فردای کرمان – گروه فرهنگ‌وهنر: نوزدهمین و بیستمین دوره‌ی جایزه ادبی «مهرگان ادب» برگزیدگان خود در بخش رمان و داستان بلند، مجموعه داستان کوتاه، و رمان زبان مادری معرفی کرد.
به گزارش فردای کرمان، مراسم پایانی نوزدهمین و بیستمین دوره‌ی جایزه ادبی مهرگان ادب طبق برنامه‌ی قبلی از شامگاه شنبه دهم خرداد آغاز شد و تا یک‌شنبه شب از طریق فضای مجازی و در کانال ویژه‌ی این جایزه‌ی ادبی ادامه داشت و برگزیده‌ها معرفی شدند.
در این مراسم، دبیر جشنواره، اعضای هیات داوران و نیز برگزیده‌ها هر کدام با انتشار یک ویدئو دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.
معرفی برگزیده‌های رمان و داستان بلند
در بخش اول این مراسم، هیات داوران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد:
با خواندن و ارزیابی ۱۰۲۴ رمان و داستان بلند منتشر شده در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در ایران، برندگان نهایی جایزه مهرگان ادب در بخش رمان را برگزیده است.
هیأت داوران اعتقاد دارد در شرایطی که دسترسی مردم به اینترنت و فضای مجازی روزبهروز بیشتر می‌شود، پافشاری بر سانسور کتاب‌ها، کاری بیهوده و بی‌ثمر است. بی‌گمان نتیجه‌ی استمرار این اقدام نادرست علاوه بر آن که به خلق آثار ادبیِ جدی لطمه زده است، موجب کاهش قابل توجه شمارگان کتاب‌ها، بی‌اعتمادی خوانندگان و سردرگمی نویسندگان و ناشران نیز شده است.
در بخش رمان و داستان بلند از میان هفت رمان راه یافته به مرحله‌ی نهایی هیأت داوران با اکثریت آرا رمان «کتابِ خَم» نوشته‌ی علیرضا سیف‌الدینی از نشر نیماژ را به دلیل انتخاب زاویه دید متفاوت و منحصر به‌فرد متشکل از راوی مخفی یا خطاکار، بازنمایی معناهای متعدد خمیدگی و بازنمایی هم‌زمان عنصر تقصیر و اعتراف، به کارگیری نثری هماهنگ با ضرب‌آهنگ حوادث بیرونی و احساس‌های درونی، شکستن مناسبات میان مراد و مرید، بهره‌گیری از ژانرهای مختلف ادبی و نمایشی با زیرساختی واحد، ایجاد مناسبت بینامتنی با برخی از آثار مهم جهان، تلفیقی خلاقانه میان محتوا و فرم با زوایای پنهان زندگی روزمره، تاریخ و ادبیات، به عنوان بهترین رمان فارسی انتخاب کرده و شایسته‌ی دریافت تندیس مهرگان ادب، جایزه نقدی و لوح تقدیر دانسته است.
هیأت داوران با اکثریت آرا رمان «آتشِ زَندان» نوشته‌ی ابراهیم دمشناس از نشر نیلوفر را به دلیل بهره‌گیری از بن‌مایه‌های بومی در هم‌پیوندی میان اسطوره، تاریخ و ادبیات، نقیضه‌سازی موفق در ترسیم سیمایی تازه از یک شخصیت حماسی در وضعیتی تاریخی و تراژیک، بومی‌سازی مقبول از کسان و محیط، خلاقیت در پیوند میان رفتار حماسی پهلوانان خراسانی در خوزستان، گفتمان متون و تعلیق‌های برجسته، به کارگیری شگردهای روایت به شکل خلاقانه و ارایه چشم‌اندازی وسیع در زمانی گسترش‌یافته میان گذشته اساطیری یک فرهنگ و زمان حال، به عنوان نخستین رمان تحسین شده هیأت داوران انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب می‌داند.
هیأت داوران با اکثریت آرا رمان «شکوفه‌های عناب» نوشته‌ی رضا جولایی از نشر چشمه را به دلیل ارائه‌ی زبانی روان و آمیخته به تخیل در بازنمایی فضای استبدادزده دوران مشروطه، نمایش سرگشتگی انسان‌ها با عبور از دل تاریخی که مدام تکرار می‌شود، انتخاب زاویه‌ی دیدهای گوناگون و مناسب برای روایت تاریخ، خلق شخصیت‌هایی باورپذیر و نمایاندن استبداد مذکر با لحنی متفاوت، به عنوان دومین رمان تحسین شده هیأت داوران انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب می‌داند. نویسنده‌ی تاریخ مشروطه و ادبیات سرزمین خود را به خوبی می‌شناسد و جستجوگر زوایای پنهان تاریخ است.
