذاری اجتماعی در عید رعایت نشود قطعا دوره‌ی طولانی‌تری میهمان ویروس خواهیم بود. تا آمارهای دیروز معلوم است که هنوز به اوج نرسیدیم اگرچه به نظر می‌رسد در قم رسیده ولی در کرمان هنوز به پیک نرسیده و همه چیز بستگی به رفتار مردم دارد».

او تاکید دارد که مردم باید همه را بیمار و همه‌ی سطوح را آلوده بدانند. اگر این‌طور با این بحران روبه‌رو شوند مهار بیماری زودتر اتفاق می‌افتد.

پزشکان مرجعیت خود را حفظ کنند

شمسی همچنین با قدردانی از تلاش‌های کادر درمانی در این چند هفته‌ی دشوار بر حفظ جایگاهی که این گروه در جامعه یافته‌اند نیز تاکید دارد و می‌گوید: «در جریان این بحران، جایگاه اجتماعی پزشکان ما که قبلا بنا به دلایل مختلف پائین آمده بود، بالا رفت. قبل از این، سلبریتی‌ها مرجع فکری جامعه شده بودند ضمن احترام به این افراد، باید بگویم اکنون این تغییر ماهیت رخ داده و پزشکان علاوه بر اینکه مرجعیت علمی و درمانی دارند، مرجعیت اجتماعی هم پیدا کرده‌اند و من تاکید دارم خود پزشکان باید آن را حفظ کنند و اگر پزشکی این مرجعیت را شکست باید جلوی اقدام او گرفته شود».

وی اضافه می‌کند: «گروه بزرگی از این افراد دارند ایثار می‌کنند. در این اوضاع، واژه‌ی جنگ و جهاد برای کسانی که سن‌شان به دوران جنگ تحمیلی قد نمی‌دهد می‌تواند شبیه‌سازی شود. خطر ویروس کمتر از خطر شلیک مستقیم یک عراقی در جنگ نبوده و نیست و عده‌ای دارند با کمترین امکانات و تجهیزات می‌جنگند. خواهش من از جامعه‌ی پزشکی این است که مرجعیت به‌حقی که شکل گرفته است و خودشان در آن نقش داشتند را حفظ کنند». / الف