هیأت داوران همچنین با اکثریت آرا رمان «کوچ شامار» نوشته‌ی فرهاد حیدری گوران از نشر آگاه/ بان را به دلیل ترسیم ریزنگارانه و رازورانه‌ی زلزله کرمانشاه و تأثیر آن بر ذهن و روان شخصیت کوچنده، برخورداری از روایتی چندلایه در زمان‌ها و مکان‌های استعاری و آیینی، بهره‌جویی از فرامتن و فضاهای تازه، هماهنگی کامل روایت با درون‌مایه و موضوع، نشان دادن تباهی هویت انسان‌ها در اثری اجتماعی و پرکشش، به عنوان اولین رمان تقدیرشده انتخاب و نیز رمان «ط» نوشته‌ی زاهد بارخدا از نشر افراز را به دلیل انتخاب هوشمندانه کلمات و تطابق صورت و معنا به منظور کشف جهانی دور از عادت، پیوند اثر با ریشه‌های زیست‌شناختی انسان و تفسیرپذیری بر اساس گفتمان ناشی از در خودماندگی (اوتیسم)، ایجاد فضایی بین‌ژانری به منظور تغییر شناخت مخاطب نسبت به امری در حاشیه، خلق اثری شعرگونه، متفاوت و نوآور با بهره‌گیری از صنایع بیانی، به عنوان دومین رمان تقدیرشده انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب می‌داند.
معرفی برگزیده‌های مجموعه داستان کوتاه
هیات داروران دوره‌های نوزدهم و بیستم سال‌های 97-1396 در بخش مجموعه داستان کوتاه نیز با انتشار بیانیه‌ای برگزیده‌های این بخش را معرفی کرد.
برپایه‌ی اعلام کانال فضای مجازی این جایزه‌ی ادبی، هیأت داوران جایزه مهرگان ادب اعلام کرد: با خواندن و ارزیابی 934 مجموعه داستان که چاپ اول آن‌ها در سال‌های 1396 و 1397 در ایران منتشر شده، برندگان نهایی مهرگان ادب در بخش مجموعه داستان کوتاه را برگزیده است.
هیأت داوران اعتقاد دارد در شرایطی که دسترسی مردم به اینترنت و فضای مجازی روزبهروز بیشتر می‌شود، پافشاری بر سانسور کتاب‌ها، کاری بیهوده و بی‌ثمر است. بی‌گمان نتیجه استمرار این اقدام نادرست علاوه بر آن که به خلق آثار ادبیِ جدی لطمه زده است، موجب کاهش قابل توجه شمارگان کتاب‌ها، بی‌اعتمادی خوانندگان و سردرگمی نویسندگان و ناشران نیز شده است.
هیأت داوران در بخش مجموعه داستان کوتاه از میان هفت مجموعه داستان راه یافته به مرحله‌ی نهایی با اکثریت آرا مجموعه داستان «آه ای مامان» نوشته احمد حسن‌زاده از نشر نون را به دلیل تاثیر پیرامتن‌هایی مانند عناوین داستانی و فصل‌بندی در خوانش اثر و ایجاد روایتی ناگفته به منظور فعال کردن نقش مخاطب، شباهت ساختار و معنا به لحاظ دستور زبانی و مفهوم‌سازی که نمایانگر ارتباط اثر با هستی‌شناسی انسان است، انتخاب دقیق واژه‌ها و دلالت‌مندی آن‌ها در ساختار کلی اثر، رابطه بینامتنی با آثار کلاسیک جهان، ایجاد تغییر شناختی به واسطه هنجارشکنی‌های زبانی و مفهومی، به عنوان بهترین مجموعه داستان کوتاه انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب، جایزه نقدی و لوح تقدیر دانسته است.
هیأت داوران همچنین با اکثریت آرا مجموعه داستان «او» نوشته‌ی محمد کلباسی از نشر چشمه را به دلیل پیرنگ محکم و منسجم داستان‌ها، پرداختی مناسب و قابل باور جهت ساخت جهانی رئالیستی و همچنین نثری استوار و بی‌پیرایه و پایبندی به زبان و ادبیات کهن این سرزمین، به کارگیری هوشمندانه و دقیق عناصر توصیف، تصویر و رویداد، به عنوان اولین مجموعه داستان تحسین شده هیأت داوران انتخاب کرده و شایسته‌ی دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب دانسته است و مجموعه داستان «خاطرات یک دروغگو» نوشته نسیم وهابی از نشر مرکز را به دلیل شکستن هنجارهای داستان‌نویسی و پیشنهاد ساختاری نو در روایت، استفاده از امکانات ادبیات تجربه‌گرا برای ساخت داستان موفق بدون پیرنگ که در ایران سابقه چندانی نداشته است، ایجاد روایت‌های چندگانه و ذهنی برای انعکاس زیرساخت فرهنگی به واسطه تمرکز بر امور در ظاهر بدیهی و ساده مانند خوراک، استفاده از زبانی موجز برای ساخت روایت‌های تودرتو و متراکم، به عنوان دومین مجموعه داستان تحسین شده هیأت داوران انتخاب کرده و شایسته دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب دانسته است.
هیأت داوران مجموعه داستان «دوازده نت برای سکوت» نوشته کیوان صادقی از نشر نیماژ را به دلیل بازنمایی رنج‌های ناشی از مهاجرت در ابعادی انسانی و گسترش یافته، زبان و روایتی هماهنگ با زیست انسان معاصر و دغدغه‌های او، استفاده از تكنیک روایی ساده و هماهنگ با ضرباهنگ زندگی و روان شخصیت‌های درگیر در داستان‌ها، تأمین وجه ادبی و زیبایی‌شناسانه اثر با فضاسازی عالی داستانی درکنار بازنمایی ساده‌ترین عواطف انسانی؛ و نیز مجموعه داستان «بوطیقای شیطان» نوشته علیرضا لبش از نشر هیلا به دلیل تخیلی خلاقانه و به کارگیری امر غریب همراه با آغازهایی فرامتنی، جذاب و متناسب با اتمسفر هر داستان، استفاده از طنزی عمیق که علاوه بر انسجام ساختاری در پایان‌بندی، مسیر معنایی اثر را نزد مخاطب معکوس می‌کند، را به عنوان مجموعه داستان‌های تقدیرشده جایزه مهرگان ادب انتخاب کرده و شایسته دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب می‌داند.
معرفی برگزیده‌های رمان زبان مادری
در این مراسم، هیات داوران جایزه‌ی ادبی مهرگان ادب با انتشار بیانیه‌ای رمان برگزیده‌ی زبان مادری را در بخش ویژه‌ی بیستمین دوره‌ی جایزه مهرگان ادب معرفی کرد. هیات داوران در این بیانیه اعلام کرد:
در میان 1024 عنوان رمان که در دوره بیستم جایزه‌ی مهرگان ادب به دبیرخانه جایزه رسیده بود، چندین اثر از نویسندگان ایرانی وجود داشت که ابتدا به زبان‌های غیرفارسی حوزه فرهنگ ایران - زبان مادری نویسنده- منتشر شده و سپس از سوی مترجمان به فارسی برگردانده و توسط ناشران داخل کشور در بازه‌ی زمانی جایزه به چاپ رسیده بود.
بنا بر آیین‌نامه جایزه مهرگان، در دوره‌های پیشین جایزه این‌گونه آثار، ترجمه ادبی شناخته شده و از چرخه داوری کنار گذاشته می‌شد.
در بیستمین دوره جایزه مهرگان ادب به منظور رعایت حقوق معنوی این گروه از نویسندگان ایرانی که به زبان مادری خود نوشته‌اند، امکان داوری و ارزیابی این آثار در بخش ویژه جایزه مهرگان ادب فراهم شده است و دو رمان شایسته دریافت این جایزه به شرح زیر معرفی می‌شوند.
هیأت داوران با اکثریت آرا رمان «آخرین روزهای زندگی هلاله» نوشته عطا نهایی را که رضا کریم مجاور از زبان کردی به زبان فارسی برگردانده و نشر افراز آن را انتشار داده به دلیل داشتن انسجام معنایی، رنگ محلی و بومی برجسته، دفاع از حقوق زنان، چندصدایی و ترسیم گفتمان انتقادی میان فرهنگ ایلیاتی و سنتی با مدرنیته‌ی اروپایی و گزینش گفتمان و مبارزه فرهنگی بر مبارزه خشونت‌آمیز به عنوان بهترین رمان بخش ویژه بیستمین دوره جایزه مهرگان ادب انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب، جایزه نقدی و لوح تقدیر می‌داند.
هیأت داوران همچنین با اکثریت آرا رمان «پرنده‌ها دیگر نمی‌ترسند» نوشته رقیه کبیری را که حمزه فراهتی از زبان ترکی آذربایجانی به فارسی برگردانده و نشر نشانه آن را انتشار داده به دلیل کاربست درست سازه‌های داستانی، پیوند خلاقانه میان دو مقطع تاریخی، صداقت در پرداخت شخصیت‌ها و روابط میان انسان‌ها در بستری از رخدادهای اجتماعی به عنوان رمان تقدیر شده بخش ویژه بیستمین دوره جایزه مهرگان ادب انتخاب کرده و شایسته دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب می‌داند.
کرمان در لیست برگزیده‌های نیمه‌‌نهایی
شایان ذکر است جواد اسحاقیان، هلن اولیائی‌نیا، حسین آتش‌پرور، پروین سلاجقه، سیاوش گلشیری، لیلا صادقی و ابوالفضل حسینی هیات داوران این جایزه را عهده‌دار بودند. همچنین علیرضا زرگر بنیانگذار و مدیر این جایزه‌ی ادبی است.
گفتنی است مجموعه داستان «آهوانی» نوشته‌ی مهدی محبی‌کرمانی و رمان «هشت پیانیست» اثر مهدی بهرامی از کرمان، پیش‌تر در لیست برگزیده‌های نیمه نهایی این جایزه‌ی ادبی معرفی شده بودند.
نظر خود را بنویسید